Interakcje leków z alkoholem to temat, który powinien być dobrze znany przez każdego farmaceutę. Znajomość interakcji leków z alkoholem jest bardzo przydatna, zarówno w pracy, jak i w życiu… Zdecydowanie odradzamy udzielania porad zdawkowych: “proszę nie łączyć leku z alkoholem, bo lepiej nie łączyć leków z alkoholem”. Pacjent proszący o poradę nie przychodzi zapytać, czy możne pić w czasie farmakoterapii… Pacjent pyta o konkretne preparaty i konkretne ilości. Niepotrzebnie zabraniając wszystkiego, prędzej doprowadzimy do sytuacji, kiedy pacjent zrezygnuje z zażycia antybiotyku, bo Sylwester czy urodziny (mimo że większość antybiotyków można łączyć z alkoholem wbrew obiegowej opinii), niż z zabawy. Czasem też pada pytanie – “wypiłem, a zapomniałem, że jestem na leku XYZ. Czego mam się spodziewać?”. Należy wówczas udzielić konkretnej informacji. Na szczęście w większości przypadków sporadyczne spożycie alkoholu nie zmienia znacznie działania leków i takiej informacji też warto udzielić, żeby uspokoić pacjenta.
Interakcje leków z alkoholem – farmakokinetyczne i farmakodynamiczne
Istnieją dwa typy interakcji pomiędzy lekiem a etanolem: farmakokinetyczne i farmakodynamiczne. Farmakokinetyczne zachodzą wtedy, kiedy alkohol wpływa na metabolizm lub wydalanie leku (i na odwrót). O farmakodynamicznych mówimy wtedy, kiedy alkohol ma addytywne działanie do działania leku, na przykład razem i z osobna obie substancje wywołują sedację. Etanol metabolizowany jest głównie w wątrobie przez kilka enzymów, z których najważniejsze to dehydrogenaza aldehydowa (ADH) i izoforma CYP2E1 enzymu P450. U osób spożywających alkohol sporadycznie, CYP2E1 metabolizuje tylko niewielką część spożytego alkoholu. Natomiast przy przewlekłym nadużywaniu alkoholu aktywność CYP2E1 wzrasta nawet 10-krotnie, przez co większy udział ma wtedy CYP2E1, aniżeli ADH. Dlatego właśnie wpływ alkoholu na interakcję z lekiem może być bardzo różny w zależności od spożycia.
Interakcje konkretnych leków i grup leków z alkoholem
Poniżej przedstawiono najistotniejsze interakcje dostępnych w Polsce leków z alkoholem.
NLPZ i inne nieopioidowe leki przeciwbólowe + alkohol
Pacjentowi należy zalecić ostrożność przy stosowaniu większości leków przeciwbólowych z alkoholem, ale konsekwencje jednoczesnego zażycia leku i spożycia alkoholu mogą znacznie się różnić w zależności od grupy leków.
