fbpx

Propolis (kit pszczeli)

Autor:
Publikacja: 07/04/2021
Propolis
Propolis wykazał skuteczność kliniczną w zapaleniu błony śluzowej jamy ustnej, opryszczce wargowej i cukrzycy.
Wskazania:

Spis treści

Treść tylko dla farmaceutów i techników farmaceutycznych.

Synonimy: kit pszczeli

Propolis to naturalny produkt żywiczny zbierany przez pszczoły miodne z pąków brzozy, topoli oraz drzew iglastych, który wykorzystywany jest do budowy, naprawy i ochrony uli. Jest to lepka, zielonkawo-brązowa masa o lekkim aromatycznym zapachu. Słowo propolis jest połączeniem dwóch greckich słów: pro (przed) i polis (miasto), co jest związane z faktem, że pszczoły wykorzystują propolis się do zmniejszenia szerokości wejścia do ula. Propolis jest wykorzystywany w preparatach leczniczych, ale także w kosmetykach, kremach czy gumach do żucia.

Działanie i zastosowanie propolisu

Propolis łagodzi stany zapalne błon śluzowych, przyśpiesza proces gojenia, a także wykazuje działanie przeciwdrobnoustrojowe. Surowiec ten zawiera żywicę i balsam roślinny, wosk, olejki eteryczne i aromatyczne, pyłek i inne substancje, w tym składniki mineralne takie jak magnez, nikiel, żelazo, wapń i cynk. Propolis zawiera również flawonoidy (kwercetynę i galanginę), a także hydrochinon, kwas kawowy i estry kwasu kawowego. Alkoholowy ekstrakt z propolisu nazywany jest nalewką propolisową. Propolis wykazał skuteczność kliniczną w zapaleniu błony śluzowej jamy ustnej, opryszczce wargowej i cukrzycy. Może być również w pewnym stopniu skuteczny w leczeniu opryszczki narządów płciowych, zapalenia pochwy, zapalenia dziąseł, w terapii owrzodzeń, zakażeń grzybiczych jamy ustnej i gardła, zakażeń górnych dróg oddechowych, a także w leczeniu brodawek i oparzeń. Propolis jest prawdopodobnie nieskuteczny w leczeniu zakażenia Helicobacter pylori oraz profilaktyce chorób atopowych.

Skuteczność propolisu potwierdzona w badaniach klinicznych

Badania kliniczne potwierdziły skuteczność propolisu w leczeniu schorzeń takich jak:

  • Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej – metaanaliza z 2018 roku obejmująca badania z udziałem 209 pacjentów onkologicznych wykazała, że stosowanie propolisu do płukania jamy ustnej pozwala na redukcję ryzyka rozwoju zapalenia błony śluzowej jamy ustnej o 65%.[1] W innych badaniach płukanie jamy ustnej tylko propolisem lub dodatkowo przy stosowaniu płynu z chlorheksydyną i flukonazolem redukowało stan zapalny śluzówki u pacjentów otrzymujących chemioterapię.[2] Badanie kliniczne z randomizacją wykazało, że doustne przyjmowanie ekstraktu z propolisu w połączeniu z płukaniem jamy ustnej roztworem wodorowęglanu sodu w większym stopniu zmniejsza ryzyko uszkodzenia błony śluzowej jamy ustnej u pacjentek onkologicznych niż jedynie płukanie jamy ustnej.[3] Nie wszystkie badania potwierdzają jednak skuteczność propolisu w tym wskazaniu. Niektóre badania kliniczne wskazują również, że propolis łagodzi objawy zapalenia błony śluzowej jamy ustnej wywołanego przez noszenie protez zębowych.
  • Opryszczka wargowa – podwójnie zaślepione badanie kliniczne wykazało, że stosowanie 3% maści propolisowej u pacjentów z nawracającą opryszczką 5 razy dziennie od momentu zauważenia zmian skraca czas utrzymywania się opryszki o ponad trzy dni w porównaniu z zastosowaniem placebo. Pacjenci stosujący maść z propolisem zgłaszali mniejszy ból, lecz warto zaznaczyć, że rozmiar wykwitu był porównywalny w obu grupach, a czas gojenia nie był istotnie krótszy w grupie badanej.[4] W innym badaniu wykazano przyspieszenie gojenia zmian i redukcję bólu podczas stosowania kremu z propolisem (0,5%) w porównaniu z kremem zawierającym 5% acyklowiru.[5]
  • Cukrzyca – pojedyncze badania oceniające skuteczność propolisu u pacjentów z cukrzycą nie zawsze przynosiły pozytywne wyniki, lecz metaanaliza 6 badań klinicznych z randomizacją z udziałem pacjentów z cukrzycą typu II wykazała, że suplementacja propolisu przyczynia się do statystycznie istotnej redukcji stężenia glukozy na czczo oraz poziomu HbA1c.[6]

