fbpx

Berberys pospolity (Berberis Vulgaris L.)

Autor:
Publikacja: 22/12/2023
Berberys zwyczajny
Badania kliniczne potwierdziły skuteczność berberysu w cukrzycy, PCOS, hiperlipidemii, nadciśnieniu i aftach.

Spis treści

Treść tylko dla farmaceutów i techników farmaceutycznych.

Synonimy: berberys zwyczajny, kwaśnica pospolita, kwaśniec

Berberys pospolity jest krzewem, który wykorzystuje się jako surowiec zielarski. Zastosowania kliniczne mogą obejmować wspomagające leczenie m.in. aft, cukrzycy i dyslipidemii, chociaż dowody z badań klinicznych są ograniczone i często niskiej jakości. W Polsce dostępne są suplementy diety zawierające różne gatunki berberysu, jednak jakość tych preparatów nie jest znana.

Działanie i zastosowanie berberysu

Głównymi budzącymi zainteresowanie składnikami berberysu są alkaloidy izochinolinowe takie jak berberyna, berbamina i oksykantyna. Oprócz tego występują garbniki, związki fenolowe, sterole i triterpeny. Między gatunkami istnieją różnice w zawartości tych składników. Badania kliniczne potwierdziły skuteczność berberysu w cukrzycy, PCOS, hiperlipidemii, nadciśnieniu i aftach. Brakuje dowodów potwierdzających skuteczność berberysu w chorobie niedokrwiennej serca, zastoinowej niewydolności serca, jaskrze, łagodzeniu objawów menopauzy, chorobach wątroby i jelit i osteoporozie.

Skuteczność berberysu potwierdzona w badaniach klinicznych

Badania kliniczne potwierdziły skuteczność berberysu pospolitego w leczeniu schorzeń takich jak:

  • Cukrzyca – metaanaliza 7 badań klinicznych obejmujących łącznie 452 pacjentów wykazała, że berberys znacząco obniża poziom insuliny. Nie obserwowano natomiast zmian w stężeniu HbA1c, poziomie glukozy na czczo i insulinowrażliwości.[1] W małym badaniu z udziałem pacjentów z cukrzycą typu II berberyna w ilości 500 mg przyjmowana 2–3 razy dziennie przez dwa, trzy miesiące wywierała działanie hipoglikemiczne.[2] Niektóre badania kliniczne wskazują, że u osób z cukrzycą typu II i dyslipidemią przyjmowanie 500 mg berberyny 2 razy dziennie przez trzy miesiące może spowodować spadek stężenia hemoglobiny glikowanej, glukozy w osoczu na czczo i glukozy poposiłkowej w porównaniu z placebo.[3]
  • Zespół policystycznych jajników (PCOS) – w przeglądzie systematycznym 12 badań z randomizacją oceniono, że berberyna okazała się bardziej skuteczna w poprawianiu insulinooporności, dyslipidemii i zmniejszaniu poziomu androgenów w porównaniu z metforminą u kobiet z PCOS. Dzięki berberynie jednak nie zwiększa się wskaźnik zapłodnień i urodzeń względem placebo lub metforminy.[4] W badaniu z randomizacją u kobiet z metabolicznie związanym zespołem policystycznych jajników wykazano, że berberyna w dawce 500 mg przyjmowana 3 razy dziennie przez trzy miesiące powodowała spadek poziomu glukozy we krwi na czczo. Ponadto obserwowano obniżenie poziomu cholesterolu, trójglicerydów i zmniejszenie obwodu talii i bioder.[5]
  • Hiperlipidemia – badanie kliniczne z randomizacją z udziałem 106 pacjentów z zespołem metabolicznym wykazało, że berberys przyjmowany przez 6 tygodni w dawce 600 mg na dobę poprawił profil lipidowy i wpłynął na białko C-reaktywne. Nie odnotowano wpływu na ciśnienie krwi ani inne objawy sercowo-naczyniowe.[6] Dzięki samej berberynie poprawił się profil lipidowy w dyslipidemii w kilku badaniach klinicznych u pacjentów z różnymi schorzeniami, w tym rodzinną hipercholesterolemią, otyłością i cukrzycą.[7][8]
  • Nadciśnienie – metaanaliza badań klinicznych pokazuje, że przyjmowanie berberyny w dawce 0,9 mg przez dwa miesiące w połączeniu z blokerem kanału wapniowego powoduje obniżenie ciśnienia krwi skuteczniej niż zastosowanie samego blokera kanału wapniowego.[9]
  • Afty – podwójnie zaślepione badanie kliniczne z randomizacją na grupie 84 pacjentów wykazało, że stosowanie 4 razy dziennie przez 5 dni żelu zawierającego berberynę w dawce 5 mg/g przyczyniło się do zmniejszenia bólu, wielkości aft, rumienia oraz wysięku w porównaniu z placebo.[10]