| Leki przeciwbólowe nieopioidowe | Efekt kliniczny i mechanizm | Rekomendacja |
|---|---|---|
| paracetamol | Teoretycznie przewlekłe stosowanie alkoholu może powodować podwyższenie stężenia we krwi N-acetylo-p-benzochinonoiminy (NAPQI), która jest hepatotoksyczna oraz obniżać stężenie paracetamolu. Mechanizm ma polegać na zwiększonym metabolizmie paracetamolu przez CYP2E1.[1][2] Może również zwiększać ryzyko chorób nerek, jednak mechanizm nie jest do końca poznany. Wysokie, pojedyncze dawki alkoholu mogą zwiększać ryzyko toksyczności paracetamolu na podobnej zasadzie jak przewlekłe stosowanie.[2] | U dorosłych, którzy zażywają ≥3 porcje alkoholu dziennie może z czasem wystąpić poważne uszkodzenie wątroby, jeśli również zastosują paracetamol.[3] Jednak według badań klinicznych w przypadku stosowania dawek terapeutycznych paracetamolu, łączenie z alkoholem nie wiąże się z istotnym ryzykiem uszkodzenia wątroby. Szczegółowe omówienie tego zagadnienia znajdziesz w dyskusji na forum. (Patrz: “Czy nifuroksazyd jest skutecznym lekiem na biegunkę? [Case #28]”.) Jednak okazjonalne wypicie alkoholu przy zażywaniu paracetamolu nie wydaje się być szczególnie ryzykowne, podobnie jak zażycie paracetamolu "na kaca". |
| kwas acetylosalicylowy Aspirin, Polopiryna i inne NLPZ (ketoprofen, ibuprofen, naproksen, meloksykam itd) | Kwas acetylosalicylowy (ASA) i niesteroidowe leki przeciwzapalne mogą wykazywać addytywne lub synergistyczne działanie niszczące śluzówkę żołądka, co prowadzi do podwyższonego ryzyka krwawień żołądkowo-jelitowych, w zależności od podanej dawki.[1][2][4] | Niezalecane jest przewlekłe stosowanie NLPZ u osób nadużywających alkoholu (≥ 3 porcje alkoholu/dzień).[5] Należy zalecić godzinny odstęp przed lub dwugodzinny po wypiciu alkoholu w przypadku leków NLPZ o modyfikowanym uwalnianiu (MR, SR, XL, itd) lub opóźnionym uwalnianiu (dojelitowe) ze względu na potencjalne interakcje alkoholu z kontrolą uwalniania leku. |
Opioidy + alkohol
Poza zwiększonym działaniem uspokajającym równoczesne stosowanie opioidów i alkoholu zwiększa ryzyko przedawkowania i depresji ośrodka oddechowego.[6][4]
| Leki opioidowe | Efekt kliniczny i mechanizm | Rekomendacja |
|---|---|---|
| Opioidy o przedłużonym uwalnianiu | Równoczesne stosowanie alkoholu i niektórych opioidów o przedłużonym uwalnianiu (MR, SR, XL, itd) może prowadzić do jednorazowego wchłonięcia dużej dawki leku, co może być potencjalnie śmiertelne. | Generalnie odradzaj równoczesne stosowanie alkoholu i jakichkolwiek opioidów.[7] |
| metadon | Przewlekłe stosowanie alkoholu obniża skuteczność metadonu poprzez jego zwiększony metabolizm watrobowy.[3] Nagłe spożycie alkoholu powoduje zwiększenie działania metadonu ze względu na jego zmniejszony metabolizm wątrobowy.[3] | Ostrzeż pacjentów o potencjalnym wpływie alkoholu na metadon oraz o zwiększonym ryzyku śmiertelnego przedawkowania. Generalnie odradzaj jednoczesne stosowanie metadonu i alkoholu.[3][7] |
Leki przeciwzakrzepowe i przeciwpłytkowe + alkohol
Alkohol może zwiększać ryzyko upadków, a co za tym idzie krwawień, które trudniej opanować przy lekach tej grupy.[8] Dotyczy to zarówno leków przeciwzakrzepowych, jak i przeciwpłytkowych (klopidogrel (Plavix), tiklopidyna (Aclotin).
| Leki przeciwzakrzepowe i przeciwpłytkowe | Efekt kliniczny i mechanizm | Rekomendacja |
|---|---|---|
| warfaryna (Warfin) i acenokumarol | Jednorazowa konsumpcja alkoholu może zmniejszać metabolizm warfaryny, choć umiarkowane ilości (2-3 porcje) zdają się nie mieć żadnego wpływu.[9] Przewlekłe stosowanie alkoholu jest łączone zarówno ze zwiększeniem, jak i zmniejszeniem działania warfaryny lub acenokumarolu (przeciwstawne dane z badań). Pacjenci z chorobami wątroby mogą być bardziej podatni na zwiększenie działania warfaryny lub acenokumarolu pod wpływem alkoholu.[8] | Poinformuj pacjenta o potencjalnym działaniu alkoholu i warfaryny oraz zaleć częstsze monitorowanie, jeśli zmienią się nawyki żywieniowe, w tym konsumpcja alkoholu.[8] |
Leki przeciwdepresyjne + alkohol
Tylko wybrane leki przeciwdepresyjne wchodzą w istotne interakcje z alkoholem, ale należy pamiętać, że spożywanie alkoholu samo w sobie zwiększa ryzyko zaburzeń nastroju.
