Synonimy: saw palmetto, sabal fructus

Bocznia piłkowana, znana szerzej jako palma sabalowa (często błędnie nazywana sabałową), to karłowate drzewo, którego owoce są surowcem stosowanym jako składnik preparatów przeznaczonych do zmniejszania objawów związanych z łagodnym rozrostem gruczołu krokowego (ang. benign prostatic hyperplasia, BPH). Preparaty zawierają najczęściej wyciąg z owoców, często standaryzowany na zawartość kwasów tłuszczowych.

Działanie i zastosowanie palmy sabalowej

Owoce palmy sabalowej zawierają frakcje lipidowe, składające się z lotnych olejków i olejów tłuszczowych, które są bogate w kwasy tłuszczowe uważane za składniki istotne w prawidłowym funkcjonowaniu gruczołu krokowego. Z uwagi na zawartość kwasów tłuszczowych palma sabalowa była badania pod kątem zastosowania w łagodnym rozroście gruczołu krokowego, przezcewkowej resekcji prostaty, łysieniu androgenowym i zapaleniu gruczołu krokowego, lecz dowody na jej skuteczność są niewystarczające. Profilaktyczna suplementacja nie zmniejszała ryzyka raka prostaty.

Niewystarczające lub sprzeczne dowody na skuteczność palmy sabalowej

Skuteczność palmy sabalowej jest niejasna, a wyniki badań klinicznych są niewystarczające lub sprzeczne w odniesieniu do następujących schorzeń:

• Łagodny rozrost gruczołu krokowego (ang. Benign Prostatic Hyperplasia, BPH) – wiele pojedynczych badań klinicznych, trwających nawet do trzech lat, wykazało, że wyciąg z palmy sabalowej łagodzi objawy rozrostu gruczołu krokowego (np. częste oddawanie moczu, szczególnie w nocy), poprawia przepływ moczu i zmniejsza jego objętość. W niektórych badaniach porównywano wyciągi z palmy sabalowej z konwencjonalnymi lekami stosowanymi w BPH, m.in. finasterydem, który jest inhibitorem 5α-reduktazy. W jednym z nich palma sabalowa okazała się równie skuteczna co finasteryd w łagodzeniu objawów łagodnego rozrostu gruczołu krokowego, natomiast w innym nie wpływała porównywalnie na redukcję objętości gruczołu krokowego i poziom antygenu PSA. Ponadto α-blokery, takie jak prazosyna, były skuteczniejsze niż wyciągi z palmy sabalowej, jednak według niektórych badań 12-miesięczna suplementacja może przynosić takie same korzyści co leczenie tamsulozyną.^[1] Pomimo korzystnych wyników uzyskanych w badaniach klinicznych, zarówno pojedyncze metaanalizy, jak i przegląd Cochrane nie wykazały większej skuteczności palmy sabalowej w redukcji częstości oddawania moczu w nocy i w usprawnieniu przepływu moczu względem placebo.^[2] Różnica w uzyskiwanych wynikach wynika prawdopodobnie z odmiennej metodologii, heterogennej populacji pacjentów i preparatów o innej zawartości składników. Ponadto warto zaznaczyć, że większość wyników wskazujących na poprawę objawów BPH pochodziło z badań krótkoterminowych.
• Przezcewkowa resekcja prostaty – przyjmowanie 320 mg na dobę wyciągu z palmy sabalowej przez dwa miesiące przed zabiegiem operacyjnym zmniejszało powikłania i czas trwania hospitalizacji w porównaniu z placebo.^[3][4]Warto jednak zaznaczyć, że inne badanie, podczas którego stosowano niższe dawki – 160 mg na dobę przez 5 tygodni – nie wykazało takich korzyści.^[5]
• Łysienie androgenowe – podwójnie zaślepione kontrolowane badanie placebo z randomizacją wykazało, że przyjmowanie produktu składającego się z 200 mg ekstraktu z palmy sabalowej i 50 mg beta-sitosterolu 2 razy dobę przez mężczyzn z łagodnym do umiarkowanego łysieniem androgenowym w wieku 23–64 lat poprawia subiektywne odczucie pod względem liczby włosów.^[6] Inne badanie wykazało, że stosowanie 320 mg na dobę ekstraktu przez dwa lata nie jest równie skuteczne co terapia 1 mg na dobę finasterydem.^[7]

Czytaj też:

Buzdyganek naziemny (Tribulus terrestris L.)

Finasteryd – Pogadanki farmaceutyczne

Dynia zwyczajna (Cucurbita pepo L.)

