Czego się nauczysz z tego przypadku?
Po zapoznaniu się z tym przypadkiem:
- przeprowadzisz wywiad farmaceutyczny z opiekunem dziecka zmagającego się z biegunką,
- dobierzesz preparat na biegunkę w zależności od wieku pacjenta,
- nauczysz się łączyć preparaty skuteczne w leczeniu biegunki.
Opis przypadku
Do apteki zgłasza się dorosła kobieta i prosi o węgiel leczniczy na biegunkę oraz loperamid. Podkreśla, że chciałaby preparaty w formie tabletek, które można łatwo pokruszyć. Pytana o przeznaczenie mówi, że potrzebuje preparat dla dziecka.
Wywiad i rozpoznanie
Wywiad jest niezbędny, aby ustalić wiek dziecka i dobrać bezpieczny preparat, ponieważ niektóre leki, takie jak węgiel aktywowany i loperamid, nie są zalecane u rocznych dzieci.
Ile dziecko ma lat?
Pytanie o wiek znacznie zawęzi wybór preparatu.
Ma rok.
Węgiel leczniczy może być stosowany dopiero od 12. roku życia, a loperamid u dzieci powyżej 6. roku życia. Oznacza to, że dla rocznego pacjenta nie są to odpowiednie opcje terapeutyczne. W tej grupie wiekowej zalecanym wyborem będzie taninian żelatyny (w postaci proszku nawet poniżej 3. r.ż.).
Jak długo utrzymuje się biegunka i czy podawała już Pani jakieś leki?
Jeśli biegunka utrzymuje się dłużej niż 24 godz. w przypadku dzieci (poniżej 6. r.ż.), a dotychczasowe leczenie nie przyniosło efektów, należy kierować pacjenta do lekarza.
Biegunka występuje od wczoraj i nie podałam jeszcze żadnego leku.
Obecnie nie ma wskazań do pilnej konsultacji lekarskiej.
Czy pojawiła się gorączka lub krew i śluz w stolcu?
Są to objawy alarmowe, dlatego jeśli wystąpią, należy skierować pacjenta na pilną konsultację lekarską.
Nie, nie zauważyłam innych objawów.
Biegunka ma charakter łagodny i nie wymaga pilnej interwencji lekarskiej. Dzięki temu można bezpiecznie doradzić odpowiednie leczenie wspomagające i monitorowanie stanu dziecka.
Czy dziecko ostatnio brało antybiotyk lub podróżowało?
Jeśli tak, odpowiednim wyborem będzie lek zawierajacy Saccharomyces boulardii CNCM I – 745.
Nie.
Probiotyk wówczas nie jest pierwszym wyborem.
Czy występują objawy odwodnienia, np. suchość w ustach, płacz bez łez, brak oddawania moczu?
Jeśli tak, należy skierować pacjenta do lekarza.
Nic z tych rzeczy.
W tej sytuacji konsultacja nie jest wymagana, ale nadal zalecana z uwagi na wiek dziecka.
Kiedy skierować dziecko z biegunką do lekarza?
Jeśli przebieg choroby lub nasilenie objawów sugerują, że pacjent może cierpieć z powodu innego schorzenia, wymagana jest konsultacja lekarska. Skieruj pacjenta do lekarza jeśli występują u niego takie objawy jak:
- objawy odwodnienia stopnia średniego bądź ciężkiego, np. brak łez podczas płaczu, skąpomocz, znacznie zmniejszona elastyczność skóry, przyspieszona czynność serca, zapadnięte gałki oczne i suche błony śluzowe,
- krew bądź śluz w stolcu,
- wypróżnienia o charakterze tłuszczowym,
- wymioty uniemożliwiające stosowanie doustnej terapii nawadniającej,
- wysoka gorączka (powyżej 38,9˚C),
- krwawienie z odbytu.
Podczas doradztwa w aptece kluczowe jest szybkie rozpoznanie objawów alarmowych, które mogą wskazywać na poważniejsze schorzenie. Farmaceuta powinien skierować pacjenta do lekarza, jeśli zauważy u dziecka objawy średniego lub ciężkiego odwodnienia, np. brak łez, skąpomocz czy suchość błon śluzowych objawy alarmowe, np. krew lub śluz w stolcu, uporczywe wymioty uniemożliwiające nawadnianie czy wysoką gorączkę (>38,9°C). W takich sytuacjach dalsze leczenie w domu nie jest bezpieczne, a szybka interwencja lekarska może być konieczna.
Dobór preparatu
Przy doborze preparatu farmaceuta powinien uwzględnić przede wszystkim wiek pacjenta. Preparaty na biegunkę, które według ChPL można rekomendować dzieciom już od 1. roku życia to:
- elektrolity, np.Orsalit, Jonolit Baby,
- probiotyki zawierające szczep Saccharomyces boulardii CNCM I-745, np. Enterol,
- taninian żelatyny, np. Tasectan w postaci proszku do sporządznia rozwtoru.
Węgiel leczniczy można stosować w przypadku pacjentów powyżej 12. r.ż., a loperamid od 6 lat.
Kiedy zalecać pacjentom doustną terapię nawadniającą?
