Synonimy: Oenotherae biennis oleum, evening primrose oil
Olej z wiesiołka pozyskiwany jest w procesie tłoczenia nasion, pochodzących najczęściej z wiesiołka dwuletniego (Oenothera biennis L.). Stosowany jest doustnie w postaci suplementów diety, tradycyjnie jako preparat wspomagający zdrowie kobiet. Ponadto wchodzi również w skład preparatów złożonych.
Działanie i zastosowanie oleju z wiesiołka
Olej z wiesiołka jest źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych, przede wszystkim kwasu cis-linolowego i cis- gamma-linolenowego, które odpowiadają za jego właściwości wspomagające układ odpornościowy, leczenie chorób serca, schorzeń reumatycznych, problemów skórnych, a także za jego wpływ na przebieg cyklu miesiączkowego i zaburzenia hormonalne u kobiet. Ponadto w oleju zawarte są fitosterole, takie jak kampesterol i beta-sitosterol, wpływające na obniżenie wchłaniania cholesterolu. Olej z wiesiołka może być potencjalnie skuteczny w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów, neuropatii cukrzycowej, cukrzycy ciążowej, przebarwień skórnych, stwardnienia rozsianego, bólów piersi, zespołu suchego oka, w redukcji objawów menopauzy i zespołu napięcia przedmiesiączkowego oraz hiperlipidemii. Olej jest prawdopodobnie nieskuteczny w leczeniu atopowego zapalenia skóry i dysleksji.
Niewystarczające dowody na skuteczność oleju z wiesiołka
Wskazania, w których olej z wiesiołka wykazuje pewną kliniczną skuteczność, jednak dowody są niewystarczające, aby w pełni ocenić jego działanie to:
- Reumatoidalne zapalenie stawów – przegląd Cochrane obejmujący badania z randomizacją porównujące olej z wiesiołka z placebo sugeruje pewne korzyści ze stosowania oleju z wiesiołka w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów pomimo stosunkowo słabej jakości poszczególnych badań. Wykazano tendencję do zmniejszania porannej sztywności i tkliwości stawów oraz łagodzenia bólu.[1] Wyniki te są poparte innymi przeglądami, zwłaszcza w odniesieniu do efektywnego czasu trwania terapii.[2][3]
- Neuropatia cukrzycowa – przegląd badań z 2003 roku wykazał, że niektóre produkty pochodzenia roślinnego, w tym olej z wiesiołka, może wpływać na redukcję objawów neuropatii cukrzycowej.[4]
- Cukrzyca ciążowa – w prospektywnym badaniu z randomizacją z udziałem 60 irańskich kobiet z cukrzycą ciążową wykazano, że suplementacja witaminą D (1000 jednostek) i olejem z wiesiołka (1000 mg) przez 6 tygodni spowodowała znaczną poprawę poziomu witaminy D, glukozy na czczo oraz stężenia insuliny w surowicy w porównaniu ze zmianami obserwowanymi po placebo. Ponadto obserwowano zmniejszenie poziomu cholesterolu całkowitego, TG i LDL, lecz bez wpływu na HDL.[5]
- Przebarwienia skóry – miejscowe stosowanie zmydlonego oleju z wiesiołka przyczyniało się do zmniejszenia przebarwienia wywołanego promieniowaniem ultrafioletowym B, podczas gdy in vivo wykazano zmniejszenie produkcji melaniny w przypadku zmydlonego oleju.[6]
Brak dowodów na skuteczność oleju z wiesiołka
Metaanaliza z 2004 roku nie wykazała skuteczności oleju z wiesiołka w leczeniu atopowego zapalenia skóry mimo obiecujących wyników wcześniejszego przeglądu.[7] Badanie z randomizacją nie potwierdziło również wpływu suplementacji olejem z wiesiołka na czynność śródbłonka naczyń ani napięcie naczyniowe.[8]
W otwartym badaniu stwierdzono korzyści ze stosowania kombinacji oleju rybnego i oleju z wiesiołka u dzieci z dysleksją,[9] jednak przegląd systematyczny Cochrane i badanie długoterminowe (39 miesięcy) nie wykazały długoterminowych korzyści u niemowląt karmionych mieszanką z dodatkiem długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych na dysleksję.[10][11]
Dostępne są również niewystarczające dowody na uzasadnienie stosowania oleju z wiesiołka w stwardnieniu rozsianym, bólach piersi, zespole suchego oka, w leczeniu objawów naczynioruchowych menopauzy lub zespołu napięcia przedmiesiączkowego. Ponadto istnieją sprzeczne wyniki oceniające wpływ oleju z wiesiołka na hiperlipidemię.
