Akronimy używane w nazwach handlowych niektórych produktów leczniczych mogą wiele mówić o charakterystyce postaci leku, lecz należy pamiętać o tym, że ich stosowanie nie jest w żaden sposób regulowane. Istnieje całkowita dowolność w umieszczaniu w nazwach takich określeń jak CR, MR czy XR. W efekcie na rynku polskim mamy biorównoważne preparaty, których lekarze i farmaceuci boją się zamieniać z uwagi na wątpliwości co do kinetyki uwalniania. Przykładem może być bursztynian metoprololu dostępny pod różnymi nazwami handlowymi takimi jak:
- Betaloc ZOK — nazwa sugeruje, że substancja lecznicza będzie uwalniać się z kinetyką zerowego rzędu (niezależnie od stężenia, lek uwalnia stałą dawkę: 100mg>90mg>80mg itd.)
- Symlok SR — nazwa sugeruje, że uwalnianie może nie odbywać się już z kinetyką zerowego rzędu, lecz np. pierwszego (uwalnia się stały ułamek substancji leczniczej w jednostce czasu 100mg>50mg>25mg>12,5mg itd.)
- Iviprolol — brak akronimu może sugerować natychmiastowe uwalnianie.
Jednak we wszystkich 3 przypadkach mamy do czynienia z postaciami o modyfikowanym uwalnianiu z kinetyką zbliżoną do kinetyki zerowego rzędu.
Podobnie jest z postaciami ODT (rozpadającymi się w jamie ustnej) – niektórzy producenci w ogóle nie oznaczają leków takimi wyrażeniami jak Q-Tab, Instant czy swift. Przykładem mogą być Anzorin, Mel czy Trosicam. Dokonując substytucji, trzeba mieć zawsze na uwadze możliwe różnice w budowie tabletki.
Akronimy będące fragmentami nazw leków zarejestrowanych w Polsce przedstawia tabela poniżej.
Postać | Akronim | Znaczenie | Przykłady leków |
---|---|---|---|
postacie o przedłużonym uwalnianiu | MR - modified release | zmodyfikowane uwalnianie | Preductal MR, Diaprel MR, Ceclor MR |
SR - sustained release, slow release | podtrzymane uwalnianie, powolne uwalnianie | Symlok SR, Tertensif SR, Diuresin SR, Anafranil SR, Doreta SR | |
XL - extended liberation | przedłużone uwalnianie | Cardura XL, Kamiren XL, Faxolet XL, Lescol XL | |
XR - extended rrelease | przedłużone uwalnianie | Trittico XR, Glucophage XR, Kwetaplex XR, Uprox XR, Wellbutrin XR | |
LA - long-acting | długo działający | Zoladex LA | |
retard | spowolnione uwalnianie (NIE opóźnione) | Dicloberl retard, Dicloratio retard, Dilzem retard, Duspatalin retard, Ketilept retard, Rantudil retard, Euphyllin CR retard, Metindol retard, Pentohexal 600 retard | |
HBS - hydrodynamically balanced system | system hydrodynamicznie zrównoważony, kapsułki flotacyjne | Madopar HBS | |
Modutab | modyfikowane uwalnianie | Requip-Modutab | |
prolongatum | przedłużone uwalnianie | Hemofer prolongatum, Majamil prolongatum, Polfilin prolongatum, Kalipoz prolongatum | |
long | przedłużone uwalnianie | Ipres long, Euphyllin long, Effox long, Doxalong | |
Uno - jeden (pojedyncze dawkowanie) | przedłużone uwalnianie | Dalfaz Uno, Fromilid Uno, Ketonal Uno, Klacid Uno, Noax Uno, Olfen Uno | |
postacie o kontrolowanym uwalnianiu (uwalniające stałą dawkę API) | CR - controlled release | kontrolowane uwalnianie | Mediket CR, Tegretol CR, Trittico CR |
ZOK - zero-order kinetics | kinetyka zerowego rzędu | Betaloc ZOK | |
