Kasztanowiec zwyczajny pochodzi z Półwyspu Bałkańskiego i jest często sadzony w krajach Europy Środkowej. Nazwa hippocastanum pochodzi z połączenia słów hippos (grecka nazwa konia) i kastanon (kasztan) najprawdopodobniej ze względu na jego podobieństwo do kasztana jadalnego oraz stosowanie jego owoców przez Turków w leczeniu chorób u koni.

Surowce

Nasienie kasztanowca – Hippocastani semen

Kora kasztanowca – Hippocastani cortex

Skład chemiczny

Nasienie kasztanowca jest surowcem saponinowym. Ogólna zawartość saponin wynosi 3-13%. Zawartość głównej saponiny – escyny – wynosi 3-6%. Jest ona mieszaniną kilku pochodnych triterpenowych aglikonów: protoescygeniny i baryngtogeniny C. Ponadto w kwiatach występują glikozydy flawonoidowe, między innymi ekwizetryna i kwercetyna. Kora kasztanowca obfituje z kolei w hydroksykumarynę – eskulinę oraz garbniki.

Działanie

Wyciąg z kasztanowca wykazuje działanie:

• uszczelniające na naczynia krwionośne (dzięki zawartości escyny i flawonoidów),^[1]
• przeciwobrzękowe i przeciwwysiękowe (co jest konsekwencją działania ochronnego na naczynia),^[2]
• przeciwzapalane (wykazane w badaniach in vitro),^[3]
• antyoksydacyjne (dzięki zawartości glikozydów flawonowych),^[4]
• zapobiegające rozwojowi nowotworów (w badaniach in vitro wykazano, że może hamować proliferację komórek i indukować apoptozę w komórkach białaczki szpikowej).^[5][6]

Zobacz też: Arnika górska – Arnica montana L.

Zastosowanie poparte wynikami badań klinicznych

Zastosowanie wyciągu z kasztanowca poparte jest wynikami badań klinicznych  w takich schorzeniach jak:

• Żylaki, obrzęki i ciężkość nóg towarzyszące przewlekłej niewydolności żylnej. Skuteczność stosowania wyciągu z kasztanowca w tych dolegliwościach potwierdziły przeglądy Cochrane.^[1]
• Hemoroidy.^[7]

Zastosowanie jako tradycyjny produkt leczniczy roślinny

Kasztanowiec może być stosowany w leczeniu takich dolegliwości jak:

• ciężkość nóg związaną z drobnymi zaburzeniami krążenia żylnego,
• siniaki, miejscowe obrzęki i krwiaki,^[8][9]
• swędzenie i pieczenie towarzyszące hemoroidom.^[9]

Nasienie kasztanowca ma ugruntowane zastosowanie (Well-established use) w leczeniu przewlekłej niewydolności żylnej, objawiającej się opuchlizną nóg, żylakami, ciężkością, bólem i kurczami łydek.

Zastosowanie w medycynie ludowej

Dojrzałe kasztany stosuje się do otrzymania domowych nalewek z kasztanów, które polecane są do picia lub do nacierania ciała w bólach stawów, odmrożeniach i celulicie. Wyciąg z kasztanowca jest dodawany do kosmetyków, gdzie ma zabezpieczać skórę i włosy przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych. Wyciąg z kasztanowca stosowany jest również w medycynie ludowej jako środek na: ból mięśni i stawów, objawy menopauzy, stany zapalne wątroby, obrzęki płuc i mózgu oraz zapalenia ścięgien.

Czytaj też:

Perz właściwy – Elymus repens (L.) P.B.

Tymianek pospolity – Thymus vulgaris L.

Orzech włoski – Juglans regia L.

Interakcje

Do tej pory nie zauważono klinicznie istotnych interakcji wyciągu kasztanowca z innymi lekami lub żywnością.