Bezpieczeństwo stosowania oleju z wiesiołka
W badaniach klinicznych bezpiecznie stosowano wiesiołek w ilości do 6 g na dobę przez rok.[12] Podczas suplementacji mogą wystąpić krótkotrwałe dolegliwości żołądkowo-jelitowe.
Olej z wiesiołka w ciąży i podczas laktacji
Brakuje informacji dotyczących bezpieczeństwa oleju z wiesiołka w ciąży i laktacji. Zarówno linol, jak i kwas gamma-linolenowy są zwykle obecne w mleku matki i można założyć, że podczas karmienia piersią można przyjmować olej z wiesiołka. Istnieje opis przypadku przemijających wybroczyn u noworodka po doustnym i dopochwowym zastosowaniu oleju z wiesiołka w celu przyspieszenia dojrzewania szyjki macicy przez tydzień przed narodzinami niemowlęcia. Badania in vitro i in vivo sugerują, że zahamowanie czynności płytek krwi u noworodka mogło być spowodowane ekspozycją na olej z wiesiołka.[13]
Interakcje oleju z wiesiołka
GLA zawarty w oleju z wiesiołka może hamować agregację płytek krwi i zwiększać ryzyko krwawienia podczas przyjmowania leków przeciwzakrzepowych i/lub przeciwpłytkowych. Przyjmowanie wiesiołka wraz z fenotiazynami może obniżać próg drgawkowy. Badania in vitro wskazują, że składnik wiesiołka może wpływać na aktywność CYP2C9 i potencjalnie zmieniać stężenie we krwi diklofenaku, losartanu i warfaryny.
Preparaty dostępne na rynku zawierające olej z wiesiołka
Wybrane suplementy diety dostępne na rynku zawierające olej z wiesiołka zostały przedstawione w tabeli.
| Nazwa preparatu | Zawartość oleju z wiesiołka w sugerowanej dawce dobowej | Opis producenta |
| GAL Olej z nasion wiesiołka | nie określono | Suplement diety stanowiący doskonałe uzupełnienie codziennej diety w wielonienasycone kwasy tłuszczowe. |
| Oeparol | 1530–3060 mg | Suplement diety wspierający prawidłowe funkcjonowanie organizmu, utrzymanie prawidłowego funkcjonowania serca i naczyń krwionośnych i poziomu cholesterolu. |
| Apteo Wiesiołek | 1500–3000 mg | Suplement diety wspomagający utrzymanie prawidłowego poziomu cholesterolu i zdrowej skóry. |
| Ol’Vita Olej z wiesiołka 250 ml | nie określono | Suplement diety pozytywnie wpływający na układ krążenia, zmniejszający ryzyko powstawania zakrzepów, poprawiający stan skóry, stawów i kości oraz wspomagający układ hormonalny i trawienny. |
| Solgar Olej z wiesiołka dwuletniego | 1300–2600 mg | Suplement diety będący doskonałym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych, które pomagają w utrzymaniu prawidłowego poziomu cholesterolu. |
Piśmiennictwo
- Little, C., Parsons, T. (2001). Herbal therapy for treating rheumatoid arthritis. The Cochrane database of systematic reviews, (1), CD002948. https://doi.org/10.1002/14651858.CD002948⬏
- Darlington, L. G., Stone, T. W. (2001). Antioxidants and fatty acids in the amelioration of rheumatoid arthritis and related disorders. The British journal of nutrition, 85(3), 251–269. https://doi.org/10.1079/bjn2000239⬏
