Zdecydowana większość recept to recepty elektroniczne, niemniej zawsze mogą się jeszcze trafić recepty papierowe. Warto wtedy sprawdzić w naszym kompendium jak realizować takie recepty.

Podstawy prawne recepty papierowej, kiedy można ją wystawić?

Już od ponad roku podstawowy typ recepty to recepta elektroniczna. Papierowe recepty można było wystawiać do 7 stycznia 2020 r. Takie ograniczenie zapisano w ustawie o systemie informacji w ochronie zdrowia:

Art. 56. 2. Recepty mogą być wystawiane w postaci papierowej do dnia 7 stycznia 2020 r.^[1]

Od tej zasady są wyjątki. Zgodnie z ustawą PF nadal można wystawić receptę papierową w określonych sytuacjach. W art. 95b. PF opisano pięć takich przypadków. Są to:

• brak dostępu do systemu teleinformatycznego,
• część recept transgranicznych,
• recepty dla osób o nieustalonej tożsamości,
• recepty wystawiane przez osoby uprawnione, wykonujące zawód w Polsce tymczasowo i okazjonalnie,
• recepty „pro auctore” i „pro familiae”.

Dalej, w Art. 96. PF opisano przypadki, kiedy recepta wystawianiu recept przez farmaceutę może być papierowa. Recepty farmaceutyczne oraz recepty „pro auctore” i „pro familiae” wystawiane przez farmaceutów mogą być w postaci papierowej w przypadku:

• braku dostępu do systemu teleinformatycznego,
• recepty dla osób o nieustalonej tożsamości (nie dotyczy recept „pro auctore” i „pro familiae”),
• wystawiania recepty przez farmaceutę wykonującego zawód w Polsce tymczasowo i okazjonalnie.

Pełne brzmienie przepisów jest następujące:

Art. 95b. 1. Recepta jest wystawiana w postaci elektronicznej albo papierowej.

2. Receptę w postaci papierowej wystawia się w przypadku:

1) braku dostępu do systemu teleinformatycznego, o którym mowa w art. 7 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia;

3) recepty transgranicznej, jeżeli państwo realizacji nie realizuje recept transgranicznych w postaci elektronicznej lub recepta transgraniczna przeznaczona jest dla osoby małoletniej;

4) recepty dla osoby o nieustalonej tożsamości;

5) recepty wystawianej przez lekarza, o którym mowa w art. 9 ust. 2 ustawy o zawodzie lekarza, albo pielęgniarkę i położną, o której mowa w art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. z 2021 r. poz. 479 i 1559).

3. Recepta dla:

1) osoby wystawiającej, zwana dalej „receptą pro auctore”,

2) małżonka, osoby pozostającej we wspólnym pożyciu, krewnych lub powinowatych w linii prostej, a w linii bocznej do stopnia pokrewieństwa między dziećmi rodzeństwa osoby wystawiającej, zwana dalej „receptą pro familiae”

– jest wystawiana w postaci elektronicznej albo papierowej.

Art. 96.4. Farmaceuta posiadający prawo wykonywania zawodu może wystawić receptę dla osoby, o której mowa w art. 95b ust. 3, albo receptę farmaceutyczną – w przypadku zagrożenia zdrowia pacjenta, do których stosuje się następujące zasady:

1) jest wystawiana w postaci elektronicznej, a w postaci papierowej w przypadku:

a) braku dostępu farmaceuty do systemu teleinformatycznego, o którym mowa w art. 7 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia,

b) recepty dla osoby o nieustalonej tożsamości – w przypadku recepty farmaceutycznej,

c) wystawienia przez farmaceutę, o którym mowa w art. 38 ust. 1 ustawy z dnia 10 grudnia 2020 r. o zawodzie farmaceuty;^[2]

System teleinformatyczny

System teleinformatyczny, o którym mowa wyżej to, określona w ustawie o systemie informacji w ochronie zdrowia, Elektroniczna Platforma Gromadzenia, Analizy i Udostępnienia Zasobów Cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych, potocznie zwana P1. W przypadku braku dostępu to tej platformy recepta może być wystawiona w postaci papierowej. Więcej informacji o tej platformie można znaleźć w Art. 7 ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia, którego fragment zamieszczam poniżej:

Platforma Gromadzenia, Analizy i Udostępnienia Zasobów Cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych jest systemem teleinformatycznym, który umożliwia w szczególności:^[1]

Recepty transgraniczne

Recepty transgraniczne dla osób małoletnich są wystawiane tylko w postaci papierowej. Recepty transgraniczne dla osób dorosłych mogą być wystawiane w postaci papierowej, jeśli są wystawiane z zamiarem realizacji w państwach, które nie realizują recept transgranicznych w postaci elektronicznej lub w przypadku braku dostępu do systemu teleinformatycznego. Aktualnie, zgodnie z informacją z CEZ z 15 grudnia 2021^[3], transgraniczne e-recepty realizują cztery kraje:

• Chorwacja,
• Estonia,
• Finlandia,
• Portugalia.

Komunikat MZ z 08 kwietnia 2022 r. zawierający wykaz państw, które nie realizują elektronicznej recepty transgranicznej jest dostępny na stronie MZ.^[4]

Przepisy dotyczące recept transgranicznych zebrałem tu:

Art. 2. W rozumieniu ustawy:

35aa) receptą transgraniczną – jest recepta na produkt leczniczy lub wyrób medyczny wystawiona przez osobę uprawnioną do wystawiania recept zgodnie z prawem państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, w którym recepta została wystawiona, podlegająca realizacji w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, zwanym dalej „państwem realizacji”, zgodnie z prawem tego państwa;

Art. 95b. 4. Minister właściwy do spraw zdrowia zamieszcza na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej urzędu obsługującego tego ministra wykaz państw realizacji, które nie realizują recept transgranicznych wystawianych w postaci elektronicznej w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym.^[2]

Osoby wykonujące zawód w Polsce tymczasowo i okazjonalnie

Informacje o tym, jakie osoby mogą wykonywać tymczasowo i okazjonalnie zawody lekarza, pielęgniarki lub farmaceuty znajdują się w ustawach o zawodach. Chodzi o osoby będące obywatelami państwa członkowskiego UE, posiadające prawo wykonywania zawodu w swoim kraju, które poinformują odpowiednią instytucję samorządu zawodowego. Poniżej przedstawiam odpowiednie przepisy:

Art. 9. 2. Lekarz, lekarz dentysta będący obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, który posiada prawo do wykonywania zawodu lekarza lub lekarza dentysty w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej, może tymczasowo i okazjonalnie wykonywać zawód lekarza, lekarza dentysty bez konieczności uzyskania prawa wykonywania zawodu lekarza albo prawa wykonywania zawodu lekarza dentysty albo bez konieczności uzyskania wpisu do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą, jeżeli złoży w Naczelnej Radzie Lekarskiej:^[5]

Art. 24. 1. Pielęgniarka lub położna będąca obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej może czasowo i okazjonalnie wykonywać na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zawód pielęgniarki lub położnej bez konieczności stwierdzenia prawa wykonywania zawodu odpowiednio pielęgniarki lub położnej, jeżeli przed rozpoczęciem po raz pierwszy czasowego i okazjonalnego wykonywania zawodu złoży w okręgowej izbie pielęgniarek i położnych, właściwej ze względu na miejsce wykonywania zawodu:^[6]

Art. 38. 1. Farmaceuta będący obywatelem państwa członkowskiego, przenoszący się po raz pierwszy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu tymczasowego i okazjonalnego wykonywania czynności zawodowych farmaceuty, jest obowiązany poinformować o tym NRA w pisemnym oświadczeniu.^[7]

Jakie recepty muszą być papierowe

Recepty, jakie mogą być wystawione tylko w postaci papierowej to recepty:

• dla osób o nieustalonej tożsamości,
• recepty wystawiane przez osoby wykonujące zawód tymczasowo i okazjonalnie, które nie posiadają polskiego identyfikatora osoby uprawnionej,
• transgraniczne dla osób małoletnich,
• weterynaryjne.

