Spadek odporności w czasie ciąży, wynikający ze zmian hormonalnych zachodzących w organizmie kobiety, stresu z obawy o dziecko oraz zmęczenia, może prowadzić do częstszego występowania opryszczki wargowej, aft oraz innych stanów zapalnych jamy ustnej. Dolegliwości te zazwyczaj mają samoograniczający się przebieg.

Czytaj też: Wybór leku OTC na opryszczkę w ciąży

Afty i inne stany zapalne jamy ustnej

Afty to zmiany w jamie ustnej, występujące w postaci owrzodzeń i nadżerek. Pacjentka z aftami będzie skarżyć się przed wszystkim na bolesność tych zmian.

W leczeniu aft i innych stanów zapalnych jamy ustnej zastosowanie znajdują przede wszystkim preparaty do stosowania miejscowego.

Preparaty, które można polecić zgodnie z ChPL i deklaracjami producentów

W przypadku aft oraz stanów zapalnych jamy ustnej, w tym m.in. bólu gardła, kobiecie w ciąży można polecić leki z chlorheksydyną oraz benzydaminą.

Chlorheksydyna

Stosowanie przez kobietę ciężarną płynów do płukania jamy ustnej zawierające chlorheksydynę nie stanowi zagrożenia dla płodu.^[1] Lekiem z chlorheksydyną przeznaczonym do płukania jamy ustnej jest Corsodyl. Zgodnie z ChPL wskazany jest wspomagająco w leczeniu aft oraz może być bezpiecznie stosowany przez kobiety w ciąży.^[2]

W przypadku płynów do płukania jamy ustnej dla kobiety w ciąży zwróć uwagę na zawartość alkoholu.

Benzydamina

Preparatami, które producenci dopuszczają do stosowania u kobiet w ciąży i karmiących piersią, są Uniben spray, Tantum Verde spray i Hascosept spray, choć zgodnie z informacją zawartą w ChPL należy zachować ostrożność.^[3][4]

Wyroby medyczne i kosmetyki

Dentosept A mini to środek higieniczno-kosmetyczny, który zgodnie z deklaracją producenta może być stosowany przez kobiety w ciąży. Można także bezpiecznie polecić wyroby medyczne Dezaftan i Anaftin, które jednak nie mają potwierdzonej skuteczności.

Leki, które można polecać na podstawie badań

Dane dotyczące bezpieczeństwa stosowania benzydaminy w ciąży ograniczone są do badań na zwierzętach i nie wykazano w nich efektu teratogennego. Według producenta lek Septogard spray nie powinien być stosowany w ciąży, chyba że stan kliniczny kobiety wymaga leczenia chlorowodorkiem benzydaminy.^[5] Z kolei w ChPL Tantum Verde pastylki do ssania oraz Hascosept pastylki do ssania znajdują się informacje, że leki te nie powinny być stosowane przez kobiety w ciąży i karmiące piersią.^[6][7]

W przypadku miejscowego stosowania benzydaminy ryzyko absorpcji leku jest niewielkie, dlatego można zarekomendować go w krótkotrwałej terapii bólu gardła.^[1]

Leki nierekomendowane

Nie należy polecać kobiecie w ciąży leków zawierających salicylan choliny, boraks, benzokainę oraz wyciąg z szałwii.

Salicylan choliny

Zgodnie z informacją zawartą w ChPL leku złożonego Sachol „nie przeprowadzono badań określających czas i stopień wchłonięcia choliny salicylanu do organizmu po miejscowym stosowaniu żelu na błonę śluzową jamy ustnej”.^[8] Z kolei w ChPL leku Sachodent, który zawiera tylko salicylan choliny, znajduje się informacja, że dopuszcza się stosowanie tego leku w I i II trymestrze ciąży, jednak lepiej tego unikać. W III trymestrze ciąży leku nie można stosować. ^[9] Brakuje badań potwierdzających bezpieczeństwo stosowania salicylanu choliny na błony śluzowe, nie należy więc polecać go kobiecie w ciąży ze względu na hipotetyczne ryzyko wystąpienia zespołu Reye’a u dziecka.