Niewystarczające lub brak dowodów na skuteczność berberysu

Brakuje dowodów z badań klinicznych potwierdzających skuteczność berberysu w chorobie niedokrwiennej serca, zastoinowej niewydolności serca, jaskrze, zespole jelita drażliwego, łagodzeniu objawów menopauzy, niealkoholowej stłuszczeniowej chorobie wątroby, gruczolaku jelita grubego i osteoporozie.

Bezpieczeństwo stosowania berberysu

U niektórych pacjentów podczas stosowania berberysu występowały objawy ze strony przewodu pokarmowego, takie jak nudności, wymioty, biegunka oraz zawroty głowy i omdlenia. Duże dawki berberyny mogą mieć wpływ na układ sercowo-naczyniowy, powodując m.in. niedociśnienie, zwolnienie akcji serca oraz spowolnienie oddychania. Dawki do 500 mg berberyny były dobrze tolerowane.[11]

Berberys w ciąży i podczas laktacji

Istnieją udokumentowane działania niepożądane, w tym stymulujące skurcze macicy, dlatego należy unikać polecania berberysu pacjentkom w ciąży.

Interakcje berberysu

Berberys hamuje aktywność CYP3A4 i może wpływać na stężenie leków metabolizowanych przez ten izoenzym, np. cyklosporyny (Cyclaid).

Preparaty dostępne na rynku zawierające berberys

Preparaty dostępne na rynku zawierające berberys lub wyizolowany składnik – berberynę – mają status suplementów diety. Wybrane preparaty zostały przedstawione poniższej tabeli.

Wybrane suplementy zawierające berberys pospolity:

Nazwa preparatu Zawartość berberysu w sugerowanej dawce dobowej Opis producenta
Berberyna Swanson 400 mg berberyny Suplement diety wspierający funkcjonowanie układu krwionośnego.
GlucoCare 526 mg ekstraktu z Berberis aristata standaryzowanego do 95% berberyny

Pozostałe składniki:

Ekstrakt z liści banaby, kwas korozolowy, pikolinian chromu

 

Suplement diety zawierający składniki wspomagające utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi.
Immuno Power 400 mg ekstraktu z liści

Pozostałe składniki:

Ekstrakt z ziela jeżówki purpurowej, ekstrakt z owoców bzu czarnego, wit. C, cynk, selen, polifenole

Suplement diety zawierający składniki pomagające w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego.
Berberys slim 420 mg ekstraktu z korzenia berberysu standaryzowanego do 97% berberyny

Pozostałe składniki:

Ekstrakt z owoców gorzkiej pomarańczy, chrom

Suplement diety dla osób dorosłych, które dbają o kontrolę masy ciała oraz prawidłowy poziom glukozy we krwi.

