Synonimy: grape seed
Winorośl właściwa (Vitis vinifera L.) to gatunek powszechnie stosowany do produkcji wina, a także do pozyskiwania winogron i rodzynek. Surowcem farmaceutycznym są pestki winogron, które występują w postaci wyciągu w preparatach stanowiących suplementy diety, a także jako składnik kosmetyków.
Działanie i zastosowanie pestek winogron
Pestki winogron zawierają polifenole (kwas galusowy, katechiny, proantocyjanidyny, w tym oligomery proantocyjanidyn [ang. Oligomeric Proanthocyanidin Complexes, OPC]), wielonienasycone kwasy tłuszczowe (kwas linolowy, oleinowy i alfa-linolenowy) oraz witaminę E. Skuteczność ekstraktu z pestek winogron przypisuje się przede wszystkim jego wysokiej aktywności przeciwutleniającej. Tłoczony na zimno olej z pestek winogron zawiera z kolei niewielką ilość proantocyjanidyny ze względu na jej nierozpuszczalność w lipidach i nie zawiera resweratrolu, który znajduje się głównie w skórce winogron. Pestki winogron wykazały skuteczność kliniczną w przewlekłej niewydolności żylnej, hipercholesterolemii i nadciśnieniu tętniczym. Mogą one być również w pewnym stopniu skuteczne w poprawie widzenia po zmroku, zespole metabolicznym, łagodzeniu objawów PMS i menopauzy, zaburzeniach poznawczych, retinopatii cukrzycowej i przyspieszaniu gojenia się ran. Pestki winogron są jednak prawdopodobnie nieskuteczne w leczeniu alergicznego nieżytu nosa, redukcji bólu piersi i atopowego zapalenia skóry.
Skuteczność pestek winogron potwierdzona w badaniach klinicznych
Badania kliniczne potwierdziły skuteczność ekstraktu z pestek winogron w leczeniu takich schorzeń jak:
- Przewlekła niewydolność żylna – pojedyncze badania kliniczne wskazują, że doustnie przyjmowanie ekstraktu z pestek winogron lub pozyskiwanych proantocyjanidyn wpływa na redukcję odczuwanych przez pacjentów objawów niewydolności żylnej (w tym uczucie ciężkości nóg i ból) oraz poprawia napięcie żylne.[1]
- Hipercholesterolemia – duża metaanaliza z 2019 roku wykazała, że przyjmowanie produktów winogronowych, m.in. ekstraktu z pestek winogron, przez dwa do 54 tygodni, przyczynia się do zmniejszenia poziomu cholesterolu całkowitego, lipoprotein o niskiej gęstości (LDL) oraz trójglicerydów u dorosłych pacjentów. W grupie chorych na hiperlipidemię średni spadek stężenia cholesterolu LDL i trójglicerydów wyniósł odpowiednio 10,6 mg/dl i 13,5 mg/dl. Nie stwierdzono natomiast wpływu badanych produktów na poziomy lipoprotein o dużej gęstości (HDL), zarówno w populacji ogólnej, jak i u osób cierpiących na hipercholesterolemię.[2]
- Nadciśnienie tętnicze – dane literaturowe na temat wpływu ekstraktu z pestek winogron pozostają sprzeczne. Metaanaliza obejmująca 9 badań klinicznych z udziałem 390 pacjentów wykazała, że przyjmowanie ekstraktu z pestek winogron nieznacznie przyczynia się do obniżenia ciśnienia skurczowego o 1,54 mm Hg oraz rytmu serca, lecz nie wpływa na ciśnienie rozkurczowe, poziom lipidów ani stężenie CRP w porównaniu placebo. W badaniu brały udział zarówno osoby zdrowe, jak i ze zdiagnozowanym nadciśnieniem.[3]
Kolejna metaanaliza z 2016 roku wskazała z kolei, że stosowanie ekstraktu z pestek winogron powoduje obniżenie ciśnienia skurczowego o ok. 6 mmHg i rozkurczowego o ok. 3 mmHg w porównaniu z placebo. Analiza podgrup wykazała, że ekstrakt był najbardziej skuteczny u pacjentów poniżej 50. r.ż., osób otyłych oraz z zespołem metabolicznym.[4] Badanie kliniczne z randomizacją wykazało, że przyjmowanie 1000 mg polifenoli z pestek winogron w połączeniu z witaminą C (500 mg na dobę) może powodować niekorzystne wahania ciśnienia tętniczego.[5]
Niewystarczające lub brak dowodów na skuteczność pestek winogron
Przeprowadzono ograniczone badania kliniczne w celu oceny leczniczych właściwości roli pestek winogron w zespole metabolicznym, łagodzeniu objawów PMS i menopauzy i w łagodnych zaburzeniach poznawczych. Stosowanie ekstraktu z pestek winogron standaryzowanego na zawartość proantocyjanidyny może przyczyniać się do hamowania progresji retinopatii cukrzycowej.
