W poprzednim artykule zostały omówione ogólne zasady wyliczania ilości, które należy wydać w przypadku recept, na których zostały wypisane maści, kremy, żele. (Patrz: “Krople, ampułki, maści – jak wyliczyć właściwą ilość do wydania?”.) W tym opracowaniu omówię kilka przykładów:
Przykład nr 1
Rp. Elocom krem 15 g 4 op. 1 x 1
Tak zapisane dawkowanie nie pozwala na wyliczenie ilości, którą można wydać. Należy więc uznać taki zapis za brak dawkowania i wydać 2 najmniejsze opakowania refundowane lub jeżeli jest to lek pełnopłatny to 2 najmniejsze zarejestrowane opakowania.
Aktualizacja!
Najnowsze rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 czerwca 2021 zmieniającego rozporządzenie w sprawie recept określiło nową definicję dawkowania. W rozumieniu tych przepisów musi ono zawierać dwie składowe: częstotliwość stosowania i ilość leku, którą przyjmuje pacjent. Recepty na produkty lecznicze, włącznie z lekami recepturowymi, do stosowania zewnętrznego na skórę stanowią jednak wyjątek. Leki stosowane na skórę można zrealizować jeżeli sposób dawkowania ogranicza się tylko do podania częstotliwości. Recepty z dawkowaniem “wiadomo” lub “zewnętrznie” oraz te, w których nie podano sposobu dawkowania są niepoprawne i nie powinno się ich realizować. [1]
Przykład nr 2
Rp. Elocom maść 30 g 4 op. 1 x 0,5 g
Z dawkowania na recepcie wynika, że pacjent zużywa dziennie 0,5 g maści, czyli w ciągu 4 tygodni ważności kremu po otwarciu pacjent zużyje 14g maści. Wobec tego nie należy wydawać pacjentowi tub 30 g a zamienić na odpowiednią ilość tub 15 g. Przeliczone na 15 g opakowania 8 tub maści Elocom pacjent zużyje w 32 tygodnie (32 tyg. x 7=224 dni), czyli można wydać całą przepisaną ilość z zastrzeżeniem, że jednorazowo nie więcej niż 6 op. (6 op. x 4 tyg. x 7=168 dni).
Przykład nr 3
Rp. Elocom maść 30 g 4 op. 1 x 0,5 g
Przykład nr 3 dotyczy takiego samego zapisu na recepcie jak w przykładzie nr 2. Jednak w tym przypadku rozpatrzymy zamianę maści Elocom na Edelan maść 30 g. Z dawkowania wynika, że 30 g maści pacjent zużywa w ciągu 60 dni, czyli w niespełna 9 tygodni. Maść Edelan ważna jest przez 12 tygodni od momentu otwarcia, nie ma więc konieczności wydawania jej w mniejszych 15 g opakowaniach. Jednorazowo można wydać 3 op. na 180 dni stosowania.
Aby ułatwić wyliczenia, poniżej przedstawiłam zestawienie najczęściej pojawiających się na receptach maści, kremów i żeli z uwzględnieniem terminu ich ważności po pierwszym otwarciu.