Niewystarczające lub brak dowodów na skuteczność propolisu

Istnieją badania kliniczne wskazujące na potencjalnie korzystny efekt propolisu w leczeniu schorzeń takich jak opryszczka narządów płciowych, zapalenie pochwy, owrzodzenia (w tym owrzodzenia stopy cukrzycowej), zapalenie dziąseł, kandydoza jamy ustnej i gardła, grzybica stóp, zakażenia górnych dróg oddechowych, brodawki zwykłe i płaskie czy w leczeniu niewielkich ran oparzeniowych.

Propolis jest natomiast prawdopodobnie nieskuteczny w prewencji chorób o podłożu atopowym i leczeniu zakażenia Helicobacter pylori.

Bezpieczeństwo stosowania propolisu

Propolis stosowany doustnie i miejscowo był dobrze tolerowany w badaniach klinicznych, a działania niepożądane występowały stosunkowo rzadko. Istnieją jednak doniesienia wskazujące, że u niektórych pacjentów doustne przyjmowanie propolisu może powodować reakcje alergiczne i ostre zapalenie błony śluzowej jamy ustnej. Miejscowe stosowanie może z kolei wywołać wyprysk, rumień lub zapalenie warg. Alergeny zawarte w propolisie mogą pogorszyć przebieg astmy pomimo potencjalnie korzystnych efektów propolisu zaobserwowanych w badaniu klinicznym u pacjentów z astmą.[7] Zaleca się zatem unikanie stosowania propolisu u chorych na astmę oskrzelową, a także u osób uczulonych na jad pszczół, produkty pszczele, w tym miód, drzewa iglaste, topole, balsam peruwiański i salicylany.

Propolis w ciąży i podczas laktacji

Brakuje wystarczająco wiarygodnych danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania propolisu w czasie ciąży i podczas laktacji, dlatego też zaleca się unikania podawania propolisu w tym okresie. Istnieje jednak jedno badanie kliniczne wskazujące, że przyjmowanie propolisu przez kobiety karmiące w dawce 300 mg dziennie, przez 4 do 10 miesięcy, nie powoduje niekorzystnych skutków u ich niemowląt.[8] Warto zauważyć, ze propolis jest składnikiem kilku suplementów dedykowanych ciężarnym, zatem producenci uznają ten surowiec za bezpieczny.

Interakcje propolisu

Badania in vitro wskazują, że ekstrakt z propolisu może hamować agregację płytek krwi. Ponadto dowody z badań na zwierzętach sugerują, że przyjmowanie propolisu i warfaryny zwiększa wartość INR. Teoretycznie zatem jednoczesne stosowanie propolisu z lekami przeciwzakrzepowymi i/lub przeciwpłytkowymi może zwiększać ryzyko krwawienia u osób z zaburzeniami krzepnięcia. Ponadto propolis może wpływać na stężenie leków metabolizowanych przy udziale CYP3A4, np. teofiliny, omeprazolu, NLPZ, tramadolu czy lowastatyny.

Preparaty dostępne na rynku zawierające propolis

Propolis wchodzi w skład zarówno suplementów diety, jak i leku OTC i wyrobów medycznych. Przykładowe preparaty zostały przedstawione w tabelach poniżej.

Wybrane suplementy zawierające propolis:

Nazwa preparatu Zawartość propolisu w sugerowanej dawce dobowej Opis producenta
Propolis 7% aerozol/krople 7% propolisu (58 mg/ml) Suplement diety wspierający naturalną odporność organizmu, okres rekonwalescencji i antybiotykoterapii. Może być stosowany wspomagająco przy stanach zapalnych przewodu pokarmowego, wątroby i dróg żółciowych oraz przy chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy.
Propolis Plus 100 mg standaryzowanego ekstraktu

Pozostałe składniki:

Pyłek kwiatowy, cynk, wit. C

Suplement diety polecany osobom, które chcą wspierać swoją odporność.

