Pytanie

Podczas przyjmowania leków z grupy β₂-mimetyków może dojść do obniżenia stężenia potasu we krwi. Jaki jest w tym przypadku mechanizm powstawania hipokaliemii?

Krótka odpowiedź

β₂-mimetyki nie wnikają do wnętrza komórki, powodują pobudzenie receptorów adrenergicznych β₂ znajdujących się w błonie komórkowej. Pobudzenie tych receptorów prowadzi do aktywacji pompy sodowo-potasowej, a tym samym do transportu jonów Na⁺ do przestrzeni zewnątrzkomórkowej, a jonów K⁺ do wnętrza komórki.

Czytaj też: Dlaczego nie powinno się stosować salbutamolu w monoterapii napadów astmy? – Wyjaśniamy!

Wyjaśnienie

W badaniu klinicznym z 1999 roku udowodniono, że salbutamol przyjmowany wziewnie przez dzieci chorujące na astmę, doprowadził do hipokaliemii u wszystkich badanych. ^[1] Również w podwójnie zaślepionym badaniu z randomizacją z 2001 roku wykazano, że przyjmowanie 500 µg salbutamolu lub 500 µg fenoterolu powoduje spadek stężenia potasu we krwi. ^[2]

Jeśli chodzi o częstość występowania tego działania niepożądanego to większość ChPL leków zawierających substancje należące do grupy β₂-mimetyków wskazuje hipokaliemię jako działanie niepożądane występujące rzadko (1/10 000 do < 1/1 000). Retrospektywne badanie kohortowe z 2019 roku wykazało, że spadek stężenia potasu u pacjentów przyjmujących salbutamol pojawił się u 38,8% badanych, z czego tylko u 3% wystąpiła ciężka hipokaliemia. ^[3]

Niemniej jednak w przypadku pacjentów stosujących β₂-mimetyki i jednocześnie skarżących się na zaparcia, zatrzymanie moczu, osłabienie mięśni szkieletowych czy zaburzenia rytmu serca konieczne jest zmierzenie stężenia potasu w surowicy krwi, ponieważ mogą być to objawy rozwijającej się hipokaliemii. Również przyjmowanie β₂-mimetyków z innymi lekami obniżającymi stężenie potasu we krwi tj. diuretyki pętlowe i tiazydowe, GKS, leki przeczyszczające, zwiększa ryzyko wystąpienia hipokaliemii. ^[4]

Piśmiennictwo

1. Hung, C. H., Chu, D. M., Wang, C. L., & Yang, K. D. (1999). Hypokalemia and salbutamol therapy in asthma. Pediatric pulmonology, 27(1), 27–31. https://doi.org/10.1002/(sici)1099-0496(199901)27:1<27::aid-ppul6>3.0.co;2-p⬏
2. Kirby, S., Falcoz, C., Daniel, M. J., Milleri, S., Squassante, L., Ziviani, L., & Ventresca, G. P. (2001). Salmeterol and fluticasone propionate given as a combination. Lack of systemic pharmacodynamic and pharmacokinetic interactions. European journal of clinical pharmacology, 56(11), 781–791. https://doi.org/10.1007/s002280000233⬏
3. Hung, J., Kraft, T., Seefried, B., Johnson, D. W., Bailey, M., & Dersch-Mills, D. (2019). Potassium disturbance associated with an inpatient childhood asthma pathway. Paediatrics & child health, 25(8), 543–548. https://doi.org/10.1093/pch/pxz131⬏
4. Gajewski, P., Jaeschke, R. (2023). Interna Szczeklika. Kraków: Medycyna Praktyczna⬏