| Leki przeciwdepresyjne | Efekt kliniczny i mechanizm | Rekomendacja |
|---|---|---|
| bupropion (Wellbutrin XR, Zyban) | Bupropion może zmniejszać tolerancję na alkohol.[3] Zarówno pojedyncza, jak i przewlekła konsumpcja alkoholu może zwiększać ryzyko drgawek, a bupropion może obniżać próg drgawkowy. | Zalec pacjentom, by zmniejszyć ilość lub unikać konsumpcji alkoholu w trakcie terapii bupropionem. |
| Inhibitory MAO* *w Polsce dotyczy tylko działającego na MAO-A moklobemidu (Aurorix, Mobemid, Moklar). | Teoretycznie tyramina, którą można znaleźć w niektórych piwach i winach, wchodzi w interakcję z inhibitorami MAO, co może wywołać poważny przełom nadciśnieniowy.[10] Alkohol i inhibitory MAO (moklobemid) mogą mieć addytywne działanie na CNS. Inne dostępne w Polsce inhibitory MAO, takie jak rasagilina (Azilect), selegilina (Selgres, Segan) oraz bilobalid (w: miłorząb japoński) nie hamują MAO w jelitach, więc nie wchodzą w interakcje z tyraminą | Zaleć pacjentom unikanie spożywania alkoholu i IMAO. Wyjaśnij pacjentowi, że ograniczenia dietetyczne stosowane przy IMAO (moklobemidzie) powinny być kontynuowane co najmniej 2 tygodnie po zakończeniu terapii.(Patrz: “Inhibitory MAO-B”.) |
| Trójcykliczne leki przeciwdepresyjne (TLPD) m. in. klomipramina (Anafranil), amitryptylina, doksepina. | Alkohol może zwiększać działanie sedatywne trójcyklicznych leków przeciwdepresyjnych, ich stężenie we krwi oraz ryzyko ortostatycznego niedociśnienia.[2][7] | Alternatywą w leczeniu depresji u pacjentów, którzy konsumują alkohol są leki z grup SNRI lub SSRI, gdyż ryzyko interakcji w ich przypadku jest ograniczone. Depresja CNS pogłębiona przez alkohol może wystąpić częściej w pierwszym tygodniu terapii trójcyklicznymi lekami przeciwdepresyjnymi.[3] |
Leki przeciwcukrzycowe i insulina + alkohol
U cukrzyków alkohol zwiększa ryzyko nieświadomości hipoglikemii i jest to główny powód, dla którego powinni oni stronić od alkoholu.
| Leki przeciwcukrzycowe | Efekt kliniczny i mechanizm | Rekomendacja |
|---|---|---|
| Pochodne sulfonylomocznika w Polsce to gliklazyd (Diaprel MR, Gliclada) i glimepiryd (Amaryl, Glibetic) | Alkohol hamuje glukoneogenezę i może zwiększać ryzyko hipoglikemii. Kalorie z konsumpcji alkoholu mogą też pogarszać kontrolę glikemii.[11] | Pacjentom stosującym gliklazyd lub gimepiryd (!) odradź spożywanie większych ilości alkoholu oraz zaleć, aby unikali całkowicie alkoholu jeśli odczuwają objawy hipoglikemii po konsumpcji alkoholu.[11] |
| Insuliny | Konsumpcja alkoholu może powodować poważne i nieprzewidywalne działanie insuliny na poziom cukru we krwi ze względu na jego wpływ na glukoneogenezę.[11] | Odradź pacjentowi stosowanie insuliny razem ze spożywaniem dużych ilości alkoholu oraz by unikał konsumpcji alkoholu na pusty żołądek.[11] |
| Metformina (Siofor, Glucophage, Metformax) | Równoczesne stosowanie alkoholu i metforminy może powodować nudności i osłabienie. Konsumpcja alkoholu może prowadzić do zwiększenia poziomu kwasu mlekowego we krwi podczas stosowania metforminy.[4] | Odradź pacjentowi stosowanie metforminy i konsumpcję dużej ilości alkoholu, niezależnie od tego czy pije go okazjonalnie czy stale. Ponadto zaleć monitorowanie symptomów kwasicy mleczanowej (np. bóle mięśni i brzucha, spowolnione bicie serca, zawroty głowy) jeśli konsumowany jest alkohol. |