| Nazwa | Postać | Termin ważności po pierwszym otwarciu |
|---|---|---|
| Acnatac | żel | 3 miesiące od otwarcia |
| Acne-Derm | krem | 6 miesięcy od otwarcia |
| Acnelec | krem | 6 miesięcy od otwarcia |
| Acnelec | żel | 6 miesięcy od otwarcia |
| Advantan | krem | do końca daty ważności |
| Advantan | maść | do końca daty ważności |
| Advantan | emulsja | do końca daty ważności |
| Afloderm | maść | do końca daty ważności |
| Afloderm | krem | do końca daty ważności |
| Argosulfan | krem | 6 miesięcy od otwarcia |
| Bactroban | krem | do końca daty ważności |
| Bactroban | maść | do końca daty ważności |
| Bedicort G | maść | do końca daty ważności |
| Bedicort salic | maść | 2 tygodnie od otwarcia |
| Belosalic | maść | do końca daty ważności |
| Beloderm | maść | do końca daty ważności |
| Beloderm | krem | do końca daty ważności |
| Belogent | krem | do końca daty ważności |
| Belogent | maść | do końca daty ważności |
| Betadine | maść | 24 miesiące od otwarcia |
| Betnovate | krem | do końca daty ważności |
| Betnovate | maść | do końca daty ważności |
| Betnovate C | krem | do końca daty ważności |
| Betnovate C | maść | do końca daty ważności |
| Betnovate N | krem | do końca daty ważności |
| Betnovate N | maść | do końca daty ważności |
| Butapirazol | maść | do końca daty ważności |
| Clindacne | żel | 12 miesięcy od otwarcia |
| Clobederm | maść | do końca daty ważności |
| Clobederm | krem | do końca daty ważności |
| Crotamiton | maść | do końca daty ważności |
| Cutivate | krem | do końca daty ważności |
| Cutivate | maść | do końca daty ważności |
| Daivobet | żel | 6 miesięcy od otwarcia |
| Daivobet | maść | 12 miesięcy od otwarcia |
| Dalacin T | żel | do końca daty ważności |
| Davercin | żel | do końca daty ważności |
| Dermafusin | krem | 6 miesięcy od otwarcia |
| Dermafusin | maść | 6 miesięcy od otwarcia |
| Dermovate | krem | do końca daty ważności |
| Dermovate | maść | do końca daty ważności |
| Diprogenta | krem | do końca daty ważności |
| Diprogenta | maść | do końca daty ważności |
| Diprolene | maść | do końca daty ważności |
| Diprosalic | maść | do końca daty ważności |
| Duac Once | żel | 2 miesiące od otwarcia |
| Duac Once | żel | 2 miesiące od otwarcia |
| Edelan | krem | 12 tygodni od otwarcia |
| Edelan | maść | 12 tygodni od otwarcia |
| Elidel | krem | 12 miesięcy od otwarcia |
| Elitasone | maść | 3 miesiące od otwarcia |
| Elitasone | roztwór | 3 miesiące od otwarcia |
| Elocom | maść | 4 tygodnie od otwarcia |
| Elocom | krem | 4 tygodnie od otwarcia |
| Elosalic | maść | do końca daty ważności |
| Elosone | maść | do końca daty ważności |
| Elosone | krem | do końca daty ważności |
| Epiduo | żel | 6 miesięcy od otwarcia |
| Epiduo Forte | żel | 3 miesiące od otwarcia |
| Flucinar | maść | do końca daty ważności |
| Flucinar | żel | do końca daty ważności |
| Flucinar N | maść | do końca daty ważności |
| Fucibet Lipid | krem | 3 miesiące od otwarcia |
| Fucidin | krem | do końca daty ważności |
| Fucidin | maść | 3 miesiące od otwarcia |
| Fusacid | krem | do końca daty ważności |
| Fusacid H | krem | do końca daty ważności |
| Fusicutan plus | krem | 6 miesięcy od otwarcia |
| Hydrocortison Jelfa | krem | do końca daty ważności |
| Hylosept | krem | 4 tygodnie od otwarcia |
| Infectoscab | krem | 12 tygodni od otwarcia |
| Iruxol Mono | maść | do końca daty ważności |
| Ketonal | żel | do końca daty ważności |
| Ketoprofen Ziaja | żel | do końca daty ważności |
| Ketoprofenum Fastum | żel | do końca daty ważności |
| Klindacin T | żel | do końca daty ważności |