Doustna terapia nawadniająca, pozwalająca uzupełnić powstałe w wyniku choroby niedobory płynów i elektrolitów, stanowi podstawę leczenia biegunek. Jako doustne roztwory nawadniające (ang. oral rehydration Solutions, ORS) rekomendowane są płyny zawierające sole mineralne i glukozę o niskiej osmolarności. Skład ORS nie zależy od wieku chorego i typu biegunki.[1]
Ze względu na bezpieczeństwo stosowania, brak działań niepożądanych i interakcji są odpowiednie dla pacjentów w każdym wieku.
Rekomendacja preparatu i przekazanie zaleceń
W przypadku rocznego dziecka możesz zarekomendować preparaty, takie jak:
- taninian żelatyny, w postaci proszku do sporządzenia roztworu (np. Tasectan). Nie ulega on przemianie w żołądku i działa poprzez tworzenie warstwy chroniącej błonę śluzową jelita, zmniejszając częstotliwość i czas trwania biegunki. Zawartość jednej saszetki należy zmieszać z niewielką ilością niezbyt gorącego napoju takiego jak mleko, sok owocowy lub woda i natychmiast podać. Można ją również dodać do jogurtu lub jakiejkolwiek innej żywności. Nie należy podawać produktu bezpośrednio, bez wcześniejszego zmieszania go z żywnością. Zaleć pacjentom poniżej 3. r.ż. podanie 1 saszetki co 6 godzin, aż do ustąpienia objawów.[2]
Metaanaliza trzech randomizowanych badań z udziałem około 400 dzieci wykazała, że taninian żelatyny znacząco poprawia konsystencję stolca i zmniejsza częstość wypróżnień u dzieci z ostrą biegunką. Istotnie redukował liczbę luźnych stolców po 24 godzinach w porównaniu z placebo lub standardowym leczeniem nawadniającym (ORS). Nie stwierdzono jednak jego istotnego wpływu na całkowity czas trwania biegunki ani na częstość występowania działań niepożądanych. Autorzy podkreślają, że wyniki są obiecujące, lecz potrzebne są dalsze, dobrze kontrolowane badania w celu pełnej oceny skuteczności i bezpieczeństwa tego leku.[3]
Dodatkowo, zawsze należy rekomendować doustną terapię nawadniającą. Dla pacjentów powyżej 1. r.ż. możesz polecić preparaty takie jak:
- Orsalit w postaci proszku do sporządzenia roztworu. Zaleć, aby zawartość jednej saszetki rozpuścić w 200 ml ciepłej, przegotowanej wody. Pacjentom w wieku od roku do 2 lat, o masie ciała od 4 do 8 kg, zaleć 2 saszetki rozpuszczone w 400 ml wody. Należy jepodać w ciągu 3-4 godzin. W trakcie dalszych etapów nawadniania zaleć rozpuszczenie 1 saszetki w 200 ml i podanie 100 ml po każdym biegunkowym stolcu.[4]
- Jonolit Baby Elektrolity w postaci proszku do sprządzenia roztworu. Zaleć otworzenie saszetki, a następnie rozpuszczenie jej zawartości w 200 ml ciepłej, przegotowanej wody. Przed podaniem należy schłodzić roztwór. Powinien być podawany za pomocą czystej łyżeczki lub kubeczka. Niemowlętom oraz dzieciom do 2. roku życia zaleć wlewanie roztworu małymi porcjami bezpośrednio do ust co 1-2 minuty.[5]
- HIPP ORS 200 Kleik marchwiowo-ryżowy w postaci płynu. W lekkiej biegunce (zmniejszenie masy ciała nieprzekraczające 3%) zaleć 20–30 ml/kg masy ciała przez 3–4 h. W umiarkowanej biegunce (zmniejszenie masy ciała o 3–8%) zarekomenduj 30–80 ml/kg masy ciała przez 3–4 h. Dalszą utratę płynów spowodowaną oddaniem płynnego stolca należy każdorazowo wyrównywać dodatkową porcją 50–100 ml preparatu.[6]
Piśmiennictwo
- Wasielica-Berger, J. (2018). Ostra biegunka. Via Medica. ⬏
- Bausch Health Poland Sp. z o.o. (b.d.). Tasectan 250 mg (Saszetki). Pobrano z https://www.bauschhealthpoland.pl/nasze-produkty/wyroby-medyczne/tasectan-250-mg-saszetki/ ⬏
- Aloi, M., & Mennini, M. (2019). Efficacy of gelatin tannate for acute diarrhea in children: a systematic review and meta-analysis. Journal of comparative effectiveness research, 8(2), 91–102. https://doi.org/10.2217/cer-2018-0115 ⬏
- IBSS BIOMED SA. (b.d.). ORSALIT® – Orsalit: O produkcie. Pobrane 5 września 2025, z https://www.orsalit.pl/o_produkcie/orsalit ⬏
- Oleofarm Sp. z o.o. (bez daty). Jonolit baby – elektrolity. 10 saszetek. Oleofarm24. Pobrane dnia 5 września 2025, z https://www.oleofarm24.pl/product-pol-505-Jonolit-baby-elektrolity-10-saszetek.html ⬏
- HiPP Polska Sp. z o.o. (b.d.). HiPP ORS 200 Kleik marchwiowo-ryżowy (artykuł nr PL2300) [PDF]. Pobrane 5 września 2025 z https://hipp.pl/fileadmin/PL/editors/produkt/artikel_pdf/PL2300.pdf ⬏