Leki przeciwpadaczkowe + alkohol
Umiarkowane i okazjonalne spożywanie alkoholu nie wydaje się wywoływać klinicznie istotnych interakcji w większości przypadków, choć problem może stanowić sumowanie się własności sedatywnych.[12] Niektóre leki przeciwpadaczkowe (np. walproinian sodu – Depakine Chrono) występują w postaci o przedłużonym uwalnianiu (XR, MR) i alkohol może przyspieszyć uwalnianie leku, dlatego należy zachować 2-godzinny odstęp, jeśli już pacjent decyduje się na spożycie. Dotyczy to pacjentów stosujących leki tej grupy w innych wskazaniach niż padaczka. Należy bowiem mieć na uwadze to, że alkohol sam w sobie obniża próg drgawkowy, więc jest przeciwwskazany u osób chorych na epilepsję. Interakcje leków z alkoholem dotyczą tu więc nie tyle wpływu etanolu na działanie leku, co przeciwstawny efekt.
| Leki przeciwpadaczkowe | Efekt kliniczny i mechanizm | Rekomendacja |
|---|---|---|
| karbamazepina (Tegretol, Finlepsin, Neurotop) | Karbamazepina może zmniejszyć tolerancję na alkohol. | Poinformuj pacjenta o możliwej zwiększonej wrażliwości na alkohol. Zaleć jednak, aby nie pomijał dawki leku jeśli spożył lub zamierza spożyć alkohol. |
| fenytoina | Pojedyncza konsumpcja alkoholu może zwiększać stężenie fenytoiny we krwi, a przewlekłe zażywanie może je zmniejszać.[10] | Poinformuj pacjenta o możliwym wpływie alkoholu na skuteczność fenytoiny. |
Leki przeciwhistaminowe (przeciwalergiczne) + alkohol
Ryzyko senności w ciągu dnia może być zwiększone, jeśli leki przeciwhistaminowe są stosowane z alkoholem, a zdolności psychomotoryczne jak umiejętność kierowania pojazdami mogą być mocno upośledzone, szczególnie przy stosowaniu leków przeciwhistaminowych o właściwościach sedatywnych.[4] Interakcje leków z alkoholem w mniejszym stopniu dotyczą leków przeciwhistaminowych II generacji, choć wyjątkiem jest cetyryzyna.
| Leki przeciwhistaminowe | Efekt kliniczny i mechanizm | Rekomendacja |
|---|---|---|
| Pierwsza generacja leków przeciwhistaminowych prometazyna (Diphergan), klemastyna, triprolidyna (Acatar Acti-Tabs), hydroksyzyna, cyproheptadyna (Peritol), prometazyna, chlorfeniramina (Tabcin Trend, Polopiryna Complex), dimenhydrynat (Aviomarin), difenhydramina (Apap Noc, w: Aviomarin) | Alkohol może zwiększać sedację i zawroty głowy jeśli łączony z pierwszą generacją leków przeciwhistaminowych, szczególnie u starszych osób ze względu na kumulację wpływu na CNS.[4][10] | Odradź konsumpcji alkoholu przy stosowaniu pierwszej generacji leków przeciwhistaminowych.[7] Rozważ zarekomendowanie leków przeciwhistaminowych bez działania sedatywnego, ale ostrzeż pacjenta o możliwości wystąpienia interakcji, gdyż jej występowanie jest sprawą osobniczą. (Patrz: “Antyhistaminiki H1 dostępne w Polsce: I i II generacja”.) |
Leki przeciwnadciśnieniowe + alkohol
Umiarkowane i duże spożycie alkoholu (ponad 2 porcje/dzień) zwiększają ciśnienie krwi.[13] Dodatkowo, konsumpcja alkoholu może prowadzić do ostrego niedociśnienia i sumowania się efektów z lekami rozszerzającymi naczynia. Interakcje tych leków z alkoholem są jednak w większości przypadków mało istotne.