Zobacz też: Recepta weterynaryjna – Kompendium

Recepty, które nie mogą zostać wystawione w postaci papierowej to „recepty kontynuowane”, wystawiane przez farmaceutę w ramach opieki farmaceutycznej, na podstawie zlecenia lekarza.

Dowolność wyboru postaci recepty jest tylko dla recept „pro auctore” i „pro familiae”, ale nie w przypadku wystawiania ich przez farmaceutę. O recepcie kontynuowanej mówi Art. 96 ust. 3a, którego fragment poniżej:

Art. 96. 3a. W celu kontynuacji terapii produktem leczniczym, środkiem spożywczym specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobem medycznym przepisanym przez lekarza na recepcie, zwanej dalej „receptą kontynuowaną”, farmaceuta może w ramach sprawowania opieki farmaceutycznej, o której mowa w art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 10 grudnia 2020 r. o zawodzie farmaceuty, wystawić receptę na produkty lecznicze, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyroby medyczne, do której stosuje się następujące zasady:

1) jest wystawiana na podstawie zapisanego w SIM zlecenia lekarza dotyczącego kontynuacji terapii produktem leczniczym, środkiem spożywczym specjalnego przeznaczenia żywieniowego albo wyrobem medycznym przepisanym na recepcie kontynuowanej;

6) jest wystawiana w postaci elektronicznej;^[2]

Wzory

Minister Zdrowia na podstawie delegacji ustawowej w rozporządzeniu w sprawie recept określił wymiary i wzory recept papierowych. Formularz recepty nie ma określonych wymiarów maksymalnych, więc zdarzające się recepty na kartkach A4 są zgodne ze wzorem. Recepty nieznacznie mniejsze od określonych 200 mm x 90 mm, można zrealizować jeśli są czytelne. Przypomnę, że jedną z definicji czytelności jest wskazane w Art. 96d. ust. 4. ustawy PF wydanie zgodne z dokumentacją medyczną. Dość istotny jest też fakt, że zgodne ze wzorem muszą być tylko recepty na leki refundowane lub leki kategorii dostępności „Rpw”.

Aktualnie, od 01.07.2021 r. obowiązuje tylko jeden wzór recept, choć może się trafić, jeszcze, przez kilka miesięcy, refundowana recepta lekarska lub od felczera na dopuszczony do obrotu lek kategorii dostępności „Rp” lub „Rpz”, środek spożywczy lub wyrób medyczny z odroczoną datą realizacji, wystawiona przed 01.07.2021 r. Taka recepta mogłaby mieć wzór zgodny z jednym z poprzednich rozporządzeń Ministra Zdrowia: rozporządzeniem z dn. 13.04.2018 r. w sprawie recept.  Dz.U.2018.745 ze zmianami^[8], lub z rozporządzeniem z dn. 08.03 2012 r. w sprawie recept lekarskich. Dz.U.2012.260 ze zmianami.^[9] Takie recepty należy realizować, zgodnie z brzmieniem § 2. rozporządzenia zmieniającego^[10] na zasadach dotychczasowych. Zasady dotychczasowe to zasady określone w rozporządzeniu z dn. 23.12.2020 r.^[11] Odpowiednie przepisy ustawy i rozporządzeń poniżej:

Art. 95c. Recepta w postaci papierowej, na której przepisano wyłącznie produkty lecznicze niepodlegające refundacji, posiadające kategorię dostępności „Rp” lub „Rpz”, nie musi odpowiadać wzorowi recepty określonemu w przepisach wydanych na podstawie art. 96a ust. 12.

Art. 96a. 2. Lekarz, lekarz dentysta, felczer, starszy felczer może przepisać dla jednego pacjenta jednorazowo maksymalnie:

1) ilość produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego niezbędną pacjentowi do 360-dniowego okresu stosowania wyliczonego na podstawie określonego na recepcie sposobu dawkowania, przy czym na jednej recepcie w postaci papierowej ilość produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego nie może przekraczać ilości niezbędnej do 120-dniowego stosowania;

3. Lekarz, lekarz dentysta, felczer, starszy felczer może wystawić do 12 recept w postaci papierowej na następujące po sobie okresy stosowania nieprzekraczające łącznie 360 dni; nie dotyczy to produktu leczniczego sprowadzanego w trybie art. 4.

12. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia:

6) wymiary i wzory recept wystawianych w postaci papierowej

– uwzględniając konieczność zapewnienia bezpieczeństwa lekowego i ochrony interesu ekonomicznego pacjentów, a także mechanizmów przeciwdziałania nadużyciom w procesie wystawiania i realizacji recept oraz stworzenia podstaw kontroli tych procesów.

Art. 96d. 4. Recepta, na podstawie której osoba wydająca wydała produkt leczniczy, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrób medyczny, zgodnie z ordynacją lekarską wynikającą z dokumentacji medycznej, spełnia wymagania w zakresie czytelnego oraz trwałego naniesienia na recepcie treści obejmującej dane określone w art. 96a oraz przepisach wydanych na podstawie art. 96a ust. 12.^[2]

§ 3. 3. Wymiary recepty w postaci papierowej nie mogą być mniejsze niż 200 mm długości i 90 mm szerokości.

§ 6. 2. Osoba realizująca receptę ma prawo zrealizować receptę, której wymiary w stopniu nieznacznym różnią się od wymiarów określonych w § 3 ust. 3, pod warunkiem że spełniony jest warunek czytelności recepty.

§ 18. 6.Wzór recepty w postaci papierowej określa załącznik nr 6 do rozporządzenia.

7. Wzór recepty w postaci papierowej na produkt leczniczy posiadający kategorię dostępności „Rpw”, o której mowa w art. 23a ust. 1 pkt 4 ustawy – Prawo farmaceutyczne, określa załącznik nr 7 do rozporządzenia.

§ 19. 1. Do dnia 30 czerwca 2021 r. recepty mogą być realizowane na zasadach dotychczasowych.

2. Dopuszcza się stosowanie druków recept zgodnych ze wzorem obowiązującym przed dniem wejścia w życie:

1) niniejszego rozporządzenia,

2) rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 kwietnia 2018 r. w sprawie recept (Dz. U. poz. 745, z późn. zm.3))

– jednak nie dłużej niż przez 6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia.

§ 20. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2021 r., z wyjątkiem § 4 ust. 1 pkt 4, ust. 8 pkt 2, ust. 9 pkt 2, ust. 10 pkt 2 i ust. 12 pkt 2, które wchodzą w życie z dniem 1 lipca 2021 r.4)^[11]

§ 2. Recepty wystawione i niezrealizowane przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia realizuje się na zasadach dotychczasowych.

§ 3. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 lipca 2021 r.^[10]

Kto może wystawiać receptę papierową?

Recepty papierowe mogą być wystawiane przez wszystkie osoby uprawnione do wystawiania recept. Ograniczenia dotyczą sytuacji, w jakiej recepta jest wystawiana, a nie osoby wystawiającej receptę. Do wystawiania recept są uprawnieni Lekarze i lekarze dentyści, felczerzy i starsi felczerzy, pielęgniarki i położne, farmaceuci oraz lekarze weterynarii. Ponadto lekarze i lekarze dentyści mogą upoważnić do wystawienia recepty osobę wykonującą zawód medyczny lub osobę wykonującą czynności pomocnicze przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Udzielenie takiego upoważnienia jest dokonywane za pośrednictwem Rejestru Asystentów Medycznych, dostępnego dla osób upoważnionych, pod adresem ram.ezdrowie.gov.pl.