Z kolei stosowanie 2% kremu z ekstraktem z pestek winogron po usunięciu zmian skórnych przyspieszało gojenie się ran o około 6 dni w porównaniu z kremem placebo, co potwierdzono w badaniu klinicznym z udziałem 35 pacjentów.[6] W innym badaniu klinicznym z randomizacją, przeprowadzonym z udziałem 129 kobiet po cesarskim cięciu, wykazano również, że nakładanie 5% maści z pestek winogron wpływa na poprawę procesu gojenia się ran, a 2,5% maść nie wykazała istotnie korzystnego efektu w tym badaniu.[7]
Produkty na bazie ekstraktu z pestek winogron mogą również wykazywać pewną skuteczność w poprawie widzenia nocnego. Ekstrakt z pestek winogron jest natomiast prawdopodobnie nieskuteczny w profilaktyce alergicznego nieżytu nosa i łagodzeniu mastalgii (bólu piersi) wywołanej radioterapią w przebiegu leczenia raka piersi ani nie redukuje objawów atopowego zapalenia skóry.
Bezpieczeństwo stosowania pestek winogron
Preparaty z pestkami winogron są zwykle dobrze tolerowane, a działania niepożądane, takie jak ból głowy, ból brzucha, nudności, ból gardła i kaszel czy bóle stawów, występują z częstością zbliżoną do placebo. Udowodniono bezpieczeństwo stosowania produktów z ekstraktem z pestek winogron w dawkach do 200 mg dziennie przez okres do 11 miesięcy oraz w dawkach do 2000 mg dziennie do trzech miesięcy.[1]
Pestki winogron w ciąży i podczas laktacji
Nie ma wystarczających, wiarygodnych informacji na temat bezpieczeństwa stosowania ekstraktów z pestek winogron podczas ciąży i w okresie karmienia piersią. Należy unikać przyjmowania ilości większych ponad te, które zazwyczaj znajdują się w pożywieniu.
Interakcje pestek winogron
Dowody z badań in vitro sugerują, że ekstrakty z pestek winogron mogą wpływać na zmniejszenie agregacji płytek krwi. Zatem podczas ich jednoczesnego stosowania z lekami przeciwzakrzepowymi (jak warfaryna, dalteparyna, enoksaparyna) i przeciwpłytkowymi (jak aspiryna, tiklopidyna, klopidogrel) lub z NLPZ (jak indometacyna) mogą teoretycznie zwiększać ryzyko krwawienia. Preparaty na bazie pestek winogron mogą również wpływać na aktywność izoenzymów CYP450, zmieniając stężenie niektórych leków, np. amitryptyliny, diazepamu, tramadolu, fluoksetyny czy lowastatyny.
Preparaty dostępne na rynku zawierające pestki winogron
Dostępne na rynku preparaty zawierające pestki winogron mają status suplementów diety. Przykładowe preparaty zostały przedstawione w tabeli poniżej.
| Nazwa preparatu | Zawartość pestek winogron w sugerowanej dawce dobowej | Opis producenta |
| Solgar Pestki Winogron Ekstrakt | 100 mg sproszkowanego ekstraktu w tym 90 mg polifenoli
Pozostałe składniki: Liść z czerwonych winorośli, liść pokrzywy, wit. C, wit. B1, wit. B2, wit. B6, wit. B12 |
Suplement diety, który zawiera ekstrakt z pestek winogron, mający właściwości przeciwutleniające oraz wpływające na zdrowie układu sercowo-naczyniowego.