| Laticort 0,1% | krem | do końca daty ważności |
| Laticort 0,1% | maść | do końca daty ważności |
| Locoid Lipocream | krem | do końca daty ważności |
| Lorinden N | maść | do końca daty ważności |
| Lotriderm | do końca daty ważności | |
| Mecortolon | krem | 2 tygodnie od otwarcia |
| Metronidazol | żel | 1 miesiąc od otwarcia |
| Momecutan | maść | 6 miesięcy od otwarcia |
| Momecutan | krem | 6 miesięcy od otwarcia |
| Mometasone Sandoz | krem | 12 tygodni od otwarcia |
| Mometasone Sandoz | maść | 12 tygodni od otwarcia |
| Mometaxon | maść | do końca daty ważności |
| Mycosolon | maść | do końca daty ważności |
| Nizoral | krem | do końca daty ważności |
| Normaclin | żel | do końca daty ważności |
| Novate | krem | do końca daty ważności |
| Novate | maść | do końca daty ważności |
| Opokan-keto | żel | do końca daty ważności |
| Pimafucin | krem | do końca daty ważności |
| Pimafucort | krem | do końca daty ważności |
| Pimafucort | maść | do końca daty ważności |
| Rozex | krem | do końca daty ważności |
| Rozex | żel | do końca daty ważności |
| Solacutan | żel | 6 miesięcy od otwarcia |
| Taconal | maść | do końca daty ważności |
| Travocort | krem | do końca daty ważności |
| Travogen | krem | do końca daty ważności |
| Triderm | maść | do końca daty ważności |
| Triderm | krem | do końca daty ważności |
| Ultrafastin | żel | do końca daty ważności |
| Xamiol | żel | 3 miesiące od otwarcia |
Aktualizację dodała: mgr farm. Justyna Hansel-Żaluk
Piśmiennictwo
Momecutan 1mg /g maść
1 op po 1 tuba 100g
D.S 1×1 100
odpłatność 50%
Czy można wydać 1 duże opakowanie po 100g czy należałoby wydać 2 op 50g (najmniejsze refundowane)? Czy w dawkowaniu musi być ile g ???
Z podanego dawkowania nie można wyliczyć w jakim czasie pacjent zużyje przepisane opakowanie. Należy więc uznać tak podane dawkowanie jako brak dawkowania. Pozwala to na wydanie przepisanej ilości czyli dwóch najmniejszych opakowań lub jednego dwukrotnie większego. Momecutan w maści ważny jest przez 6 miesięcy od dnia otwarcia. Przepisy nie nakazują kierować się zapisanym w ChPL terminem ważności od dnia otwarcia. Jednak dbałość o zdrowie pacjenta wymaga od farmaceuty wydania takich opakowań (o ile to możliwe) aby pacjent nie używał leku po terminie ważności. Opierając się na samym zapisie bezpieczniej jest wydać 2 op po 50g chyba, że z rozmowy z pacjentem wynika, że kuracja jest określona na czas krótszy lub pacjent będzie zużywać taką ilość, że zapisane 100g wykorzysta przed upływem 6 miesięcy to wtedy można wydać jedno opakowanie po 100g.
Zastanawia mnie po co aktualizujecie artykuł, który zawiera nieaktualne przepisy? Przecież od dłuższego czasu nie ma wymogu podawania jednostki wiec dawkowanie „1×1” w przypadku maści jest poprawne to raz, a dwa w przypadku błędnego dawkowania czy jego braku nie możemy wydać 2 najmniejszych opakowań. Myśle, ze warto to zmienić..
Podrzucam do zapoznania się Państwa opracowanie z portalu opieka.farm, w którym obydwie kwestie są omówione.
https://opieka.farm/nowe-przepisy-o-zapisie-dawkowania-lekow/
Pani Karolino! Bardzo dziękujemy za komentarz. Do artykułu została dopisana aktualizacja.
Rp.
Dermovate maść (0,5 mg/g)
4 op. po 1 tuba 25g
D.S. 3 x 3 cm
Odpłatność 50%
Czy można wydać 4 opakowania przy takim dawkowaniu?
Niestety z tak zapisanego dawkowania nie da się wyliczyć na jak długo starczy lek. Należy więc potraktować takie dawkowanie tak jakby go nie było i wydać 2 op. Dermovate po otwarciu nie ma ograniczenia dotyczącego używania przez określony czas a w ChPL nie ma przeliczenia 1 cm maści na ilość zawartych gramów.