fbpx

Leki przeciwnowotworowe dostępne w aptece ogólnodostępnej

Autor:
mgr farm.
Publikacja: 01/03/2022
Opakowanie hydroxycardiamidu.
Większość cytostatyków dostępna jest tylko w lecznictwie zamkniętym, jednak w aptece otwartej nadal zetkniemy się z wieloma preparatami. W artykule klasyfikacja leków przeciwnowotworowych ograniczona do tych z kategorią Rp i Rpz. Na zielono - dostępne w ofercie 3 największych hurtowni (Farmacol, Neuca, PGF).
Zagadnienia:

Spis treści

Treść tylko dla farmaceutów i techników farmaceutycznych.

Większość cytostatyków dostępna jest tylko w lecznictwie zamkniętym, jednak w aptece otwartej nadal zetkniemy się z wieloma preparatami. Poniżej klasyfikacja leków przeciwnowotworowych możliwych do wydania w aptece z podziałem na mechanizmy działania w połączeniu z rodzajem odpłatności.

Punktem uchwytu zdecydowanej większości obecnie stosowanych leków przeciwnowotworowych są mechanizmy związane z niekontrolowaną proliferacją komórek zmienionych nowotworowo. Mechanizmy odpowiedzialne za wzrost guza, tworzenie nowych naczyń krwionośnych do odżywienia guza i naciekanie sąsiednich tkanek dopiero od niedawna zyskują na znaczeniu.[1]

Antagonisty kwasu foliowego

Metotreksat (Ebetrexat, Metex, Methofill, Namaxir, Trexan) – znajduje zastosowanie w terapii ciężkiej postaci łuszczycy, która nie reaguje na inne leczenie oraz ciężkiej postaci reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS). Pamiętajmy, że w przypadku ciąży lek ten jest bezwzględnie przeciwwskazany! Metotreksat powoduje poronienie i jest powszechnie stosowany w celu zakończenia ciąży w jej wczesnych etapach, zazwyczaj w połączeniu z mizoprostolem. Takie zastosowanie może znaleźć w przypadku ciąży pozamacicznej, gdy jest mała (poniżej 3 cm średnicy) i nie grozi jeszcze pęknięciem.

Antagonisty pirymidyn

Fluorouracyl (5-Fluorouracil-Ebewe, Efudix maść, Fluorouracil Accord, w: Verrumal z kwasem salicylowym) – jest lekiem pierwszego rzutu w nowotworach żołądka i innych nowotworach przewodu pokarmowego oraz raku piersi, prostaty, czy pęcherza moczowego. Preparat Verrumal stosuje się do leczenia brodawek skóry.

Antagonisty puryn

Merkaptopuryna (Mercaptopurinum VIS) – stosowana w terapii różnego rodzaju białaczek. Jest stosowana także jako lek immunosupresyjny we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego oraz choroby Leśniowskiego-Crohna (CD), czyli w stanach zapalenia o nieznanej przyczynie, które wymagają bardziej intensywnego leczenia.

Tioguanina (Lanvis) – stosowana w leczeniu białaczek.

Azatiopryna (Azathioprine VIS, Imuran) – oprócz działania cytotoksycznego wykazuje również działanie immunosupresyjne, stąd znajduje zastosowanie jako lek, który minimalizuje ryzyko odrzucenia przeszczepów (np. nerki, serca, czy wątroby). Stosowana jest także w przypadku chorób autoimmunologicznych takich jak m.in. RZS, przewlekłego zapalenia wątroby, czy tocznia rumieniowatego układowego. Dzięki włączeniu tego leku do terapii możliwe jest zmniejszenie dawek glikokortykosteroidów, które wywołują poważne działania niepożądane.

Leki alkilujące

Hamują podziały komórkowe poprzez zaburzenie struktury DNA komórek nowotworowych.

Cyklofosfamid (Endoxan) – stosowany w ciężkich i opornych na leczenie chorobach autoimmunologicznych takich jak m.in. przewlekłe RZS, łuszczycowe zapalenie stawów, czy toczeń rumieniowaty. Stosowany jako lek immunosupresyjny po przeszczepach np. szpiku, ale poważna toksyczność ogranicza obecnie to zastosowanie.

Melfalan (Alkeran) – stosowany w terapii szpiczaka mnogiego.

Inhibitory kinaz serynowo-treoninowych

Zahamowanie innych kinaz niż tyrozynowe również zaburza procesy przemian, wzrostu i proliferacji komórek nowotworowych,

Ewerolimus (Certican, Votubia) – stosowany jest w terapii różnego rodzajów nowotworów oraz jako lek immunosupresyjny zapobiegający odrzuceniu przeszczepu.

Leki wpływające na syntezę hormonów

Goserelina  (Zoladex, Reseligo) – wskazania obejmują nowotwory złośliwe jak rak prostaty.

Leuprorelina (Lucrin) – może być wydany z opłatą ryczałtową do leczenia nowotworów złośliwych takich jak rak prostaty, rak piersi i rak trzonu macicy. Ponadto w przypadku obniżenia popędu u osób z rozpoznaniem zaburzeń preferencji seksualnych w przypadku braku skuteczności lub przeciwwskazań do stosowania cyproteronu. Preparat Eligard – podobnie, poza leczeniem raka piersi i trzonu macicy.

Triptorelina (Diphereline, Decapeptyl, Gonapeptyl) – oprócz leczenia raka prostaty oraz niepłodności.

Tamoxifen (Tamoxifen Egis) – jest stosowany do leczenia raka piersi zarówno wśród kobiet jak i mężczyzn.

Anastrozol (Atrozol) – antyestrogen do stosowania w II rzucie jako kontynuacja po leczeniu tamoxifenem, a także w pierwszej linii.

Letrozol (Aromek, Etruzil) – stosuje się odpłatność B, gdy stosowany we wskazaniach jak dla atrozolu.

Eksemestan (Etadron, Glandex) – nieodwracalny steroidowy inhibitor aromatazy, stosowany do leczenia raka piersi.

Leki wymienione powyżej, są wykorzystywane także w celach poza medycznych – ograniczenie syntezy hormonów żeńskich, skłania do używania ich jako środków dopingujących, szczególnie wśród kulturystów.

Flutamid (Apo-Flutam, Flutamid EGIS) – lek hamujący syntezę testosteronu, stosowany do leczenia raka prostaty. Najczęściej łącznie z innymi lekami z tej grupy np. leuproreliną.

Inne

Hydroksymocznik (=hydroksykarbamid) (Hydroxycarbamid Teva, Hydroxyurea-Medac) – hamuje syntezę DNA w komórkach, stosowany m.in. w terapii białaczki szpikowej, niekiedy w dermatologii w niektórych postaciach łuszczycy. Niecodzienne wskazania obejmują leczenie nadpłytkowowści.

Ketokonazol – hamuje syntezę steroli co jest wykorzystywane do leczenia raka prostaty (np. w USA), ale ze względu na ograniczoną skuteczność, tylko w kolejnych liniach leczenia lub paliatywnie.

Piśmiennictwo

  1. Augustynowicz-Kopeć E., et al.: Interna Szczeklika. Podręcznik Chorób Wewnętrznych 2013. Medycyna Praktyczna 2013, s. 2179-2193
Subskrybuj
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments
FB
Twitter/X
LinkedIn
WhatsApp
Email
Wydrukuj

Zobacz też

Inne o zagadnieniu:

0
Wyraź swoje zdanie i dodaj komentarz :)x

Zaloguj się