|
| Venosan fix | 102 mg wyciągu | Suplement diety, który wspomaga prawidłowe krążenie żylne nóg, łagodzi uczucie obrzmienia, zmęczenia oraz ciężkości nóg. |
| Detramax | 158 mg ekstraktu w tym 150,1 mg proantocyjanidyny
Pozostałe składniki: Zmikronizowana frakcja flawonoidowa, w tym diosmina i hesperydyna, Ekstrakt z liści winorośli właściwej, wit. C |
Suplement diety, zawierający składniki, które wspierają mikrokrążenie żylne, wspomagają zmniejszenie uczucia ciężkich nóg, wspomagają prawidłowe funkcjonowanie naczyń krwionośnych. |
| Vitroft | 25 mg ekstraktu w tym 24 mg proantocyjanidyny
Pozostałe składniki: L-lizyna, hesperydyna, wit. C, cynk |
Suplement diety stanowiący uzupełnienie diety w składniki wspierające funkcjonowanie narządu wzroku. |
| Olimp Therm Line HydroFast | 90 mg ekstraktu w tym 85,5 mg proantocyjanidyny
Pozostałe składniki: Ekstrakt z ziela pokrzywy, ekstrakt z morszczynu pęcherzykowatego, kofeina, ekstrakt z korzenia mniszka lekarskiego, ekstrakt z korzenia cykorii, kompleks ekstraktów roślinnych (pomarańczy, czerwonej pomarańczy, grejpfruta oraz guarany), ekstrakt pieprzu kajeńskiego, kapsaicyna, ekstrakt pieprzu czarnego |
Suplement diety przeznaczony dla osób dorosłych odchudzających się, dążących do redukcji cellulitu oraz nadmiaru wody w organizmie. |
Piśmiennictwo
- Natural Medicines. (2020). Grape. Aktualizacja: 03.06.2020.⬏⬏
- Ghaedi, E., Moradi, S., Aslani, Z., Kord-Varkaneh, H., Miraghajani, M., Mohammadi, H. (2019). Effects of grape products on blood lipids: a systematic review and dose-response meta-analysis of randomized controlled trials. Food & function, 10(10), 6399–6416. https://doi.org/10.1039/c9fo01248f⬏
- Feringa, H. H., Laskey, D. A., Dickson, J. E., Coleman, C. I. (2011). The effect of grape seed extract on cardiovascular risk markers: a meta-analysis of randomized controlled trials. Journal of the American Dietetic Association, 111(8), 1173–1181. https://doi.org/10.1016/j.jada.2011.05.015⬏
- Zhang, H., Liu, S., Li, L., Liu, S., Liu, S., Mi, J., Tian, G. (2016). The impact of grape seed extract treatment on blood pressure changes: A meta-analysis of 16 randomized controlled trials. Medicine, 95(33), e4247. https://doi.org/10.1097/MD.0000000000004247⬏
- Hodgson, J. M., Croft, K. D., Woodman, R. J., Puddey, I. B., Bondonno, C. P., Wu, J. H., Beilin, L. J., Lukoshkova, E. V., Head, G. A., Ward, N. C. (2014). Effects of vitamin E, vitamin C and polyphenols on the rate of blood pressure variation: results of two randomised controlled trials. The British journal of nutrition, 112(9), 1551–1561. https://doi.org/10.1017/S0007114514002542⬏
- Hemmati, A. A., Foroozan, M., Houshmand, G., Moosavi, Z. B., Bahadoram, M., Maram, N. S. (2014). The topical effect of grape seed extract 2% cream on surgery wound healing. Global journal of health science, 7(3), 52–58. https://doi.org/10.5539/gjhs.v7n3p52⬏
- Izadpanah, A., Soorgi, S., Geraminejad, N., Hosseini, M. (2019). Effect of grape seed extract ointment on cesarean section wound healing: A double-blind, randomized, controlled clinical trial. Complementary therapies in clinical practice, 35, 323–328. https://doi.org/10.1016/j.ctcp.2019.03.011⬏