- Belch, J. J., Hill, A. (2000). Evening primrose oil and borage oil in rheumatologic conditions. The American journal of clinical nutrition, 71(1 Suppl), 352S–6S. https://doi.org/10.1093/ajcn/71.1.352s⬏
- Halat, K. M., Dennehy, C. E. (2003). Botanicals and dietary supplements in diabetic peripheral neuropathy. The Journal of the American Board of Family Practice, 16(1), 47–57. https://doi.org/10.3122/jabfm.16.1.47⬏
- Jamilian, M., Karamali, M., Taghizadeh, M., Sharifi, N., Jafari, Z., Memarzadeh, M. R., Mahlouji, M., Asemi, Z. (2016). Vitamin D and Evening Primrose Oil Administration Improve Glycemia and Lipid Profiles in Women with Gestational Diabetes. Lipids, 51(3), 349–356. https://doi.org/10.1007/s11745-016-4123-3⬏
- Koo, J. H., Lee, I., Yun, S. K., Kim, H. U., Park, B. H., Park, J. W. (2010). Saponified evening primrose oil reduces melanogenesis in B16 melanoma cells and reduces UV-induced skin pigmentation in humans. Lipids, 45(5), 401–407. https://doi.org/10.1007/s11745-010-3405-4⬏
- van Gool, C. J., Zeegers, M. P., Thijs, C. (2004). Oral essential fatty acid supplementation in atopic dermatitis-a meta-analysis of placebo-controlled trials. The British journal of dermatology, 150(4), 728–740. https://doi.org/10.1111/j.0007-0963.2004.05851.x⬏
- Khan, F., Elherik, K., Bolton-Smith, C., Barr, R., Hill, A., Murrie, I., Belch, J. J. (2003). The effects of dietary fatty acid supplementation on endothelial function and vascular tone in healthy subjects. Cardiovascular research, 59(4), 955–962. https://doi.org/10.1016/s0008-6363(03)00395-x⬏
- Lindmark, L., Clough, P. (2007). A 5-month open study with long-chain polyunsaturated fatty acids in dyslexia. Journal of medicinal food, 10(4), 662–666. https://doi.org/10.1089/jmf.2006.399⬏
- Simmer, K., Patole, S. (2004). Longchain polyunsaturated fatty acid supplementation in preterm infants. The Cochrane database of systematic reviews, (1), CD000375. https://doi.org/10.1002/14651858.CD000375.pub2⬏
- Auestad, N., Scott, D. T., Janowsky, J. S., Jacobsen, C., Carroll, R. E., Montalto, M. B., Halter, R., Qiu, W., Jacobs, J. R., Connor, W. E., Connor, S. L., Taylor, J. A., Neuringer, M., Fitzgerald, K. M., Hall, R. T. (2003). Visual, cognitive, and language assessments at 39 months: a follow-up study of children fed formulas containing long-chain polyunsaturated fatty acids to 1 year of age. Pediatrics, 112(3 Pt 1), e177–e183. https://doi.org/10.1542/peds.112.3.e177⬏
- Natural Medicines. (2020). Evening Primrose. Aktualizacja: 13.11.2020.⬏
- Wedig, K. E., Whitsett, J. A. (2008). Down the primrose path: petechiae in a neonate exposed to herbal remedy for parturition. The Journal of pediatrics, 152(1), 140–140.e1. https://doi.org/10.1016/j.jpeds.2007.08.001⬏
Czyli lepiej unikać przyjmowania oleju z wiesiołka razem z nowymi antykoagulantami?
Tak, nowych leków również to dotyczy. Jest to oczywiście postępowanie bardzo ostrożne, ale też np. wg tego badania: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19783511/ aktywność przeciwzakrzepowa i przeciwpłytkowa oleju z wiesiołka jest “znacząca”.