Farmaceuci, jak pisałem na wstępie, w punkcie Podstawy prawne recepty papierowej, kiedy można ją wystawić?, w postaci papierowej mogą wystawić dwa typy recept. Są to recepty farmaceutyczne — w przypadku zagrożenia zdrowia oraz recepty dla siebie i rodziny. Do wystawienia recepty refundowanej dla siebie lub rodziny wymagany jest numerowany druk recepty. Sposób wystawienia papierowej recepty farmaceutycznej jest zależny od systemu aptecznego. Najczęściej wygląda to tak samo jak w przypadku e-recepty farmaceutycznej, ale należy wybrać typ recepty „papierowa”. Nie ma etapu podpisywania certyfikatem elektronicznym, ale trzeba taką receptę wydrukować.

Uprawnienia do wystawiania recept są zapisane w poszczególnych ustawach o zawodach oraz w ustawie PF, których fragmenty zamieszczam poniżej:

Art. 41a. 1. Lekarz może udzielić upoważnienia do wystawiania recept, o których mowa w art. 2 pkt 6 lit. a ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia, zleceń na zaopatrzenie i zleceń naprawy, o których mowa w art. 2 pkt 6 lit. d ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia, lub skierowań określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 59aa ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, a także do dokonywania wpisów w Karcie Szczepień, o której mowa w art. 21a ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, w jego imieniu osobie wykonującej:

1) zawód medyczny, o której mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej;

2) czynności pomocnicze przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych, o których mowa w art. 24 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.

5. Udzielanie upoważnień, o których mowa w ust. 1, następuje za pośrednictwem Rejestru Asystentów Medycznych, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. l ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia, na zasadach określonych w tej ustawie.

Art. 45. 1. Lekarz może ordynować leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, które są dopuszczone do obrotu w Rzeczypospolitej Polskiej na zasadach określonych w odrębnych przepisach, oraz wyroby medyczne, wyposażenie wyrobów medycznych, wyroby medyczne do diagnostyki in vitro, wyposażenie wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro oraz aktywne wyroby medyczne do implantacji, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 186 i 1493 oraz z 2021 r. poz. 255).

1a. Lekarz wystawia recepty na leki na zasadach określonych w art. 95b–96b ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne.^[12]

Art. 4. 1. Felczer lub starszy felczer mają prawo przepisywać produkty lecznicze, które są dopuszczone do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem leków bardzo silnie działających oraz niektórych środków odurzających i psychotropowych, oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, oraz wyroby medyczne, wyroby medyczne do diagnostyki in vitro, wyposażenie wyrobów medycznych, wyposażenie wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 186 i 1493 oraz z 2021 r. poz. 255).

1a. W przypadku gdy ustawa lub przepisy odrębne uprawniają felczera do wystawiania recept, stosuje się odpowiednio art. 42 ust. 2 oraz art. 45 ust. 2 i 2a ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2020 r. poz. 514, z późn. zm.9) ) oraz art. 95aa–96d ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2020 r. poz. 944, 1493 i 2112 oraz z 2021 r. poz. 97).^[13]

§ 3. Felczer może zapisać na recepcie produkty lecznicze zawierające środki odurzające z grupy III N, substancje psychotropowe z grupy IVP oraz środki silnie działające z grupy B.^[14]

Art. 15a. 1. W ramach samodzielnego wykonywania świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych pielęgniarka i położna posiadające dyplom ukończenia studiów drugiego stopnia na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo oraz pielęgniarka i położna posiadające tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa mają prawo samodzielnie:

1) ordynować leki zawierające określone substancje czynne, z wyłączeniem leków zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe, oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, w tym wystawiać na nie recepty,

2) ordynować określone wyroby medyczne, w tym wystawiać na nie zlecenia albo recepty

– jeżeli ukończyły kurs specjalistyczny w tym zakresie.

2. W ramach realizacji zleceń lekarskich w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji pielęgniarka i położna posiadające dyplom ukończenia studiów co najmniej pierwszego stopnia na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo oraz pielęgniarka i położna posiadające tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa mają prawo wystawiać:

1) recepty na leki, z wyłączeniem leków zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyroby medyczne, niezbędne do kontynuacji leczenia, jeżeli ukończyły kurs specjalistyczny w tym zakresie;^[15]

Art. 96.4. Farmaceuta posiadający prawo wykonywania zawodu może wystawić receptę dla osoby, o której mowa w art. 95b ust. 3, albo receptę farmaceutyczną – w przypadku zagrożenia zdrowia pacjenta, do których stosuje się następujące zasady:

2) może być wystawiona na produkty lecznicze o kategorii dostępności Rp, z zastrzeżeniem produktów leczniczych zawierających środki odurzające, substancje psychotropowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii;

3) zawiera dane, o których mowa w art. 96a ust. 1 z wyłączeniem pkt 5 lit. b, oraz przyczynę wydania – w przypadku recepty farmaceutycznej;

4) recepta jest realizowana z odpłatnością 100%, z wyjątkiem recept wystawionych dla osób określonych w art. 95b ust. 3;

5) recepta w postaci papierowej po zrealizowaniu w aptece podlega ewidencjonowaniu;

6) przepisy art. 96a ust. 4 i 4a stosuje się odpowiednio.^[2]

Art. 86. 5. W aptekach ogólnodostępnych mogą być wydawane na podstawie recepty lekarza weterynarii produkty lecznicze lub leki recepturowe przeznaczone dla ludzi, które będą stosowane u zwierząt.^[16]

Jak powinna być wystawiona recepta papierowa

Niezbędne dane jakie należy zamieścić na recepcie wymieniono w Art. 96a. ustawy PF. Informacje precyzujące są w rozporządzeniu w sprawie recept. Jest tam kilka szczegółów występujących tylko w przypadku recept papierowych.

Dane na recepcie muszą być czytelne, naniesione trwale i w sposób nie budzący zastrzeżeń do autentyczności recepty. Mogą być drukowane, ale podpis osoby wystawiającej musi być własnoręczny. Wspomniany już wyżej art. 96d. ust. 4 ustawy PF pozwala uznać, że dane naniesiono na recepcie w sposób trwały i czytelny, jeśli wydano lek zgodnie z ordynacją lekarską wynikającą z dokumentacji medycznej. W mojej ocenie jednak recepta wypisana ołówkiem, nie spełnia wymogu trwałego naniesienia danych, mimo realizacji zgodnej z ordynacją.

Dane osoby wystawiającej receptę oraz dane podmiotu w którym receptę wystawiono mogą być naniesione, następlowane lub nadrukowane, ale tak, by nie dało się ich usunąć bez uszkodzenia recepty. Poprzednie wersje rozporządzenia literalnie zezwalały na nanoszenie danych na recepcie przy użyciu naklejek. Teraz nie ma już takiego zapisu.

Identyfikatorem miejsca udzielania świadczeń w przypadku recepty papierowej jest dziewięciocyfrowy numer REGON, jeżeli dotyczy. Na receptach „pro auctore” nie musi być w części na dane pacjenta, danych które już są w części osoby wystawiającej lub podmiotu w którym wystawiono. REGON nie jest wymagany na receptach „pro auctore” i „pro familiae”.

Podpis osoby wystawiającej receptę musi być własnoręczny.

Poprawki na recepcie papierowej mogą być dokonywane tylko przez osobę wystawiającą receptę. Przy każdej poprawce wymagany jest własnoręczny podpis oraz pieczęć lub nadruk z danymi identyfikującymi osobę wystawiającą. Recept elektronicznych nie można poprawiać, można je anulować.