| Leki kardiologiczne | Efekt kliniczny i mechanizm | Rekomendacja |
|---|---|---|
| α1-blokery tamsulozyna (Omnic, Uprox, i inne), alfuzosyna (Dalfaz), sylodosyna (Urorec), doksazosyna (Cardura, Doxar) | Zaraz po spożyciu alkoholu w połączeniu z blokerami α1 może wystąpić hipotensja ortostatyczna< Ponadto alkohol może wchodzić w interakcję z kontrolą uwalniania leku o modyfikowanym uwalnianiu (MR, SR, XL). | Poinformuj pacjenta o potencjalnych działaniach niepożądanych jednoczesnego stosowania tych leków z alkoholem, tj. spadkach ciśnienia i zawrotach głowy. |
| β-blokery propranolol, metoprolol (Betaloc ZOK, Beto ZK), bisoprolol, nebiwolol (Nebilet) i inne | Alkohol może zwiększać działanie hipotensyjne β-blokerów. | Poinformuj pacjenta o potencjalnych działaniach niepożądanych wspólnego stosowania tych leków z alkoholem. |
| Blokery kanałów wapniowych | Alkohol w połączeniu z blokerami kanałów wapniowych może zwiększać ryzyko hipotensji ortostatycznej. Przewlekłe stosowanie werapamilu może zwiększać stężenie alkoholu we krwi oraz spowalniać jego metabolizm. | Poinformuj pacjenta o potencjalnych działaniach niepożądanych jednoczesnego stosowania tych leków z alkoholem. |
Antybiotyki, leki przeciwgrzybiczne i przeciwpasożytnicze + alkohol
Tylko niewielka część leków przeciwdrobnoustrojowych wchodzi w istotne klinicznie interakcje z alkoholem. Wymieniono je poniżej.
| Leki przeciwdrobnoustrojowe | Efekt kliniczny i mechanizm | Rekomendacja |
|---|---|---|
| doksycyklina (Unidox) | Przewlekłe spożycie większych ilości alkoholu może prowadzić do obniżenia stężenia doksycykliny do wartości subterapeutycznych ze względu na zwiększenie tempa metabolizmu. | Należy rozważyć podwojenie dawki doksycykliny u pacjentów chorujących na alkoholizm lub zamienić na lek, który nie daje takiej interakcji. Równoczesne zażywanie alkoholu i tetracykliny może delikatnie zwiększyć stężenie tetracykliny we krwi. |
| izoniazyd (w: Rifamazid) | Duże lub przewlekłe stosowanie alkoholu (codziennie) może zwiększać ryzyko hepatotoksyczności oraz zwiększyć klirens izoniazydu.[7] | Zaleć pacjentowi unikanie alkoholu kiedy stosuje izoniazyd. |
| ketokonazol | Alkohol może zwiększać ryzyko reakcji podobnej do disulfiramowej podczas doustnego przyjmowania ketokonazolu. Alkohol może zwiększać ryzyko hepatotoksyczności podczas doustnego przyjmowania ketokonazolu.[14] | Zaleć pacjentowi unikanie alkoholu w trakcie terapii ketokonazolem. (Patrz: “Zespół długiego QT i torsade de pointes (TdP). Jakie leki zwiększają ryzyko?”.) |
| metronidazol | Alkohol może nasilać neurotoksyczne działanie metronidazolu. Ryzyko również jest możliwe podczas podania dopochwowego ze względu na niewielkie przenikanie do krążenia ogólnego. Nie potwierdzono, aby metronidazol zwiększał stężenia acetaldehydu na skutek interakcji z alkoholem. | Ryzyko może być niewielkie, lecz i tak zaleć pacjentowi, by unikał alkoholu w trakcie terapii metronidazolem oraz przez 72 godziny po jej zakończeniu.[7] |
| tynidazol | Choć nie notowano takich przypadków, alkohol może nasilać neurotoksyczne działanie tynidazolu w związku z jego podobieństwem strukturalnym do metronidazolu. | Ryzyko może być niewielkie, lecz i tak zaleć pacjentowi, by unikał alkoholu w trakcie terapii tynidazolem oraz przez 72 godziny po zakończeniu.[7] |
