Pytanie

Woda utleniona jest najbardziej znaną substancją służącą do odkażania ran, wykorzystywaną od dziesięcioleci. Dlaczego obecnie nie zaleca się jej stosowania?

Krótka odpowiedź

Obecnie nie zaleca się stosowania wody utlenionej do odkażania ran, ponieważ ma ona niewystarczającą aktywność przeciwdrobnoustrojową oraz może działać uszkadzająco na komórki i utrudniać gojenie rany. Jest to szczególnie istotne w przypadku ran przewlekłych.

Czytaj też: Środki antyseptyczne i odkażające cz.1: Związki jodu, woda utleniona, spirytus salicylowy

Wyjaśnienie

Woda utleniona, będąca 3% roztworem nadtlenku wodoru, stosowana jest w lecznictwie od 100 lat. Nadtlenek wodoru, w zależności od stężenia i czasu działania wykazuje skuteczność in vitro wobec wirusów, bakterii, zarodników bakterii oraz drożdży.^[1] Może być stosowany m.in. do dezynfekcji narzędzi chirurgicznych. Jego skuteczność przeciwdrobnoustrojowa in vivo jest jednak nikła, bowiem pod wpływem wydzielin z rany ulega szybkiemu rozkładowi z wydzieleniem tlenu i wody. Towarzyszy temu gwałtowne wydzielenie piany (mogące sprzyjać procesowi mechanicznego oczyszczania rany) oraz uczucie szczypania, świadczące o podrażnieniu tkanek.      

Tak zwany Konsensus Kramera z 2018 r. podkreśla, że antyseptyk powinien charakteryzować się wysoką skutecznością przeciwdrobnoustrojową oraz dobrą tolerancją. Nadtlenek wodoru, w przeciwieństwie do nowszych preparatów takich jak oktenidyna czy poliheksanidyna, takich właściwości nie posiada: może uszkadzać komórki ssaków w stężeniach, które nie niszczą bakterii.^[2] Według wytycznych Polskiego Towarzystwa Leczenia Ran z 2020 r. nie zaleca się stosowania wody utlenionej w leczeniu ran przewlekłych, ponieważ ma ona działanie cytotoksyczne i uszkadza nowo tworzącą się ziarninę. Wyjątkiem dla zastosowania wody utlenionej są septyczne krwawienia podczas opracowywania tkanek martwiczych, ale ma to zastosowaniezazwyczaj podczas zabiegów szpitalnych.^[3]

Piśmiennictwo

1. Akuji, M. A., & Chambers, D. J. (2017). Hydrogen peroxide: more harm than good?. British journal of anaesthesia, 118(6), 958–959. https://doi.org/10.1093/bja/aex151⬏
2. Kramer, A. i in. (2018). Consensus on Wound Antisepsis: Update 2018. Skin Pharmacol Physiol 31, 28–58. DOI: 10.1159/000481545. https://www.karger.com/Article/Pdf/481545⬏
3. Sopata, M. i in. (2020). Wytyczne postępowania miejscowego w ranach niezakażonych, zagrożonych infekcją oraz zakażonych – przegląd dostępnych substancji przeciwdrobnoustrojowych stosowanych w leczeniu ran. Leczenie Ran, 17(1), 1-21. https://ptlr.org/wp-content/uplouds/2020/09/Konsensus-Antyseptyka.pdf⬏