Na recepcie papierowej można przepisać do pięciu leków, śsspż lub WM albo jeden lek recepturowy. Produkty w odniesieniu do których PF przewiduje różne terminy realizacji powinny być przepisane na oddzielnych receptach. W przypadku przepisania produktów z różnymi terminami realizacji, termin realizacji wszystkich staje się równy terminowi realizacji produktu z najkrótszym terminem z przepisanych.

W dolnej części recepty papierowej powinna być nadrukowana nazwa i adres lub numer REGON podmiotu drukującego receptę lub zwrot „wydruk własny” w przypadku wydruku recepty przez osobę wystawiającą. Receptę można zrealizować nawet jeśli nie naniesiono tej informacji.

Recepty wystawiane przez farmaceutę nie mogą mieć daty realizacji recepty „od dnia”. Recepty farmaceutyczne muszą dodatkowo mieć określoną przyczynę wydania. Powyższe zasady wynikają z zapisów Ustawy PF oraz Rozporządzenia w sprawie recept, które przytaczam poniżej:

Art. 96. 4. Farmaceuta posiadający prawo wykonywania zawodu może wystawić receptę dla osoby, o której mowa w art. 95b ust. 3, albo receptę farmaceutyczną – w przypadku zagrożenia zdrowia pacjenta, do których stosuje się następujące zasady:

3) zawiera dane, o których mowa w art. 96a ust. 1 z wyłączeniem pkt 5 lit. b, oraz przyczynę wydania – w przypadku recepty farmaceutycznej;

Art. 96a. 1. Recepta zawiera następujące informacje:

2) dane dotyczące podmiotu, w którym wystawiono receptę lub osoby, która wystawiła receptę pro auctore albo receptę pro familiae:

d) identyfikator miejsca udzielania świadczeń:

– w przypadku recept w postaci elektronicznej – identyfikator, o którym mowa w art. 17c ust. 4 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia,

– w przypadku recept w postaci papierowej – dziewięciocyfrowy numer REGON, jeżeli dotyczy;

3) dane dotyczące osoby wystawiającej receptę albo odpis recepty:

e) podpis osoby wystawiającej albo osoby upoważnionej do wystawienia recepty, w przypadku recepty:

– w postaci papierowej – podpis własnoręczny;

5) dane dotyczące daty realizacji recepty:

b) datę realizacji recepty „od dnia”, a jeżeli nie dotyczy znak „X”;

1e. W dolnej części recepty wystawianej w postaci papierowej zamieszcza się, w formie wydruku, nazwę i adres lub numer REGON podmiotu drukującego receptę, a w przypadku gdy wydruku dokonuje osoba wystawiająca receptę – zwrot „wydruk własny”.

9. Na jednej recepcie w postaci papierowej przepisuje się do pięciu produktów leczniczych gotowych lub środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, lub wyrobów medycznych albo jeden produkt leczniczy recepturowy, a na recepcie wystawionej w postaci elektronicznej – jeden produkt leczniczy lub środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, lub wyrób medyczny. W przypadku wystawienia więcej niż jednej recepty w postaci elektronicznej, osoba wystawiająca może, w celu usprawnienia ich realizacji, połączyć te recepty w pakiet.

9b. Treść recepty zapisanej w SIM nie może być zmieniana. Recepta wystawiona w postaci elektronicznej, której treść wymaga zmiany, zostaje anulowana w SIM przez osobę wystawiającą tę receptę, a zmiana treści takiej recepty następuje przez wystawienie nowej recepty.

9c. Jeżeli recepta w postaci papierowej została wystawiona w sposób błędny, niekompletny lub niezgodny z ustawą, osoba wystawiająca receptę dokonuje poprawek na tej recepcie. Każda poprawka wymaga dodatkowego złożenia własnoręcznego podpisu i odciśnięcia pieczątki albo nadrukowania – przy poprawianej informacji – danych identyfikujących osobę wystawiającą receptę.

Art. 96d. 4. Recepta, na podstawie której osoba wydająca wydała produkt leczniczy, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrób medyczny, zgodnie z ordynacją lekarską wynikającą z dokumentacji medycznej, spełnia wymagania w zakresie czytelnego oraz trwałego naniesienia na recepcie treści obejmującej dane określone w art. 96a oraz przepisach wydanych na podstawie art. 96a ust. 12.^[2]

§ 3. 1. Dane określone w art. 96a ust. 1 i 1a ustawy – Prawo farmaceutyczne, zamieszczane na recepcie wystawianej w postaci papierowej, nanosi się na awersie recepty w sposób czytelny, trwały oraz niebudzący zastrzeżeń co do autentyczności recepty, w tym za pomocą nadruku.

2. Dane określone w art. 96a ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy – Prawo farmaceutyczne są nanoszone na receptę w postaci papierowej przez osobę uprawnioną, w tym za pomocą nadruku lub pieczątki, w sposób uniemożliwiający usunięcie tak naniesionych danych bez uszkodzenia recepty.

8. Na recepcie w postaci papierowej, na której przepisano:

1) produkt leczniczy, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrób medyczny podlegający refundacji,

2) produkt leczniczy, o którym mowa w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii

– dane dotyczące podmiotu, w którym wystawiono receptę, dane dotyczące osoby wystawiającej receptę oraz dane dotyczące unikalnego numeru identyfikującego receptę są przedstawiane dodatkowo techniką służącą do ich automatycznego odczytu w postaci kodu kreskowego.

§ 5. 2. Realizacja recepty w postaci papierowej obejmuje dodatkowo potwierdzenie realizacji recepty polegające na zamieszczeniu na jej rewersie:

1) imienia i nazwiska osoby wydającej – w formie nadruku lub pieczęci;

2) podpisu osoby wydającej.

§ 7. Na recepcie „pro auctore” osoba wystawiająca receptę może nie zamieszczać, w części recepty dotyczącej pacjenta, danych naniesionych już na receptę w postaci nadruku lub pieczęci w zakresie danych określonych w art. 96a ust. 1 pkt 2 lub 3 ustawy – Prawo farmaceutyczne.

§ 8. 1. Realizacja recepty, na której nie wpisano poniższych danych, wpisano je w sposób nieczytelny, błędny lub niezgodny z art. 96a ustawy – Prawo farmaceutyczne, jest dopuszczalna pod warunkiem dokonania następujących czynności:

11) dane podmiotu drukującego receptę, o których mowa w art. 96a ust. 1e ustawy – Prawo farmaceutyczne – osoba wydająca przyjmuje, że zostały wpisane;

§ 9. 1. Na jednej recepcie w postaci papierowej nie przepisuje się produktów leczniczych, w odniesieniu do których art. 96a ust. 7 ustawy – Prawo farmaceutyczne przewiduje różne terminy realizacji recepty. W przypadku recept w postaci papierowej produkty lecznicze, dla których przepis, o którym mowa w zdaniu pierwszym, przewiduje różne terminy realizacji recepty, powinny być przepisane na oddzielnych receptach.