Bezpieczeństwo stosowania

Stosowanie wyciągu z kasztanowca może wywoływać działania niepożądane ze strony przewodu pokarmowego, bóle i zawroty głowy, reakcje alergiczne, podrażnienia skóry.^[8] Monografia EMA zaleca, aby unikać stosowania wyciągów kasztanowca w ciąży i laktacji oraz podawania dzieciom do 18. roku życia ze względu na brak danych dotyczących bezpieczeństwa jego stosowania w tych okresach. Nie należy przyjmować go w ciężkiej niewydolności nerek.^[10]

Przykładowe preparaty

Leki zawierające kasztanowca pospolitego to:

• Aesciner Retard – kapsułki twarde (do stosowania w objawach niewydolności żylnej).
• Intractum hippocastani – płyn doustny (do stosowania w objawach przewlekłej niewydolności żylnej, takich jak bóle, ciężkość nóg, obrzęki, nocne skurcze mięśni nóg).
• Venescin – tabletki drażowane lub żel (do stosowania w objawach przewlekłej niewydolności żylnej, takich jak bóle, ciężkość nóg, obrzęki, nocne skurcze mięśni nóg).
• Venescin Forte – tabletki drażowane (do stosowania w objawach przewlekłej niewydolności żylnej, takich jak bóle, ciężkość nóg, obrzęki, nocne skurcze mięśni nóg).

Ponadto kasztanowiec pospolity lub wyciąg wchodzi w skład leków złożonych:

• Aesculan – maść doodbytnicza (do stosowania w chorobie hemoroidalnej).
• Arcalen – maść (do stosowania w bólach powysiłkowych, obrzękach, stłuczeniach i siniakach).
• Esceven – maść (do stosowania w objawach przewlekłej niewydolności żylnej, takich jak bóle, ciężkość nóg, obrzęki, nocne skurcze mięśni nóg).
• Neo-Aesculan – żel doodbytniczy (do stosowania w chorobie hemoroidalnej).
• Sapoven – maść (do stosowania w objawach przewlekłej niewydolności żylnej, takich jak bóle, ciężkość nóg, obrzęki, nocne skurcze mięśni nóg).
• Sapoven T – kapsułki miękkie lub żel (do stosowania w objawach przewlekłej niewydolności żylnej, takich jak bóle, ciężkość nóg, obrzęki, nocne skurcze mięśni nóg).
• Savarix – żel (do stosowania w objawach przewlekłej niewydolności żylnej, takich jak bóle, ciężkość nóg, obrzęki, nocne skurcze mięśni nóg).
• Venoforton – płyn doustny (do stosowania w niewydolności żylnej, niewydolności krążenia obwodowego i mózgowego).

Piśmiennictwo

1. Pitler MH, Ernest E: Horse chestnut seed extract for chronic venous insufficiency. Chochrane Database Sys Rev, 2012.⬏⬏
2. Guillaume M, Padioleau F: Veinotonic effect, vascular protection, antiinflammatory and free radical scavenging properties of horse chestnut extract. Arzneimittelforschung, 1994.⬏
3. Monotopoli M et al.: Aescin protection of human vascular endothelial cells exposed to cobalt chloride mimicked hypoxia and inflammatory stimuli. Planta Med, 2007.⬏
4. Braga PC et al.: Characterisation of the antioxidant effects of Aesculus hippocastanum L. bark extract on the basis of radical scavenging activity, the chemiluminescence of human neutrophil bursts and lipoperoxidation assay. Eur Rev Med Pharmacol Sci, 2012.⬏
5. Niu YP et al.: Beta-aescin: a potent natural inhibitor of proliferation and inducer of apoptosis in human chronic myeloid leukemia K562 cells in vitro. Leuk Lyphoma, 2008.⬏
6. Niu YP et al: Beta-escin, a natural triterpenoid saponin from Chinese horse chestnut seeds, depresses HL-60 human leukaemia cell proliferation and induces apoptosis. J Pharm Pharmacol, 2008.⬏
7. Sirtori CR: Aescin: pharmacology, pharmacokinetics and therapeutic profile. Pharmacol Res, 2001.⬏
8. EMA: Final community herbal monograph on Aesculus hippocastanum L., semen, 2009.⬏⬏
9. EMA: Community herbal monograph on Aesculus hippocastanum L., cortex, 2012.⬏⬏
10. ChPL Aescin⬏