ZK - zero-order kinetics | kinetyka zerowego rzędu | Beto ZK, Metocard ZK | |
OCAS - oral controlled absorption system | doustny system o kontrolowanej absorpcji | Omnic Ocas | |
postacie rozpadające się w jamie ustnej | Q-Tab - quick tablet | "szybka" tabletka | Elicea Q-Tab, Yasnal Q-Tab, Mirzaten Q-Tab, Torendo Q-Tab, Prenessa Q-Tab |
swift | szybki, natychmiastowy | Zolafren-swift, Apra-swift, Amlozek-swift, Mozarin-swift | |
ODT - orally disintegrating tablet, orodispersible tablet | tabletka ulegająca rozpadowi w jamie ustnej | Betaserc ODT, Donectil ODT, Cognezil ODT, Depralin ODT, Arbit ODT, | |
instant | natychmiastowy | Imodium Instant | |
Zydis | nazwa własna jednej z pierwszych technologii produkcji tabletek rozpadających się w jamie ustnej | Zofran Zydis | |
Disperzi | rozpuszczanie | Olzax Disperzi | |
ORO - orodispersible | orodyspergowalny | ApoEscitacin ORO, Remirta Oro | |
RPD | liofilizat doustny w postaci krążka | Maxalt RPD | |
Melt | liofilizat doustny w postaci krążka | Minirin melt | |
tabletki do sporządzania zawiesiny | Dis - dissolve | tabletki doustne/do sporządzania zawiesiny | Amotaks Dis |
QUICKTAB | tabletka do sporządzania zawiesiny doustnej/rozpadająca się w jamie ustnej | Amoksiklav QUICKTAB | |
formy o opóźnionym uwalnianiu | EC - enteric-coated | z otoczką dojelitową | Anapran EC |
EN - enteric | dojelitowe | Sulfasalazin EN Krk | |
tabletki podjęzykowe | SL - sublingual | podjęzykowe | Xanax SL |
Niektóre skróty oznaczają jednak zupełnie co innego, np. nazwę firmy:
TZF – Tarchomińskie Zakłady Farmaceutyczne
PPH – Polpharma
WZF – Warszawskie Zakłady Farmaceutyczne
GSK – Glaxo Smith Kline
VP – Valeant Pharma
lub nazwę leku dodatkowego:
HCT – hydrochlorotiazyd, w Tensart HCT.
Należy mieć też na uwadze, że popularne zamienniki oryginalnych leków mogą byś odpowiednikami różnych jego postaci, np. odpowiednikami referencyjnej tamsulozyny o przedłużonym uwalnianiu (Omnic Ocas) są leki TamiPRAS, Bazetham Retard, Uprox XR. Są dostępne w tabletkach i można je stosować o dowolnej porze dnia niezależnie od posiłku. Natomiast odpowiednikami tamsulozyny w kapsułkach o modyfikowanym uwalnianiu (Omnic) jest Omsal, Tamsudil, Ranlosin czy Apo-Tamis, które mają inną kinetykę uwalniania i należy spożywać je tylko po posiłku, najlepiej pierwszym w ciągu dnia.
Jeszcze ciekawiej jest z Trittico XR i Trittico CR: oba leki są w postaci tabletek o przedłużonym uwalnianiu, jednak wykazują zupełnie inną kinetykę uwalniania, o czym pisaliśmy w osobnym artykule.(Patrz: “Dwie postacie trazodonu o przedłużonym uwalnianiu: Trittico CR i Trittico XR”.)
Jak odróżnimy ich generyki, jak już pojawią się na rynku po wygaśnięciu patentu leku oryginalnego? 🙂


mgr farm. Konrad Tuszyński
Dyrektor ds. naukowych 3PG. Twórca i redaktor naczelny portalu opieka.farm, oraz Redaktor naukowy Zeszytów Aptecznych i platformy e-learningowej PierwszyStół.pl.
Konrad Tuszyński i in.: SR, CR, Uno, ODT, ZK czy XL: co znaczą skróty w nazwach leków? [Q&A], Portal opieka.farm (https://opieka.farm/pytania/sr-cr-uno-odt-zk-czy-xl-co-znacza-skroty-w-nazwach-lekow/) [dostęp: 2 marca 2021]