Według niektórych badań stosowanie wyciągu z palmy sabalowej wpływa korzystnie na objawy zapalenia gruczołu krokowego w porównaniu z brakiem leczenia, jednak prawdopodobnie nie jest on skuteczniejszy niż finasteryd. Kilka badań wykazało jednak, że dodanie wyciągu z palmy sabalowej do standardowej terapii zmniejsza objawy choroby u mężczyzn z bakteryjnym zapaleniem gruczołu krokowego bardziej niż monoterapia. Ponadto przyjmowanie preparatów z palmą sabalową prawdopodobnie nie zmniejsza ryzyka rozwoju raka prostaty.

Bezpieczeństwo stosowania palmy sabalowej

Wyciągi z owoców palmy sabalowej były stosowane w badaniach klinicznych w dawce 160–320 mg na dobę do dwóch lat.^[1] Suplementacja była dobrze tolerowana, a działania niepożądane zwykle łagodne i porównywalne z placebo. U niektórych pacjentów występowały zaburzenia żołądkowo-jelitowe, bóle i zawroty głowy. Rzadziej zgłaszano osłabienie funkcji seksualnych, m.in. spadek libido czy zaburzenia wytrysku.

Interakcje palmy sabalowej

Stosowanie ekstraktów z palmy sabalowej może zwiększać ryzyko krwawień podczas jednoczesnego stosowania z lekami przeciwzakrzepowymi i/lub przeciwpłytkowymi, np. aspiryną, warfaryną i klopidogrelem. Ponadto ekstrakty mogą wykazywać działanie antyestrogenowe i mogą osłabiać działanie antykoncepcji hormonalnej, jednak ma to mniejsze znaczenie, ponieważ w praktyce preparaty te nie są przeznaczone do stosowania przez kobiety.

Zobacz też: Lecytyna

Preparaty dostępne na rynku zawierające palmę sabalową

Charakterystykę produktów dostępnych na rynku, które zawierają palmę sabalową (o statusie suplementu diety oraz leku OTC) przedstawiono w tabelach poniżej.

Wybrane suplementy diety zawierające palmę sabalową:

Wybrane produkty lecznicze zawierające palmę sabalową:

Piśmiennictwo

1. Natural Medicines. (2020). Saw Palmetto. Aktualizacja: 20.07.2020.⬏⬏
2. Tacklind, J., MacDonald, R., Rutks, I., Wilt, T. J. (2009). Serenoa repens for benign prostatic hyperplasia. The Cochrane database of systematic reviews, (2), CD001423. https://doi.org/10.1002/14651858.CD001423.pub2⬏
3. Anceschi, R., Bisi, M., Ghidini, N., Ferrari, G., Ferrari, P. (2010). Serenoa repens (Permixon®) reduces intra- and postoperative complications of surgical treatments of benign prostatic hyperplasia. Minerva urologica e nefrologica = The Italian journal of urology and nephrology, 62(3), 219–223.⬏
4. Pecoraro, S., Annecchiarico, A., Gambardella, M. C., Sepe, G. (2004). Effetto del pretrattamento con Serenoa repens sul sanguinamento associato a resezione transuretrale della prostata [Efficacy of pretreatment with Serenoa repens on bleeding associated with transurethral resection of prostate]. Minerva urologica e nefrologica = The Italian journal of urology and nephrology, 56(1), 73–78.⬏
5. Tuncel, A., Ener, K., Han, O., Nalcacioglu, V., Aydin, O., Seckin, S., Atan, A. (2009). Effects of short-term dutasteride and Serenoa repens on perioperative bleeding and microvessel density in patients undergoing transurethral resection of the prostate. Scandinavian journal of urology and nephrology, 43(5), 377–382. https://doi.org/10.3109/00365590903164498⬏
6. Prager, N., Bickett, K., French, N., Marcovici, G. (2002). A randomized, double-blind, placebo-controlled trial to determine the effectiveness of botanically derived inhibitors of 5-alpha-reductase in the treatment of androgenetic alopecia. Journal of alternative and complementary medicine (New York, N.Y.), 8(2), 143–152. https://doi.org/10.1089/acm.2002.8.143⬏
7. Rossi, A., Mari, E., Scarno, M., Garelli, V., Maxia, C., Scali, E., Iorio, A., Carlesimo, M. (2012). Comparitive effectiveness of finasteride vs Serenoa repens in male androgenetic alopecia: a two-year study. International journal of immunopathology and pharmacology, 25(4), 1167–1173. https://doi.org/10.1177/039463201202500435⬏