| furagina (= furazydyna) | Przy połączeniu furaginy z alkoholem może wystąpić reakcja podobna do disulfiramowej. Ponadto alkohol zwiększa ryzyko infekcji dróg moczowych sam w sobie. | Odradź pacjentowi spożycia alkoholu w trakcie leczenia furaginą, a także picia alkoholu w ogóle w przypadku nawracających infekcji dróg moczowych. (Patrz: “Preparaty bez recepty na zapalenie układu moczowego”.) |
Leki przeciwpsychotyczne (neuroleptyki) + alkohol
W interakcje z alkoholem wchodzą zarówno nowsze, czyli atypowe, leki przeciwpsychotyczne (LPP), jak i klasyczne, do których zaliczamy fenotiazyny.
| Leki przeciwpsychotyczne | Efekt kliniczny i mechanizm | Rekomendacja |
|---|---|---|
| Atypowe m. in. olanzapina (Zyprexa, Zolafren, Anzorin) i kwetiapina (Ketrel, Kwetaplex) | Równoczesne stosowanie alkoholu i nietypowych leków przeciwpsychotycznych może prowadzić do sumowania się wpływu na CNS i ortostatycznego niedociśnienia, szczególnie w przypadku olanzapiny i kwetiapiny. | Odradź pacjentowi zażywanie alkoholu w trakcie trwania terapii lekami przeciwpsychotycznymi.[7] |
| Pochodne fenotiazyny m. in. promazyna i perazyna (inaczej pernazyna) | Równoczesne stosowanie alkoholu i pochodnych fenotiazyny może prowadzić do nasilenia sedacji.[4] | Odradź pacjentowi zażywanie alkoholu w trakcie trwania terapii lekami przeciwpsychotycznymi.[7] |
Leki rozluźniające mięśnie + alkohol
Równoczesne stosowanie leków miorelaksacyjnych i nawet małych ilości alkoholu może prowadzić do kumulacji działania depresyjnego na CNS. Przykłady to baklofen i tyzanidyna (Sirdalud, Tizanor). Przeciwwskazanie nie dotyczy tolperizonu (Mydocalm, Tolperis).
Leki przeciwlękowe i nasenne + alkohol
Zawsze połączenie leku działającego sedatywnie i alkoholu zwiększa ryzyko senności i zaburzeń psychomotorycznych. Interakcje leków z alkoholem w tej grupie mogą zwiększać ryzyko ryzykownych zachowań.
| Leki przeciwlękowe i nasenne | Efekt kliniczny i mechanizm | Rekomendacja |
|---|---|---|
| Benzodiazepiny | Równoczesne stosowanie benzodiazepin i alkoholu może prowadzić do kumulacji działania na CNS. Szczególnie w przypadku długo działających benzodiazepin lub dużych ilości alkoholu. Pojedyncze spożycie alkoholu może zwiększać stężenie we krwi niektórych benzodiazepin (diazepam) przez zwiększenie ich wchłaniania. | Ostrzeż pacjenta przed możliwymi działaniami niepożądanymi, takimi jak zwiększona sedacja, upośledzenie psychomotoryczne. Rozważ odradzenie równoczesnego stosowania benzodiazepin i alkoholu.[7] |
| Leki o budowie niebenzodiazepinowej zolpidem (Nasen, Stilnox, Zolpigen) i zopiklon (Imovane) | Równoczesne stosowanie alkoholu i leków nasennych o budowie niebenzodiazepinowej może prowadzić do kumulacji wpływu na CNS i ryzyko zachowań, jak lunatykowanie i inne.[15][16] | Odradź pacjentowi równoczesne stosowanie alkoholu i leków nasennych o budowie niebenzodiazepinowej. Poza bezpośrednią interakcją alkohol potęguje także problemy z zasypianiem.[17] |
Leki na dysfunkcje seksualne + alkohol
Poza ryzykiem hipotensji, które jest nieznaczne, alkohol sam w sobie zwiększa ryzyko zaburzeń erekcji, a więc antagonizuje efekt działania leków stosowanych w tym wskazaniu.