Wybrane wyroby medyczne zawierające propolis:

Nazwa preparatu Zawartość propolisu w sugerowanej dawce dobowej Opis producenta
Dologel

 

nie określono

Pozostałe składniki:

Wyciąg z kozłka lekarskiego, wyciąg z rumianku pospolitego

Wyrób medyczny stosowany podczas ząbkowania u dzieci, w przypadku podrażnień lub ran spowodowanych narzędziami stomatologicznymi, aparatami ortodontycznymi i wywołanych przez niektóre pokarmy.
Apivaginal nie określono

Pozostałe składniki:

Sól sodowa kwasu hialuronowego

Wyrób medyczny łagodzący podrażnienia, świąd, pieczenie, zaczerwienienie i suchość w okolicach pochwy i warg sromowych.

Wybrane leki zawierające propolis:

Nazwa preparatu Zawartość propolisu w sugerowanej dawce dobowej Opis producenta
Maść propolisowa 3% nie określono Produkt leczniczy do stosowania w stanach zapalnych skóry, niewielkich uszkodzeniach skóry, oparzeniach 1 stopnia, odmrożeniach, odleżynach, obrzękach po ukąszeniach owadów.

 

Piśmiennictwo

  1. Kuo, C. C., Wang, R. H., Wang, H. H., Li, C. H. (2018). Meta-analysis of randomized controlled trials of the efficacy of propolis mouthwash in cancer therapy-induced oral mucositis. Supportive care in cancer : official journal of the Multinational Association of Supportive Care in Cancer, 26(12), 4001–4009. https://doi.org/10.1007/s00520-018-4344-5
  2. Akhavan-Karbassi, M. H., Yazdi, M. F., Ahadian, H., SadrAbad, M. J. (2016). Randomized DoubleBlind PlaceboControlled Trial of Propolis for Oral Mucositis in Patients Receiving Chemotherapy for Head and Neck Cancer. Asian Pacific journal of cancer prevention : APJCP, 17(7), 3611–3614.
  3. Piredda, M., Facchinetti, G., Biagioli, V., Giannarelli, D., Armento, G., Tonini, G., De Marinis, M. G. (2017). Propolis in the prevention of oral mucositis in breast cancer patients receiving adjuvant chemotherapy: A pilot randomised controlled trial. European journal of cancer care, 26(6), 10.1111/ecc.12757. https://doi.org/10.1111/ecc.12757
  4. Hoheisel, O. (2001). The effects of Herstat (3% propolis ointment ACF ) application in cold sores: a double-blind placebo-controlled clinical trial. Journal of Clinical Research, 4:65–75.
  5. Jautová, J., Zelenková, H., Drotarová, K., Nejdková, A., Grünwaldová, B., Hladiková, M. (2019). Lip creams with propolis special extract GH 2002 0.5% versus aciclovir 5.0% for herpes labialis (vesicular stage) : Randomized, controlled double-blind study. Wiener medizinische Wochenschrift (1946), 169(7–8), 193–201. https://doi.org/10.1007/s10354-018-0667-6
  6. Karimian, J., Hadi, A., Pourmasoumi, M., Najafgholizadeh, A., Ghavami, A. (2019). The efficacy of propolis on markers of glycemic control in adults with type 2 diabetes mellitus: A systematic review and meta-analysis. Phytotherapy research : PTR, 33(6), 1616–1626. https://doi.org/10.1002/ptr.6356
  7. Khayyal, M. T., el-Ghazaly, M. A., el-Khatib, A. S., Hatem, A. M., de Vries, P. J., el-Shafei, S., Khattab, M. M. (2003). A clinical pharmacological study of the potential beneficial effects of a propolis food product as an adjuvant in asthmatic patients. Fundamental & clinical pharmacology, 17(1), 93–102. https://doi.org/10.1046/j.1472-8206.2003.00117.x
  8. Igarashi, G., Segawa, T., Akiyama, N., Nishino, T., Ito, T., Tachimoto, H., Urashima, M. (2019). Efficacy of Brazilian Propolis Supplementation for Japanese Lactating Women for Atopic Sensitization and Nonspecific Symptoms in Their Offspring: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Trial. Evidence-based complementary and alternative medicine : eCAM, 2019, 8647205. https://doi.org/10.1155/2019/8647205
Subskrybuj
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments
FB
Twitter/X
LinkedIn
WhatsApp
Email
Wydrukuj

Zobacz też

Inne o wskazaniach:

Redakcja portalu
0
Wyraź swoje zdanie i dodaj komentarz :)x

Zaloguj się