2. W przypadku przepisania na recepcie w postaci papierowej, w sposób niezgodny z ust. 1, produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobów medycznych, w odniesieniu do których art. 96a ust. 7 ustawy – Prawo farmaceutyczne przewiduje różne terminy realizacji recepty, termin realizacji takiej recepty jest wyznaczany przez najkrótszy z terminów realizacji dla przepisanych na niej produktów, środków lub wyrobów.^[17]

Jak wystawić papierową receptę transgraniczną

Ustawa przewiduje oddzielne wymogi dla papierowej recepty transgranicznej wystawianej w Polsce. Dane, które mają się znaleźć na receptach realizowanych w innych krajach UE lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, są uproszczone. Wśród danych pacjenta musi się znaleźć imię i nazwisko oraz obowiązkowo data urodzenia. Dla osoby wystawiającej musi być imię i nazwisko, tytuł zawodowy, i dane do kontaktu. Dane miejsca udzielania świadczenia to adres i określenie „Polska”. Lek powinien być wypisany przy użyciu nazwy międzynarodowej. Jeśli użyto nazwy własnej, a lek nie jest lekiem biologicznym, należy zwięźle określić powód użycia nazwy własnej. Kolejne informacje to postać, dawka i ilość leku oraz sposób dawkowania. Na koniec data wystawienia recepty i podpis własnoręczny. Pacjent, jeśli zamierza realizować receptę w innym kraju.

Na receptach transgranicznych nie można przepisać leków recepturowych, preparaty zawierające środki odurzające lub substancje psychotropowe, ani leków kategorii „Rpz”.

Recepty transgraniczne realizowane w Polsce, a wystawiane w innych krajach UE lub EOG, są wystawiane na podstawie przepisów tamtego państwa, a realizowane zgodnie a polskim prawem. Poniżej zebrałem odpowiednie fragmenty ustawy PF:

Art. 2. W rozumieniu ustawy:

35aa) receptą transgraniczną – jest recepta na produkt leczniczy lub wyrób medyczny wystawiona przez osobę uprawnioną do wystawiania recept zgodnie z prawem państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, w którym recepta została wystawiona, podlegająca realizacji w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, zwanym dalej „państwem realizacji”, zgodnie z prawem tego państwa;

Art. 96a. 1a. Recepta transgraniczna w postaci papierowej zawiera co najmniej następujące dane:

1) imię lub imiona i nazwisko pacjenta;

2) datę urodzenia pacjenta;

3) imię lub imiona i nazwisko osoby wystawiającej receptę;

4) kwalifikacje zawodowe osoby wystawiającej receptę (tytuł zawodowy);

5) dane do bezpośredniego kontaktu osoby wystawiającej receptę (adres poczty elektronicznej, numer telefonu lub faksu, wraz z prefiksem międzynarodowym);

6) dane dotyczące adresu miejsca udzielenia świadczenia oraz oznaczenie „Polska”;

7) nazwę powszechnie stosowaną (międzynarodową) w przypadku produktu leczniczego;

8) nazwę własną, jeżeli:

a) przepisany produkt jest biologicznym produktem leczniczym lub

b) osoba wystawiająca receptę uważa, że jest ona niezbędna ze względów medycznych; w takim przypadku na recepcie zwięźle podaje powody użycia nazwy własnej;

9) postać;

10) moc;

11) ilość;

12) sposób dawkowania;

13) datę wystawienia recepty;

14) podpis własnoręczny osoby wystawiającej.

1b. Na recepcie transgranicznejnie mogą być przepisane produkty lecznicze recepturowe, preparaty zawierające środki odurzające lub substancje psychotropowe oraz produkty lecznicze o kategorii dostępności „Rpz”.^[18]

Unikalny numer identyfikujący receptę

Ustawa PF wymaga unikalnego numeru identyfikującego receptę w przypadku recepty „Rpw”, oraz dla recept na których jest przepisany co najmniej jeden produkt refundowany. Wymóg zamieszczania unikalnego numeru identyfikującego receptę został rozszerzony przez rozporządzenie w sprawie recept, o recepty na leki zwierające środek odurzający lub substancję psychotropową, o których mowa w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii.

Zobacz też:

• Realizacja recept na leki psychotropowe – Kompendium
• Realizacja recept na leki zawierające środki odurzające – Kompendium

Unikalne numery identyfikujące recepty są przydzielane przez dyrektora oddziału wojewódzkiego NFZ, lub jak zapisano w rozporządzeniu w sprawie recept przez właściwego ze względu na adres zamieszkania osoby wystawiającej wojewódzki IF, w przypadku kiedy numerów nie nadaje dyrektor NFZ. Chodzi tu o przypadki osób lub podmiotów, które nie mają podpisanej umowy z NFZ. Podobnie numery recept dla lekarzy weterynarii przyznaje wojewódzki IF właściwy ze względu na adres zamieszkania lekarz weterynarii. Zakresy tych numerów WIF otrzymuje z NFZ. Takie numery recept zaczynają się od cyfr 07. Zasady te wynikają z poniższych przepisów:

Art. 96a. 1. 6) unikalny numer identyfikujący receptę nadawany przez system teleinformatyczny usługodawcy lub system, o którym mowa w art. 7 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia – w przypadku recepty w postaci elektronicznej, a w przypadku recepty w postaci papierowej na produkt leczniczy o kategorii dostępności „Rpw” – unikalny numer identyfikujący receptę nadawany przez dyrektora oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia.

8. Recepta, na której co najmniej jeden z przepisanych produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych, dla którego wydano decyzję o objęciu refundacją w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, ma być wydany za odpłatnością, o której mowa w art. 6 ust. 2 tej ustawy, obejmuje:

6) unikalny numer identyfikujący receptę nadawany przez dyrektora oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia – w przypadku recepty w postaci papierowej;^[2]

§ 4. 1. W przypadku recepty w postaci papierowej, na której przepisano:

1) co najmniej jeden produkt leczniczy, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrób medyczny, dla którego wydano decyzję o objęciu refundacją, o której mowa w ustawie o refundacji, i który ma być wydany za odpłatnością, o której mowa w art. 6 ust. 2 tej ustawy,

2) lek recepturowy podlegający refundacji,

3) produkt leczniczy o kategorii dostępności „Rpw”, o której mowa w art. 23a ust. 1 pkt 4 ustawy – Prawo farmaceutyczne,

4) produkt leczniczy zawierający środek odurzający lub substancję psychotropową, o których mowa w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii

– unikalny numer identyfikujący taką receptę przydziela dyrektor oddziału wojewódzkiego Funduszu.

9. W przypadku osoby wystawiającej receptę na produkt leczniczy:

1) o kategorii dostępności „Rpw”, o której mowa w art. 23a ust. 1 pkt 4 ustawy – Prawo farmaceutyczne,

2) zawierający środek odurzający, substancję psychotropową, o których mowa w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii

– w odniesieniu do której dyrektor oddziału wojewódzkiego Funduszu nie wydaje zakresów liczb będących unikalnymi numerami identyfikującymi recepty, zakresy te wydaje wojewódzki inspektor farmaceutyczny właściwy ze względu na adres zamieszkania osoby wystawiającej receptę.

10. W przypadku osoby wystawiającej receptę będącej lekarzem weterynarii zakresy liczb będących unikalnymi numerami identyfikującymi recepty, na których przepisany zostanie produkt leczniczy:

1) o kategorii dostępności „Rpw”, o której mowa w art. 23a ust. 1 pkt 4 ustawy – Prawo farmaceutyczne,

2) zawierający środek odurzający, substancję psychotropową, o których mowa w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii

– wydaje wojewódzki inspektor farmaceutyczny właściwy ze względu na adres zamieszkania tej osoby.

11. Zakresy liczb będące unikalnymi numerami identyfikującymi recepty przekazuje wojewódzkiemu inspektorowi farmaceutycznemu właściwy miejscowo dyrektor oddziału wojewódzkiego Funduszu na podstawie umowy określającej sposób i warunki przekazywania tych zakresów liczb. Dwie pierwsze cyfry z tych zakresów liczb przyjmują wartość 07.^[11]

Kody kreskowe na receptach

Na receptach papierowych na leki refundowane lub zwierające środek odurzający lub substancję psychotropową, o których mowa w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii, wymagane jest przedstawienie, dodatkowo za pomocą kodów kreskowych, następujących danych:

• podmiotu w którym wystawiono receptę,
• osoby wystawiającej receptę,
• dotyczące unikalnego numeru recepty.