| Leki na dysfunkcje seksualne | Efekt kliniczny i mechanizm | Rekomendacja |
|---|---|---|
| Inhibitory PDE5 sildenafil (Viagra), tadalafil (Cialis), wardenafil (Levitra), awanafil (Spedra) | Równoczesne stosowanie alkoholu i inhibitorów PDE-5 może niekiedy zwiększać ryzyko niedociśnienia ortostatycznego i przyspieszać bicie serca (tadalafil), szczególnie po spożyciu większych porcji alkoholu. | Poinformuj pacjenta o możliwych działaniach niepożądanych alkoholu i inhibitorów PDE-5 oraz przypomnij o tym, że alkohol może wywoływać sam w sobie trudności z erekcją. |
Statyny + alkohol
Nadużywanie alkoholu i jednoczesne stosowanie statyn potęguje ryzyko uszkodzenia wątroby.[18]
Inne leki + alkohol
Poza ww. lekami i grupami leków alkohol wchodzi w interakcje także z lekami omówionymi w tabeli poniżej.
| Inne leki | Efekt kliniczny i mechanizm | Rekomendacja |
|---|---|---|
| acytretyna (Neotigason, Acitren | Wydłużenie czasu potencjalnego działania teratogennego u kobiet. Alkohol zwiększa trans-estryfikację acytretyny do teratogennego etretynatu, który może pozostać w ciele kobiety przez wiele lat.[19] | Zaleć kobietom w wieku rozrodczym, by całkowicie unikały alkoholu i leków zawierających alkohol podczas terapii acytretyną i przez 2 miesiące po jej zakończeniu.[19] |
| metotreksat | Spożycie 2 lub więcej porcji alkoholu tygodniowo może zwiększać ryzyko toksycznego uszkodzenia wątroby. Pacjenci leczeni na łuszczycę mogą mieć wyższe ryzyko niż ci leczeni na RZS.[20] | Rozważ odradzenie spożywania alkoholu w trakcie terapii metotreksatem.[20] (Patrz: “Jaki lek przeciwbólowy z metotreksatem? [Case #5]”.) |
| metoklopramid | Równoczesne stosowanie alkoholu i metoklopramidu może prowadzić do sumowania się działania sedatywnego. Metoklopramid może też zwiększać stężenie alkoholu we krwi ze względu na przyspieszone opróżnianie żołądka (etanol szybciej przechodzi do jelita cienkiego). | Rozważ odradzenie pacjentowi konsumowania alkoholu w trakcie terapii metoklopramidem. |
| wareniklina (Champix) | Równoczesne stosowanie alkoholu i warenikliny może potęgować stan upojenia alkoholem i zwiększać ryzyko nietypowego lub agresywnego zachowania, a także drgawek.[21][22] | Poinformuj pacjenta o możliwych interakcjach alkoholu i warenikliny i zaleć ograniczenie spożycia alkoholu do czasu poznania wpływu spożywania obu na pacjenta. Ze względu na to, że cytyzyna (Tabex, Desmoxan) to analog warenikliny, rozważ odradzenie stosowania alkoholu! Cytyzyna jest lekiem bardzo słabo przebadanym i na temat interakcji z alkoholem i innymi lekami tak naprawdę niewiele wiadomo. |
Podsumowanie – zapamiętaj te leki wchodzące w interakcje z alkoholem
Leki, przy których należy bezwzględnie zaprzestać spożywania alkoholu to:
- opioidy o przedłużonym uwalnianiu
- metadon
- bupropion
- moklobemid
- fenytoina
- ketokonazol
- metronidazol i tynidazol
- zolpidem i zopiklon
- acytretyna
- metotreksan
- wareniklina
Podręcznik o interakcjach leków
Istotne interakcje leków są tematem przewodnim jednego z podręczników Wydawnictwa Farmaceutycznego pt. Istotne interakcje leków. Praktyczny przewodnik
