Pytanie czytelnika
Mam pacjenta, młodą osobę, który często kupuje preparat Tantum Rosa, rzekomo “dla dziewczyny”. Słyszałam, że benzydamina może być wykorzystywana w celach pozamedycznych. Czy możecie napisać coś więcej na ten temat?
Krótka odpowiedź
Benzydamina jest stosowana w celach pozamedycznych ze względu na działanie halucynogenne. Przyjęta doustnie, w dużych dawkach, przenika przez barierę krew-mózg i działa stymulująco na ośrodkowy układ nerwowy (OUN), co wywołuje euforię, omamy słuchowe i wzrokowe.
Wyjaśnienie
Benzydamina w postaci chlorowodorku to niesteroidowy lek przeciwzapalny (NLPZ), który działa nie tylko przeciwbólowo i przeciwzapalnie, ale też miejscowo znieczulająco i antyseptycznie. W Polsce benzydamina jest dostępna wyłącznie w preparatach do stosowania miejscowego: w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła możemy polecić pastylki do ssania, roztwór doustny lub aerozol do stosowania w jamie ustnej (Tantum verde, Hascosept, Uniben), natomiast w przypadku zapalenia pochwy i sromu – proszek do przygotowania roztworu do irygacji (Tantum Rosa). W odpowiedzi na pytanie skupię się na preparacie Tantum Rosa, ponieważ to on, ze względu na najwyższą zawartość benzydaminy – 500 mg w 1 saszetce – może być przyjmowany w celach niemedycznych.
Miejscowemu zastosowaniu benzydaminy poświęcono osobne opracowanie. (Patrz: “Uniben i Uniben Silver – Ścieżka rekomendacji”.)
Według ChPL preparat Tantum Rosa stosuje się 1-2 x dz., po rozpuszczeniu 1-2 saszetki w 500 ml wody, do irygacji pochwy. Po podaniu miejscowym benzydamina wchłania się w niewielkim stopniu (ok. 10%). W celach pozamedycznych preparat Tantum Rosa jest przyjmowany doustnie, a wtedy wchłanianie benzydaminy znacznie wzrasta – ok. 64% dawki jest wchłaniane w ciągu 1 h od podania, a całkowita biodostępność wynosi 87%.[1] Zwykle młode osoby stosują jednorazowo 1-4 saszetki (czyli 500-2000 mg benzydaminy), z sokiem owocowym. Ze względu na obecność substancji pomocniczych roztwór benzydaminy ma nieprzyjemny smak, może powodować wymioty i uszkadzać nerki. Na forach internetowych można znaleźć instrukcje jak „pozbyć się” substancji pomocniczych poprzez ekstrakcję benzydaminy domowymi sposobami, np. z użyciem filtrów do kawy czy bibułki.[2]
Benzydamina jest stosowana w celach pozamedycznych ze względu na działanie halucynogenne. Przyjęta doustnie, w dużych dawkach, przenika przez barierę krew-mózg i działa stymulująco na ośrodkowy układ nerwowy (OUN), co wywołuje euforię, omamy słuchowe i wzrokowe. Efekty po zażyciu benzydaminy zależne są od dawki. Niższe ilości substancji (do 1 g) powodują poprawę samopoczucia, euforię i wrażenie utraty wagi. Mogą pojawić się również:
- efekty świetlne przy ruchach gałki ocznej (pot. Bruce Lee effects), czyli przeciąganie świateł, wrażenie przesuwania się scen w zwolnionym tempie,
- OEV-y (Opened-Eye Visualizations), czyli wizualizacje przy otwartych oczach, na które składają się: zmiany w postrzeganiu barw, wyostrzenie konturów przedmiotów i wrażenie ich falowania,
- CEV-y (Closed-Eye Visualizations), halucynacje przy zamkniętych oczach.[2][3]
Po zastosowaniu wyższych dawek (powyżej 1 g) obserwuje się narastanie euforii, trudności z koncentracją i koordynacją ruchową oraz nasilenie wizualizacji. Halucynacje w tej fazie mogą być bardzo realistyczne i nieprzyjemne, zazwyczaj towarzyszy im silny niepokój i lęk. Taki stan może utrzymywać się nawet 10-12 h. Charakterystyczne dla stosowania benzydaminy jest to, że w miarę ustępowania jej ośrodkowego działania, pojawia się splątanie, złe samopoczucie, silne zmęczenie, bóle i zawroty głowy oraz bezsenność. Dodatkowo nawet przez kilka dni od zażycia benzydaminy, mogą występować zaburzenia wzrokowe (powidoki, przewidzenia, rozmazany obraz widzenia).[4]
Stosowanie benzydaminy w celach pozamedycznych może skutkować ciężkim zatruciem, raportowano przypadki osób w różnym wieku, u których po doustnym zażyciu wysokich dawek benzydaminy (od 500 do 2000 mg) występowały: wymioty, bóle brzucha, podwójne widzenie, pobudzenie psychoruchowe, a nawet epizody psychozy, drgawki, czy śpiączka.[5][6][7]
W osobnych artykułach omówiono również pozamedyczne zastosowanie poniższych substancji:
- pseudoefedryna (Patrz: “Czy pacjent może uzależnić się od pseudoefedryny? [Q&A]”.)
