Czy lidokaina zawarta w preparatach na bolesne ząbkowanie może być niebezpieczna?
Krótka odpowiedź
Stosowanie lidokainy w żelu na bolesne ząbkowanie może być niebezpieczne. W 2011 roku FDA po raz pierwszy wydała komunikat z ostrzeżeniem, w którym zakomunikowała niebezpieczeństwo stosowania lidokainy u niemowląt i dzieci, związane z możliwością wystąpienia methemoglobinemii. Ostrzeżenie dotyczyło preparatów do miejscowego stosowania na bolesne ząbkowanie. W 2014 roku odnotowano 22 opisy przypadku, gdzie zaraportowano poważne działania niepożądane związane z aplikowaniem lidokainy na bolesne ząbkowane u dzieci i niemowląt w przedziale wiekowym od 5. miesiąca do 3,5. r.ż.[1]
Wyjaśnienie
W 2011 FDA po raz pierwszy zakomunikowała, że preparaty na bolesne ząbkowanie, zawierające lidokainę mogą powodować methemoglobinemię, czyli stan objawiający się mniejszą zdolnością do transportowania tlenu. W rezultacie może dojść do wystąpienia objawów, do których należą: zmęczenie, ból głowy, szybsze bicie serca, utrudnione oddychanie, uczucie pustki w głowie, bladość, czy też szara skóra. Objawy te mogą pojawić się od kilku minut do 1-2 godz. po użyciu preparatu z lidokainą. Można przekazać pacjentowi, że jeśli zauważy u dziecka te objawy powinien niezwłocznie wezwać zespół ratownictwa medycznego.[2] Amerykańska Akademia Pediatryczna rekomenduje na bolesne ząbkowanie schłodzone gryzaki i łagodny masaż dziąseł. Postępowanie to pozwala na łagodzenie objawów związanych z ząbkowaniem. Leki z lidokainą do stosowania miejscowego, poza kwestionowanym bezpieczeństwem, mają też ograniczoną skuteczność, ponieważ są wypłukiwane z jamy ustnej w ciągu paru minut, dlatego taki sposób leczenia jest nieefektywny. Ponadto precyzyjne dawkowanie jest utrudnione, dlatego podczas aplikacji żelu z lidokainą istnieje ryzyko przedawkowania. Wiąże się to z możliwością wystąpienia działań niepożądanych, które w odnotowanych przypadkach przedawkowania kończyły się hospitalizacją, co więcej zaraportowano 6 przypadków śmiertelnych.[3]
Zobacz też: Preparaty na bolesne ząbkowanie w świetle EBM
Piśmiennictwo
- FDA. (2011). FDA Drug Safety Communication: Reports of a rare, but serious and potentially fatal adverse effect with the use of over-the-counter (OTC) benzocaine gels and liquids applied to the gums or mouth. pełny tekst⬏
- Langford, A., Gaines, R., E. Mazzucco, A. Safe Teething for Your Baby: Doctors say no to Orajel and Lidocaine, National Centre for Health Research, The Voice for Prevention, Treatment And Policy, pełny tekst [dostęp:15.07.2021]⬏
- FDA. (2014). FDA Drug Safety Communication: FDA recommends not using lidocaine to treat teething pain and requires new Boxed Warning. pełny tekst⬏
Nie twierdze, że lidokaina jest świetną opcją na ząbkowanie, niemniej jednak komunikat fda dotyczy lidokainy 2%. Warto o tym wspomnieć. Polskie preparaty na ząbkowanie mają, jeżeli dobrze kojarzę do 0,5%, wiec ryzyko powikłań systemowych na pewno też jest mniejsze.
Warto też zauważyć, że dotyczy on (przynajmniej pierwsza jego część) roztworu, a nie żelu. Stosuje się go tak naprawdę do przepłukiwania ust. Z pewnością taką postać leku dużo łatwiej przedawkować.
Dziękuję za komentarz. Komunikat FDA dotyczy lidokainy 2%. Natomiast w związku z tym, że precyzyjne dawkowanie żelu z lidokainą jest utrudnione to również w przypadku stężeń mniejszych, które występują w preparatach na bolesne ząbkowanie może dojść do przedawkowania. Jednak jak słusznie zauważyłeś ryzyko powikłań systemowych jest na pewno mniejsze.
Ja dodam, że ostatecznie chodzi o stosunek korzyści do ryzyka. Skoro 2-procentowa lidokaina jest mało skuteczna, to też choć 4-krotnie mniejsze stężenie będzie bezpieczniejsze, jest też zapewne jeszcze mniej efektywne. Zatem stosunek ten nadal wypadnie na niekorzyść dla niej. 🙂
2 % lidocaina jest mało skuteczna ze wzgledu na to ,że preparat krotko utrzymuje się na powierzchni , jednak mniejsze stężenie jakie u nas jest dostępne można podać częściej dzięki temu skuteczność jest większa a ryzyko działań niepożądanych mniejsze .
Tyle że skąd pewność, że stężenie 0,5% jest skuteczne? nikt tego nie badał. Dostępne badania dotyczyły stężenia 2% i nigdy samego bolesnego ząbkowania. Jedyne badanie, w którym oceniano skuteczność lidokainy w tym wskazaniu, było wykonane przez producenta żelu i zbiorczo potraktowano dzieci z bólami dziąseł – nie wyodrębniono grupy ząbkujacej. Jeśli chodzi o ryzyko, częstsze podanie mniejszych dawek go nie zmniejsza, ponieważ nadal dawka dobowa będzie ta sama.
Dlatego też zarówno amerykańskie, jak i europejskie instytucje odradzają stosowania żeli z lidokainą.