Jeśli recepta „pro auctore” lub „pro familiae” jest wystawiona poza podmiotem, który posiada nadany numer REGON, to nie musi być na recepcie kodu kreskowego z danymi podmiotu. Wymóg nanoszenia kodów kreskowych zapisano to w § 4. 8. który brzmi następująco:

§ 4. 8. Na recepcie w postaci papierowej, na której przepisano:

1) produkt leczniczy, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrób medyczny podlegający refundacji,

2) produkt leczniczy, o którym mowa w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii

– dane dotyczące podmiotu, w którym wystawiono receptę, dane dotyczące osoby wystawiającej receptę oraz dane dotyczące unikalnego numeru identyfikującego receptę są przedstawiane dodatkowo techniką służącą do ich automatycznego odczytu w postaci kodu kreskowego.

§ 18. 5. Sposób przedstawiania danych zawartych na recepcie w postaci papierowej za pomocą kodu kreskowego, o którym mowa w § 4 ust. 8, określa załącznik nr 5 do rozporządzenia.^[11]

Art. 96a. 1. Recepta zawiera następujące informacje:

2) dane dotyczące podmiotu, w którym wystawiono receptę lub osoby, która wystawiła receptę pro auctore albo receptę pro familiae:

d) identyfikator miejsca udzielania świadczeń:

– w przypadku recept w postaci elektronicznej – identyfikator, o którym mowa w art. 17c ust. 4 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia,

– w przypadku recept w postaci papierowej – dziewięciocyfrowy numer REGON, jeżeli dotyczy;^[2]

Kody kreskowe na receptach weterynaryjnych

Przepis § 4. 8. Rozporządzenia w sprawie recept nie precyzuje, jakich recept dotyczy wymóg zamieszczania kodów kreskowych. Jak pisałem w Recepta weterynaryjna – Kompendium^[19], przepis ten w przypadku recept weterynaryjnych jest martwy, przede wszystkim dlatego, że rozporządzenie w sprawie recept nie określa sposobu budowy kodu kreskowego dla informacji o tym, że receptę wystawił lekarz weterynarii. Załącznik piąty określa sposób przedstawienia identyfikatora pracownika medycznego tylko dla lekarza, lekarza dentysty, pielęgniarki, położnej oraz farmaceuty.

Jakie ilości leków można przepisać na receptach papierowych

Ilości leków jakie mogą być przepisane na receptach papierowych są określone w ustawie PF. Lekarz lub felczer mogą jednorazowo przepisać, na jednej recepcie, ilość produktu nie większą niż na 120 dni stosowania. Można wystawić do 12 takich recept, na kolejne okresy stosowania, nieprzekraczające łącznie 360 dni. Maksymalna ilość leku recepturowego na jednej recepcie to podwójna ilość „ryczałtowa”. Dla leków w postaci mazideł, maści, kremów, żeli i past, do stosowania na skórę maksymalna ilość na jednej recepcie to dziesięciokrotna ilość „ryczałtowa”. Jednorazowo lekarz może wystawić do 16 takich recept na łącznie maksymalnie 120 dni stosowania.

Pielęgniarki i położne mogą przepisać na jednej recepcie produkty w ilości nie większej niż na 120 dni stosowania. Dodatkowe ograniczenie dotyczy leków antykoncepcyjnych, które mogą być przepisywane wyłącznie w ramach kontynuacji zlecenia lekarskiego, w ilości nie większej niż na 60 dni stosowania. Pielęgniarki i położne mogą wystawić do 4 recept na kolejne okresy stosowania, nieprzekraczające łącznie 120 dni.

Ustawa nie określa ilości leków recepturowych, jakie mogą być ordynowane przez pielęgniarki i położne. Leki recepturowe nie mogą być ordynowane w ramach samodzielnego wykonywania świadczeń przez pielęgniarki i położne. Nie widzę jednak przeciwwskazań do wystawiania recept na leki recepturowe przez pielęgniarki i położne w ramach kontynuacji zlecenia lekarskiego. Ilości leków recepturowych na jednej recepcie będą wtedy takie same jak przy wystawianiu recepty przez lekarza. Wystawianie recept przez pielęgniarki jest uregulowane w ustawie o zawodach pielęgniarki i położnej.^[20] W art. 15a. opisane są dwa tryby wystawiania recept przez pielęgniarki i położne. Wystawianie recept w ramach samodzielnego wykonywania świadczeń oraz wystawianie recept na produkty niezbędne do kontynuacji leczenia w ramach realizacji zaleceń lekarskich. Samodzielne wystawianie recept jest możliwe tylko na leki zawierające substancje wymienione w rozporządzeniu MZ w sprawie wykazu substancji czynnych…^[21] Dodatkowy warunek jest taki, że leki powinny być wymienione w Wykazie produktów leczniczych dopuszczonych do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, dostępnym na Platformie Rejestrów Medycznych: https://rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl/rpl/search/public.^[22]

Farmaceuci mogą przepisać na papierowej recepcie dla siebie i rodziny oraz na papierowej recepcie farmaceutycznej produkty w ilości nie większej niż na 120 dni stosowania. Leki antykoncepcyjne mogą być przepisane wyłącznie w ramach kontynuacji zlecenia lekarskiego, w ilości nie większej niż na 60 dni stosowania. Farmaceuci nie są uprawnieni do przepisywania leków recepturowych. W przypadku farmaceutów nie ma przepisu umożliwiającego wystawianie kilku recept na następujące po sobie okresy stosowania.

Ilość leku jaka może być przepisana przez lekarza weterynarii nie została literalnie określona. Pisałem o tym w Recepta weterynaryjna – Kompendium^[23] W mojej opinii lekarz weterynarii może przepisać ilość produktu nie większą niż na 120 dni stosowania.

Art. 96. 4. Farmaceuta posiadający prawo wykonywania zawodu może wystawić receptę dla osoby, o której mowa w art. 95b ust. 3, albo receptę farmaceutyczną – w przypadku zagrożenia zdrowia pacjenta, do których stosuje się następujące zasady:

2) może być wystawiona na produkty lecznicze o kategorii dostępności Rp, z zastrzeżeniem produktów leczniczych zawierających środki odurzające, substancje psychotropowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii;

6) przepisy art. 96a ust. 4 i 4a stosuje się odpowiednio.

Art. 96a. 2.Lekarz, lekarz dentysta, felczer, starszy felczer może przepisać dla jednego pacjenta jednorazowo maksymalnie:

1) ilość produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego niezbędną pacjentowi do 360-dniowego okresu stosowania wyliczonego na podstawie określonego na recepcie sposobu dawkowania, przy czym na jednej recepcie w postaci papierowej ilość produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego nie może przekraczać ilości niezbędnej do 120-dniowego stosowania;

3) podwójną ilość leku recepturowego, ustaloną zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 6 ust. 10 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych określającymi produkty lecznicze, które mogą być traktowane jako surowce farmaceutyczne stosowane przy sporządzeniu leków recepturowych, z zastrzeżeniem że w przypadku produktów leczniczych w postaci mazideł, maści, kremów, żeli, past do stosowania na skórę można przepisać dziesięciokrotną ilość leku recepturowego, ustaloną na podstawie tych przepisów; jednorazowo może być wystawionych do 16 takich recept niezbędnych pacjentowi do maksymalnie łącznie 120-dniowego okresu stosowania.