- difenhydramina (Patrz: “Czy starsza osoba może uzależnić się od difenhydraminy (zawartej np. w: APAP Noc)? [Q&A]”.)
- kodeina (Patrz: “Czy kodeina uzależnia? [Q&A]”.)
- dekstrometorfan (Patrz: “Dlaczego dekstrometorfan (Acodin, Robitussin) bywa nadużywany przez nastolatków? [Q&A]”.)
- loperamid (Patrz: “Czy loperamid może być stosowany w celach pozamedycznych? [Q&A]”.)
Więcej na temat problemu nadużywania i uzależnienia od leków przeczytasz w podręczniku Wydawnictwa Farmaceutycznego pt. Psychiatria okiem farmaceuty. Leki psychotropowe, uzależnienia, choroby i zaburzenia psychiczne.
Piśmiennictwo
- Baldock, G.A., Brodie, R.R., Chasseaud, L.F., Taylor, T., Walmsley, M., Catanese, B. (1991) Pharmacokinetics of benzydamine after intravenous, oral and topical doses to human subjects. Biopharmaceutics and Drug Disposition, 12(7), 481–92. abstrakt⬏
- Piątek, A., Koziarska-Rościszewska, M., Zawilska, J.B. (2015) Rekreacyjne używanie leków dostępnych w odręcznej sprzedaży: odurzanie i doping mózgu. Alcoholism and Drug Addiction, 28(1), 65-77. pełny tekst⬏⬏
- Motyka, M., Marcinkowski, J.T., Nowe metody odurzania się. Cz. I. Leki dostępne bez recepty wykorzystywane w celach narkotycznych. (2014) Probl Hig Epidemiol, 95(3), 504-511. pełny tekst⬏
- Opaleye, E., S., Noto, A. R., Sanchez, Z., Gonçalves de Moura, Y., Galduróz, J., C., F., Carlini, E. A. (2009). Recreational use of benzydamine as a hallucinogen among street youth in Brazil. Brazilian Journal of Psychiatry, 31(3), 208-213. pełny tekst⬏
- Acar, Y. A., Kalkan, M., Cetin, R., Cevik, E., & Cınar, O. (2014). Acute Psychotic Symptoms due to Benzydamine Hydrochloride Abuse with Alcohol. Case reports in psychiatry, 290365. pełny tekst⬏
- Owsianik, D., Mach-Lichota, E., Wojtaszek, M. (2014). Problemy związane z nadużyciem substancji odurzających wśród młodzieży. Opis przypadku zatrucia benzydaminą. Prz. Med. Uniw. Rzesz. Inst. Leków, 4, 381–387. pełny tekst⬏
- Gómez-López, L., Hernández-Rodríguez, J., Pou, J., & Nogué, S. (1999). Acute overdose due to benzydamine. Human & experimental toxicology, 18(7), 471–473. pełny tekst⬏