Transkrypcja
Cześć, tu Magdalena Burat. Witam w programie Pogadanki Farmaceutyczne. W tym odcinku porozmawiamy o kwasie azelainowym. Jakich informacji udzielić pacjentowi i na co uważać? Zapraszam.
Kwas azelainowy jest substancją produkowaną przez Malassezia furfur, który znajduje się także w pełnoziarnistym zbożu, życie, jęczmieniu i produktach zwierzęcych. Jego historia rozpoczyna się w latach 70. XX wieku w rzymskim Instytucie San Gallicano, gdzie badano patogenezę hipopigmentacji związaną z łupieżem pstrym i obecnością grzyba z rodzaju Malassezia w obrębie warstwy rogowej naskórka. W miarę postępu badań wykazano, że kwasy dikarboksylowe, w tym kwas azelainowy hamowały tyrozynazę, główny enzym szlaku melanogenezy. Obserwacje te dały podstawy do stosowania kwasu azelainowego w leczeniu przebarwień.
W latach 80. ubiegłego wieku z powodzeniem zastosowano go także w terapii trądziku zwykłego. Dekadę później pojawiły się pierwsze doniesienia na temat skuteczności klinicznej u pacjentów z trądzikiem różowatym. Pomimo upływu lat kwas azelainowy do chwili obecnej stanowi ważną, skuteczną i chętnie stosowaną substancję w dermatologii.
Kwas azelainowy zalecany jest w leczeniu łagodnych do umiarkowanych zmian trądzikowych u pacjentów ze skórą wrażliwą oraz w celu rozjaśnienia przebarwień potrądzikowych i pigmentacyjnych. Jest dostępny w preparatach dla dorosłych i młodzieży powyżej 12. roku życia.
Przejdźmy teraz do sedna – jakie informacje warto przekazać pacjentowi przy każdym wydaniu preparatu z apteki, o czym poinformować w razie dodatkowych pytań, a o czym lepiej nie wspominać?
Skuteczność kwasu azelainowego w leczeniu trądziku pospolitego wynika z jego przeciwbakteryjnego działania i bezpośredniego wpływu na hamowanie nadmiernego rogowacenia naskórka. Kwas azelainowy wywiera działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, słabe działanie keratolityczne oraz zmniejszające łojotok. Hamuje także powstawanie przebarwień pozapalnych.
Preparaty z kwasem azelainowym należy aplikować dwa razy dziennie – rano i wieczorem wcierając miejscowo niewielką ilość. W przypadku podrażniania skóry można zmniejszyć dawkowania do jednego dziennie. Wyraźnej poprawy stanu skóry można oczekiwać po około 4 tygodniach ale optymalny wynik leczenia może wymagać kilkumiesięcznej – do dwunastomiesięcznej terapii. W leczeniu przebarwień preparaty z kwasem azelainowym należy stosować co najmniej 3 miesiące. Nie jest tak skuteczny jak nadtlenek benzoilu czy tretynoina, ale jest lepiej od nich tolerowany.
Po zastosowaniu miejscowym mniej niż 4% wchłania się do organizmu, dlatego może być bezpiecznie stosowany w ciąży i podczas karmienia piersią.
Ponieważ promieniowanie słoneczne zaostrza zmiany chorobowe i powoduje ponowną pigmentację skóry, podczas całego okresu leczenia kwasem azelainowym należy jednocześnie stosować kremy z filtrem UV B i UV A.
Kwas azelainowy dostępny jest w dwóch wersjach – kremu oraz żelu. Różnią się one zawartością lipidów. Żel przeznaczony jest dla osób, które borykają się z przetłuszczającą się skórą. Natomiast krem zalecany jest dla osób posiadających skórę wrażliwą, suchą i normalną.
W leczeniu trądziku kwas azelainowy może być stosowany w terapii skojarzonej, np. w połączeniu z antybiotykiem doustnym. Również po zakończeniu antybiotykoterapii systemowej zaleca się przewlekłe, miejscowe stosowanie preparatów z grupy retinoidów lub ewentualnie kwasu azelainowego w celu zapobiegania nawrotom.
Miejscowa aplikacja kwasu azelainowego znajduje szerokie zastosowanie w różnych schorzeniach dermatologicznych, zarówno w monoterapii, jak i w leczeniu skojarzonym. Na uwagę zasługuje duża skuteczność omawianej substancji potwierdzona badaniami klinicznymi oraz korzystny profil bezpieczeństwa. Kwas azelainowy zajmuje niezmiennie ważne miejsce we współczesnym lecznictwie dermatologicznym i wydaje się, że w najbliższych latach jego ugruntowana pozycja nie ulegnie zmianie.