 

Piśmiennictwo

  1. Safari, Z., Farrokhzad, A., Ghavami, A., Fadel, A., Hadi, A., Rafiee, S., Mokari-Yamchi, A., Askari, G. (2020). The effect of barberry (Berberis vulgaris L.) on glycemic indices: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Complementary therapies in medicine, 51, 102414. https://doi.org/10.1016/j.ctim.2020.102414
  2. Yin, J., Xing, H., Ye, J. (2008). Efficacy of berberine in patients with type 2 diabetes mellitus. Metabolism: clinical and experimental, 57(5), 712–717. https://doi.org/10.1016/j.metabol.2008.01.013
  3. Zhang, Y., Li, X., Zou, D., Liu, W., Yang, J., Zhu, N., Huo, L., Wang, M., Hong, J., Wu, P., Ren, G., Ning, G. (2008). Treatment of type 2 diabetes and dyslipidemia with the natural plant alkaloid berberine. The Journal of clinical endocrinology and metabolism, 93(7), 2559–2565. https://doi.org/10.1210/jc.2007-2404
  4. Xie, L., Zhang, D., Ma, H., He, H., Xia, Q., Shen, W., Chang, H., Deng, Y., Wu, Q., Cong, J., Wang, C. C., Wu, X. (2019). The Effect of Berberine on Reproduction and Metabolism in Women with Polycystic Ovary Syndrome: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Control Trials. Evidence-based complementary and alternative medicine : eCAM, 2019, 7918631. https://doi.org/10.1155/2019/7918631
  5. Wei, W., Zhao, H., Wang, A., Sui, M., Liang, K., Deng, H., Ma, Y., Zhang, Y., Zhang, H., Guan, Y. (2012). A clinical study on the short-term effect of berberine in comparison to metformin on the metabolic characteristics of women with polycystic ovary syndrome. European journal of endocrinology, 166(1), 99–105. https://doi.org/10.1530/EJE-11-0616
  6. Zilaee, M., Kermany, T., Tavalaee, S., Salehi, M., Ghayour-Mobarhan, M., Ferns, G. A. (2014). Barberry treatment reduces serum anti-heat shock protein 27 and 60 antibody titres and high-sensitivity c-reactive protein in patients with metabolic syndrome: a double-blind, randomized placebo-controlled trial. Phytotherapy research : PTR, 28(8), 1211–1215. https://doi.org/10.1002/ptr.5117
  7. Pisciotta, L., Bellocchio, A., Bertolini, S. (2012). Nutraceutical pill containing berberine versus ezetimibe on plasma lipid pattern in hypercholesterolemic subjects and its additive effect in patients with familial hypercholesterolemia on stable cholesterol-lowering treatment. Lipids in health and disease, 11, 123. https://doi.org/10.1186/1476-511X-11-123
  8. Hu, Y., Ehli, E. A., Kittelsrud, J., Ronan, P. J., Munger, K., Downey, T., Bohlen, K., Callahan, L., Munson, V., Jahnke, M., Marshall, L. L., Nelson, K., Huizenga, P., Hansen, R., Soundy, T. J., Davies, G. E. (2012). Lipid-lowering effect of berberine in human subjects and rats. Phytomedicine : international journal of phytotherapy and phytopharmacology, 19(10), 861–867. https://doi.org/10.1016/j.phymed.2012.05.009
  9. Lan, J., Zhao, Y., Dong, F., Yan, Z., Zheng, W., Fan, J., Sun, G. (2015). Meta-analysis of the effect and safety of berberine in the treatment of type 2 diabetes mellitus, hyperlipemia and hypertension. Journal of ethnopharmacology, 161, 69–81. https://doi.org/10.1016/j.jep.2014.09.049
  10. Jiang, X. W., Zhang, Y., Zhu, Y. L., Zhang, H., Lu, K., Li, F. F., Peng, H. Y. (2013). Effects of berberine gelatin on recurrent aphthous stomatitis: a randomized, placebo-controlled, double-blind trial in a Chinese cohort. Oral surgery, oral medicine, oral pathology and oral radiology, 115(2), 212–217. https://doi.org/10.1016/j.oooo.2012.09.009
  11. Blumenthal, M., Goldberg, A., Brinckmann, J. (2000). Herbal Medicine: Expanded Commission E Monographs. Newton, MA: Integrative Medicine Communications; 2000.
Subskrybuj
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments
FB
Twitter/X
LinkedIn
WhatsApp
Email
Wydrukuj

Zobacz też

Inne o wskazaniach: ,

Redakcja portalu
0
Wyraź swoje zdanie i dodaj komentarz :)x

Zaloguj się