Synonimy: rutin, rutozyd, bioflawonoidy cytrusowe

Rutyna pod względem chemicznym jest glikozydem flawonoidowym. Rutyna została pierwszy raz wyizolowana z ziela ruty zwyczajnej, skąd wywodzi się jej nazwa. Obecnie rutyna pozyskiwana jest z kwiatów perełkowca japońskiego i ziela gryki. Wchodzi w skład preparatów o statusie leków OTC i suplementów diety, najczęściej w połączeniu z witaminą C.

Działanie i zastosowanie rutyny

Rutyna należy do flawonoidów, którym przypisuje się m.in. działanie antyoksydacyjne, uszczelniające naczynia krwionośne i przeciwzapalne. Badania na zwierzętach wykazały, że rutyna stymuluje wychwyt glukozy z krwi i potencjalnie może działać przeciwcukrzycowo. Badania in vitro wskazują, że miejscowe stosowanie rutyny wpływa na zwiększenie syntezy i hamowanie rozkładu kolagenu, co może przekładać się na poprawę elastyczności skóry. Przeprowadzone badania kliniczne wskazują, że rutyna przyczynia się do redukcji obrzęku limfatycznego oraz zmniejszenia ból i poprawy sprawności u pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów. Rutyna może potencjalnie wpływać pozytywnie na stan skóry i poprawę funkcjonowania dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Mimo że rutyna stanowi składnik niektórych preparatów mających wspomagać odporność, jej działanie w tym kierunku nie zostało potwierdzone klinicznie.

Skuteczność rutyny potwierdzona w badaniach klinicznych

Badania, w których zastosowano preparaty wieloskładnikowe z rutyną, wykazały, że może ona być skuteczna w leczeniu:

• Obrzęku limfatycznego – niewielkie badanie kliniczne wykazało, że preparat złożony (rutyna + pankreatyna + papaina + bromelaina + trypsyna + chymotrypsyna) w większym stopniu niż diuretyki przyczynia się do zmniejszenia obrzęku ramienia u pacjentek, które przeszły mastektomię.^[1]
• Choroby zwyrodnieniowej stawów – w podwójnie zaślepionym badaniu klinicznym z randomizacją przyjmowanie produktu zawierającego 600 mg rutyny, 288 mg trypsyny i 540 mg bromelainy przez 3–12 tygodni było skuteczne porównywalnie do diklofenaku w zakresie zmniejszania bólu i poprawy sprawności kolana u pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego. Ponadto odnotowano zmniejszenie konieczności stosowania leków doraźnych względem grupy otrzymującej placebo.^[2] Przyjmowanie rutyny wraz z trypsyną i bromelainą było także skuteczne w redukcji objawów choroby zwyrodnieniowej stawów.

Niewystarczające dowody na skuteczność rutyny

Podwójnie zaślepione badanie kliniczne z udziałem 40 pacjentów w wieku 30–50 lat wykazało, że stosowanie kremu zawierającego rutynę przyczyniło się do zwiększenia elastyczności skóry i redukcji liczby oraz powierzchni zmarszczek w okolicy oczu.^[3]

Badanie kliniczne z 2013 roku z udziałem 40 dzieci wykazało, że przyjmowanie preparatu zawierającego luteolinę, kwercetynę i rutynę przez 26 tygodni przyczynia się do poprawy zachowania u dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Obserwowano zmniejszenie nadpobudliwości ruchowej, drażliwości i poprawę ogólnego funkcjonowania społecznego. Warto jednak zaznaczyć, że w badaniu nie uwzględniono grupy kontrolnej.^[4]

Brak dowodów na skuteczność rutyny

Podwójnie zaślepione badanie kliniczne z randomizacją wykazało, że suplementacja rutyny i enzymów proteolitycznych na tydzień przed maratonem i przez dwa tygodnie po nim nie wpłynęło na redukcję ryzyka zakażenia górnych dróg oddechowych na skutek wysiłku fizycznego u biegaczy płci męskiej.^[5]

Bezpieczeństwo stosowania rutyny

Przyjmowanie rutyny w ilościach znajdujących się w owocach i warzywach jest uważane za prawdopodobnie bezpieczne, podobnie jak krótkotrwała suplementacja do 600 mg na dobę przez 12 tygodni.^[2] Stosowanie rutyny może powodować łagodne zaburzenia żołądkowo-jelitowe, ból głowy i wysypkę. Rutyna nie wchodzi w klinicznie istotne interakcje z lekami ani żywnością. Istnieje prawdopodobieństwo, że rutyna może chelatować żelazo.

Preparaty dostępne na rynku zawierające rutynę

Dostępne na rynku preparaty z rutyną mają status suplementów diety lub leków OTC i różnią się jej zawartością. Przykładowe preparaty zostały przedstawione w tabelach poniżej.

Wybrane suplementy zawierające rutynę:

Wybrane produkty lecznicze zawierające rutynę:

Piśmiennictwo

1. Korpan, M. I., Fialka, V. (1996). Wobenzym- und Diuretikatherapie beim Lymphödem nach Mammaoperation [Wobenzyme and diuretic therapy in lymphedema after breast operation]. Wiener medizinische Wochenschrift (1946), 146(4), 67–74.⬏
2. Bolten, W. W., Glade, M. J., Raum, S., Ritz, B. W. (2015). The safety and efficacy of an enzyme combination in managing knee osteoarthritis pain in adults: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Arthritis, 2015, 251521. https://doi.org/10.1155/2015/251521⬏⬏
3. Choi, S. J., Lee, S. N., Kim, K., Joo, d., Shin, S., Lee, J., Lee, H. K., Kim, J., Kwon, S. B., Kim, M. J., Ahn, K. J., An, I. S., An, S., Cha, H. J. (2016). Biological effects of rutin on skin aging. International journal of molecular medicine, 38(1), 357–363. https://doi.org/10.3892/ijmm.2016.2604⬏
4. Taliou, A., Zintzaras, E., Lykouras, L., Francis, K. (2013). An open-label pilot study of a formulation containing the anti-inflammatory flavonoid luteolin and its effects on behavior in children with autism spectrum disorders. Clinical therapeutics, 35(5), 592–602. https://doi.org/10.1016/j.clinthera.2013.04.006⬏
5. Grabs, V., Kersten, A., Haller, B., Braun, S., Nieman, D. C., Halle, M., Scherr, J. (2017). Rutoside and Hydrolytic Enzymes Do Not Attenuate Marathon-Induced Inflammation. Medicine and science in sports and exercise, 49(3), 387–395. https://doi.org/10.1249/MSS.0000000000001116⬏