Boraks

Boraks do stosowania na afty występuje pod nazwą handlową Aphtin. Dzięki zawartości glicerolu Aphtin działa tylko miejscowo i nie wchłania się przez błony śluzowe, dzięki czemu jego stosowanie jest bezpieczniejsze niż zastosowanie czystego boraksu. Brakuje jednak badań potwierdzających jego bezpieczeństwo i zgodnie z informacją zawartą w ChPL lek ten nie powinien być stosowany przez kobiety w ciąży.^[10]

Benzokaina

Benzokaina (w: Dentosept A) działa znieczulająco i bardzo dobrze wchłania się po zastosowaniu na błony śluzowe. Ekspozycja płodu na benzokainę stosowaną przez matkę nie została zbadana, zatem nie ma dowodów na to, że miejscowe stosowanie benzokainy jest związane z jakimkolwiek ryzykiem dla płodu. Najlepiej jednak unikać stosowania benzokainy na błony śluzowe lub uszkodzoną skórę w czasie ciąży, ponieważ niska masa cząsteczkowa sugeruje, że benzokaina przenika przez łożysko.^[11] W ChPL leku Dentosept A została zamieszczona informacja, że nie należy go stosować u kobiet w ciąży.^[12]

Bezbiałkowy dializat z krwi cieląt z polidokanolem

Bezbiałkowy dializat z krwi cieląt z polidokanolem przyspiesza gojenie się nadżerek, tworzy barierę ochronną i działa znieczulająco. Brakuje jednak badań dotyczących bezpieczeństwa używania go w czasie ciąży. Producent leku Solcoseryl, który dostępny jest w postaci pasty do stosowania w jamie ustnej, zamieścił w ChPL informację, że aplikowanie go w czasie ciąży jest możliwe tylko w przypadku bezwzględnej konieczności.^[13]

Szałwia lekarska

Leki złożone zawierające wyciąg z szałwii lekarskiej (Salvia officinalis), a także zioła do zaparzania zawierające liść szałwii (Salviae folium) są często stosowane przez pacjentów w stanach zapalnych jamy ustnej. Kobiety w ciąży nie powinny stosować szałwii ze względu na obecność trującego tujonu, który może działać poronnie.^[1]

Podsumowanie

Aby ułatwić szybką rekomendację przy pierwszym stole, w poniższej tabeli umieszczony został spis leków należących do każdej z trzech kategorii omówionych w artykule.

Przygotowano na podstawie książki “Leki i ciąża. Bezpieczna farmakoterapia i suplementacja kobiety ciężarnej WYDANIE II“

Piśmiennictwo

1. Schaefer, C., Peters, P. W. J., Miller, R. K. (2015). Drugs During Pregnancy and Lactation. Treatment Options and Risk Assessment. Third edition. Academic Press.⬏⬏⬏
2. GSK. (2018). ChPL Corsodyl⬏
3. Hasco-Lek. (2020). ChPL Hascosept 1,5 mg/g aerozol do stosowania w jamie ustnej⬏
4. Angelini Pharma. (2013). ChPL Tantum Verde aerozol do stosowania w jamie ustnej⬏
5. Farmak International Sp. z o.o. (2019). ChPL Septogard 1,5 mg/g aerozol do stosowania w jamie ustnej⬏
6. Angelini Pharma. (2013). ChPL Tantum Verde pastylki do ssania⬏
7. Hasco-Lek. (2020). ChPL Hascosept 3 mg pastylki do ssania⬏
8. Bausch Health Ireland Limited. (2014). ChPL. Sachol⬏
9. Ziaja. (2020). ChPL Sachodent⬏
10. Laboratorium Galenowe. (2014). ChPL Aphtin⬏
11. Briggs, G.G., Freeman, R.K., Towers, C.V., Forinash, A.B. (2017). Drugs in pregnancy and lactation: a reference guide to fetal and neonatal risk. Eleventh edition. Lippincott Williams & Wilkins.⬏
12. Polpharma. (2013). ChPL Dentosept A⬏
13. Mylan. (2009). ChPL Solcoseryl pasta⬏