Piśmiennictwo
- Weathermon R, Crabb DW. Alcohol and medication interactions. Alcohol Res Health 1999;23:40-54 abstrakt.⬏⬏
- Chan LN, Anderson GD. Pharmacokinetic and pharmacodynamic drug interactions with ethanol (alcohol).Clin Pharmacokinet 2014;53:1115-36 abstrakt.⬏⬏⬏⬏
- Baxter K, Preston CL (eds). Stockley's Drug Interactions. London: Pharmaceutical Press⬏⬏⬏⬏⬏⬏
- National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. Mixing alcohol with medicines. 2014. pełny tekst.⬏⬏⬏⬏⬏⬏
- Kaufman DW, Kelly JP, Wiholm BE, et al. The risk of acute major upper gastrointestinal bleeding among users of aspirin and ibuprofen at various levels of alcohol consumption. Am J Gastroenterol 1999;94:3189-96. abstrakt ⬏
- Weathermon R, Crabb DW. Alcohol and medication interactions. Alcohol Res Health 1999;23:40-54 abstrakt.⬏
- FDA. Avoid Food-Drug Interactions. pełny tekst .PDF ⬏⬏⬏⬏⬏⬏⬏⬏⬏⬏
- Ageno W, Gallus AS, Wittkowsky A, et al. Oral anticoagulant therapy: antithrombotic therapy and prevention of thrombosis, 9th ed: American College of Chest Physicians evidence-based clinical practice guidelines. Chest 2012;141(Suppl 2):e44S-88S. abstrakt.⬏⬏⬏
- Cropp JS, Bussey HI. A review of enzyme induction of warfarin metabolism with recommendations for patient management. Pharmacotherapy 1997;17:917-28. abstrakt⬏
- National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. Alcohol Alert. January 1995. pełny tekst⬏⬏⬏
- American Diabetes Association. Alcohol. June 6, 2014. pełny tekst.⬏⬏⬏⬏
- National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. Alcohol Alert. January 1995. pełny tekst⬏
- National Heart, Lung, and Blood Institute. The Seventh Report of the Joint National Committee on Prevention, Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Pressure (JNC 7). August 2004. pełny tekst .pdf⬏
- ChPL Ketoconazole HRA .pdf⬏
- Chan LN, Anderson GD. Pharmacokinetic and pharmacodynamic drug interactions with ethanol (alcohol).Clin Pharmacokinet 2014;53:1115-36 abstrakt.⬏
- Hesse LM, von Moltke LL, Greenblatt DJ. Clinically important drug interactions with zopiclone, zolpidem, and zaleplon. CNS Drugs 2003;17:513-32. abstrakt⬏
- Schutte-Rodin S, Broch L, Buysse D, et al. Clinical guideline for the evaluation and management of chronic insomnia in adults. J Clin Sleep Med 2008;4:487-504. abstrakt⬏
- Mancini GB, Tashakkor AY, Baker S, et al. Diagnosis, prevention, and management of statin adverse effects and intolerance: Canadian Working Group Consensus update. Can J Cardiol 2013;29:1553-68. abstrakt⬏
- ChPL Acitren .pdf⬏⬏
- Whiting-O'Keefe QE, Fye KH, Sack KD. Methotrexate and histologic hepatic abnormalities: a meta-analysis. Am J Med. 1991 Jun;90(6):711-6. abstrakt⬏⬏
- ChPL Champix .pdf⬏
- FDA Drug Safety Communication: FDA updates label for stop smoking drug Chantix (varenicline) to include potential alcohol interaction, rare risk of seizures, and studies of side effects on mood, behavior, or thinking (2015) pełny tekst⬏
Bardzo przydatny artykuł, dzięki! 🙂