3.Lekarz, lekarz dentysta, felczer, starszy felczer może wystawić do 12 recept w postaci papierowej na następujące po sobie okresy stosowania nieprzekraczające łącznie 360 dni; nie dotyczy to produktu leczniczego sprowadzanego w trybie art. 4.

4. Pielęgniarka i położna może przepisać dla jednego pacjenta jednorazowo maksymalnie:

1) ilość produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, lub wyrobu medycznego niezbędną pacjentowi do 120-dniowego okresu stosowania wyliczonego na podstawie określonego na recepcie sposobu dawkowania;

2) ilość produktu leczniczego antykoncepcyjnego przeznaczoną do 60-dniowego stosowania – wyłącznie w ramach kontynuacji zlecenia lekarskiego.

4a. W przypadku recepty w postaci elektronicznej pielęgniarka i położna może przepisać dla jednego pacjenta jednorazowo maksymalnie ilość produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego niezbędną pacjentowi do 180-dniowego okresu stosowania wyliczonego na podstawie określonego na recepcie sposobu dawkowania, w tym w przypadku produktu leczniczego antykoncepcyjnego wyłącznie w ramach kontynuacji zlecenia lekarskiego. Przepisu ust. 5 nie stosuje się.

5. Pielęgniarka i położna może wystawić do 4 recept na następujące po sobie okresy stosowania nieprzekraczające łącznie 120 dni.^[24]

Art. 15a. 1. W ramach samodzielnego wykonywania świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych pielęgniarka i położna posiadające dyplom ukończenia studiów drugiego stopnia na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo oraz pielęgniarka i położna posiadające tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa mają prawo samodzielnie:

1) ordynować leki zawierające określone substancje czynne, z wyłączeniem leków zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe, oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, w tym wystawiać na nie recepty,

2) ordynować określone wyroby medyczne, w tym wystawiać na nie zlecenia albo recepty

– jeżeli ukończyły kurs specjalistyczny w tym zakresie.

2. W ramach realizacji zleceń lekarskich w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji pielęgniarka i położna posiadające dyplom ukończenia studiów co najmniej pierwszego stopnia na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo oraz pielęgniarka i położna posiadające tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa mają prawo wystawiać:

1) recepty na leki, z wyłączeniem leków zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyroby medyczne, niezbędne do kontynuacji leczenia, jeżeli ukończyły kurs specjalistyczny w tym zakresie;^[20]

§ 1. Ustala się wykaz substancji czynnych zawartych w lekach, które mogą być ordynowane przez pielęgniarki i położne, o których mowa w art. 15a ust. 1 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej, zwanej dalej „ustawą”, oraz na które pielęgniarki i położne mają prawo wystawiać recepty, stanowiący załącznik nr 1 do rozporządzenia.

§ 2. Ustala się wykaz środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, które mogą być ordynowane przez pielęgniarki i położne, o których mowa w art. 15a ust. 1 ustawy, oraz na które pielęgniarki i położne mają prawo wystawiać recepty, stanowiący załącznik nr 2 do rozporządzenia.

§ 3. Ustala się wykaz wyrobów medycznych, na które pielęgniarki i położne, o których mowa w art. 15a ust. 1 ustawy, mają prawo wystawiać recepty i zlecenia, stanowiący załącznik nr 3 do rozporządzenia.

Załącznik nr 1

WYKAZ SUBSTANCJI CZYNNYCH ZAWARTYCH W LEKACH, KTÓRE MOGĄ BYĆ ORDYNOWANE PRZEZ PIELĘGNIARKI I POŁOŻNE, O KTÓRYCH MOWA W ART. 15A UST. 1 USTAWY Z DNIA 15 LIPCA 2011 R. O ZAWODACH PIELĘGNIARKI I POŁOŻNEJ, ORAZ NA KTÓRE PIELĘGNIARKI I POŁOŻNE MAJĄ PRAWO WYSTAWIAĆ RECEPTY*

* Przy ordynacji leków pielęgniarki i położne powinny korzystać z Wykazu produktów leczniczych dopuszczonych do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, stanowiącego załącznik do aktualnie obowiązującego obwieszczenia Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych w sprawie ogłoszenia Urzędowego Wykazu Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu na terytorium Rzeczypospolitej, a w przypadku wystawienia recepty na lek refundowany – z aktualnie obowiązującego tekstu obwieszczenia Ministra Zdrowia w sprawie wykazu refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych.^[21]

Czytaj też:

Przepisy o zapisie dawkowania leków – Kompendium

Ile powinno się wydać opakowań antykoncepcji? – Pytanie do redakcji

Czy można wydać Augmentin ES 100ml przy dawkowaniu 2 x 3,2ml? – Pytanie do redakcji

Realizacja

W tej części omówię tylko to co z zakresu realizacji recepty jest charakterystyczne dla recepty papierowej. Realizacja recepty to, zgodnie z § 5. 1 rozporządzenia w sprawie recept, otaksowanie i wydanie przepisanych produktów. W przypadku recepty papierowe integralnym elementem realizacji recepty jest też potwierdzenie realizacji, dokonane przez zamieszczenie na rewersie recepty imienia i nazwiska osoby realizującej receptę oraz złożenie przez nią podpisu. Zamieszczenie imienia i nazwiska może być dokonane za pomocą nadruku lub pieczęci. W rozporządzeniu w sprawie recept zamieszczono dwie definicje pojęcia „otaksowanie”. Raz jest to sprawdzenie, czy wydano produkt zgodny z przepisanym na recepcie. Dalej czytamy, że otaksowanie to wytworzenie Dokumentu Realizacji Recepty (DRR). Otaksowanie recept dla osób o nieustalonej tożsamości jest dokonywane w postaci papierowej na rewersie recepty lub oddzielnym dokumencie przechowywanym łącznie z receptą. Wynika to z faktu braku identyfikatora osoby.

Zakres danych przekazywanych w DRR dla recept papierowych nieznacznie różni się od danych dla recept elektronicznych. DRR w takim przypadku dla danych pacjenta zawiera tylko identyfikator pacjenta. Identyfikatorem miejsca udzielania świadczenia jest dziewięciocyfrowy numer REGON. Nie jest on wymagany przy receptach „pro auctore” i „pro familiae” oraz przy receptach pełnopłatnych, jeśli nie został wpisany na recepcie, chyba że są receptami na preparat zawierający środek odurzający lub substancję psychotropową. Ponadto DRR dla recepty papierowej musi zawierać informacje, które są na recepcie elektronicznej, a których w przypadku papierowych jeszcze nie ma w systemie. Są to oznaczenie „NZ”, jeśli dotyczy, data wystawienia recepty, kod uprawnienia dodatkowego lub uprawnienia do świadczeń zdrowotnych dla nieubezpieczonych, oraz numer i rodzaj dokumentu potwierdzającego uprawnienie. Jeśli wydano odpowiednik DRR zawiera również informację o produkcie zapisanym na recepcie.

Recepty papierowe, które są nieznacznie mniejsze od określonych wymiarów 200 mm x 90 mm, można zrealizować jeśli są czytelne. Przypomnę, że jedną z definicji czytelności jest wskazane w Art. 96d. ust. 4. ustawy PF wydanie zgodne z dokumentacją medyczną. Otwarte pytanie pozostaje w kwestii o ile mniejsza recepta jest jeszcze nieznacznie mniejsza. Zgodne ze wzorem muszą być tylko recepty na leki refundowane lub leki kategorii dostępności „Rpw”. Ponadto nawet te recepty, jeśli są niezgodne ze wzorem ale zawierają wymagane dane, można zrealizować gdy:

• poszczególne pola na recepcie są źle rozmieszczone,
• proporcje między polami są inne niż na wzorze,
• informacje wykraczają poza obręb odpowiednich pół,

jeśli błędy te nie wpływają na czytelność recepty.

Na podstawie § 8 ust. 1 rozporządzenia w sprawie recept, można w trakcie realizacji określić dane wpisane nieczytelnie, błędnie lub niezgodnie z ustawą PF. Tak określone dane należy umieścić w DRR lub na odwrocie recepty papierowej. Dane które należy tak zapisać to:

• wybrane kody uprawnień dodatkowych,
• data urodzenia pacjenta, jeśli nie da się jej ustalić na podstawie danych zawartych na recepcie,
• identyfikator pracownika medycznego,
• dane dotyczące osoby uprawnionej albo podmiotu,
• dane pacjenta.

Papierowe recepty transgraniczne, czyli recepty transgraniczne dla osób małoletnich lub recepty z państw, które nie realizują recept transgranicznych w formie elektronicznej, są otaksowywane w postaci papierowej, na rewersie recepty lub na oddzielnym dokumencie przechowywanym łącznie z receptą. Elektroniczne recepty transgraniczne nie mogą zostać otaksowane w postaci papierowej nawet w przypadku braku dostępu do systemu teleinformatycznego. Z realizacją takiej recepty należy zaczekać na przywrócenia dostępu do systemu.

Przepisy związane z realizacją recept papierowych zamieszczam poniżej:

§ 2. 1. Użyte w rozporządzeniu określenia i skróty oznaczają:

1) Dokument Realizacji Recepty – dokument elektroniczny wytworzony w wyniku elektronicznego otaksowania recepty;

8) otaksowanie recepty – czynność dokonywaną w aptece lub punkcie aptecznym przez osobę realizującą receptę, mającą na celu weryfikację faktycznie wydanego produktu leczniczego, w tym leku recepturowego albo leku aptecznego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego z tym przepisanym przez podmiot uprawniony do wystawienia recepty;

§ 5. 1. Realizacja recepty obejmuje jej otaksowanie oraz wydanie przepisanych na niej produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobów medycznych.

2. Realizacja recepty w postaci papierowej obejmuje dodatkowo potwierdzenie realizacji recepty polegające na zamieszczeniu na jej rewersie:

1) imienia i nazwiska osoby wydającej – w formie nadruku lub pieczęci;

2) podpisu osoby wydającej.

3. Otaksowanie recepty polega na wytworzeniu Dokumentu Realizacji Recepty dla każdej pozycji na recepcie.

4. W przypadku braku dostępu do systemu teleinformatycznego, o którym mowa w art. 7 ustawy o SIOZ, otaksowania recepty dokonuje się przez czytelne naniesienie danych wymienionych w ust. 6 i 8 na recepcie albo na odrębnym dokumencie przechowywanym łącznie z tą receptą. Przepisy ust. 7 i 10 stosuje się odpowiednio. Przepisu nie stosuje się do recepty transgranicznej w postaci elektronicznej, w przypadku której otaksowanie recepty oraz wydanie na podstawie tej recepty produktu leczniczego następuje po przywróceniu dostępu do systemu teleinformatycznego, o którym mowa w art. 7 ustawy o SIOZ.

5. Dla recepty transgranicznej wystawianej w postaci papierowej oraz recepty dla osoby o nieustalonej tożsamości, o których mowa w art. 95b ust. 2 pkt 3 i 4 ustawy – Prawo farmaceutyczne, otaksowania recepty dokonuje się na recepcie albo odrębnym dokumencie przechowywanym łącznie z tą receptą, przez czytelne naniesienie numeru nadanego recepcie w aptece, jeżeli jest nadawany, oraz danych wymienionych w ust. 6 pkt 3, pkt 5 lit. a i c oraz pkt 7. W przypadku realizacji recepty, na której przepisano produkt leczniczy, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrób medyczny, podlegający refundacji, naniesienie danych obejmuje także dane wymienione w ust. 8 pkt 3–7. Przepis ust. 10 stosuje się odpowiednio.

7. W przypadku realizacji recepty w postaci papierowej Dokument Realizacji Recepty:

§ 6. 1. Recepta w postaci papierowej, zawierająca dane określone w art. 96a ust. 1 lub 8 ustawy – Prawo farmaceutyczne, nieodpowiadająca wzorowi recepty określonemu w załączniku nr 6 albo 7 do rozporządzenia, jest realizowana w przypadku, gdy:

1) rozmieszczenie przestrzenne poszczególnych pól recepty nie odpowiada ich umiejscowieniu wynikającemu ze wzoru recepty,

2) wzajemne proporcje między wielkościami poszczególnych pól recepty odbiegają od proporcji wynikających ze wzoru recepty,

3) poszczególne informacje zamieszczane przez osobę wystawiającą receptę w określonych polach recepty nie mieszczą się w całości w tych polach (wykraczają poza ich obręb)

– jeżeli spełniony jest wymóg czytelności wystawionej recepty.

3. Przepis ust. 1 nie ma zastosowania do recepty transgranicznej.

§ 15. 1. Recepta wystawiona w innym państwie niż państwo członkowskie Unii Europejskiej lub państwo członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strona umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym może być zrealizowana, jeżeli zawiera następujące dane:

1) imię lub imiona i nazwisko pacjenta;

2) adres pacjenta;

3) nazwę powszechnie stosowaną (międzynarodową) albo nazwę handlową;

4) postać;

5) moc;

6) ilość;

7) datę wystawienia recepty;

8) dane osoby wystawiającej receptę określone w art. 96a ust. 1 pkt 3 lit. a, b i d ustawy – Prawo farmaceutyczne w formie nadruku albo pieczęci oraz własnoręczny podpis osoby wystawiającej receptę.

2. Recepta, o której mowa w ust. 1, jest realizowana za pełną odpłatnością.^[17]

§ 6. 1. Na recepcie wystawianej na preparat zawierający środek odurzający lub substancję psychotropową podaje się, oprócz danych określonych w przepisach art. 96a ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. ‒ Prawo farmaceutyczne oraz art. 96a ust. 1d, 1e lub 8 tej ustawy – jeżeli mają zastosowanie, sumaryczną ilość środka odurzającego lub substancji psychotropowej albo ilość środka odurzającego lub substancji psychotropowej wyrażoną za pomocą ilości jednostek dawkowania oraz wielkości dawki, przy czym dla recepty w postaci papierowej ilość tę podaje się słownie.^[25]

Terminy realizacji recept papierowych

Terminy realizacji recept papierowych określono w ustawie PF. Standardowo termin to 30 dni od daty albo daty realizacji „od dnia”. Pozostałe terminy to 7 dni dla antybiotyków stosowanych wewnętrznie lub pozajelitowo oraz 120 dni dla recept na produkty z importu docelowego lub immunologiczne wytwarzane indywidualnie. Odroczona data realizacji nie dotyczy recept „Rpw”. W okresie stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii Minister Zdrowia może wydłużyć terminy realizacji dla określonych produktów, do 150 dni. Dokładne brzmienie przepisu jest następujące:

Art. 96a. 7. Termin realizacji recepty nie może przekroczyć:

1) 30 dni od daty jej wystawienia albo naniesionej na recepcie daty realizacji „od dnia”, a w przypadku recepty w postaci elektronicznej – 365 dni;

2) 7 dni od daty jej wystawienia albo naniesionej na recepcie daty realizacji „od dnia” dla recepty na antybiotyki w postaci preparatów do stosowania wewnętrznego i parenteralnego;

3) 120 dni od daty jej wystawienia na:

a) produkty lecznicze, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego sprowadzane z zagranicy dla pacjenta na podstawie art. 4 albo art. 29a ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia,

b) produkty immunologiczne wytwarzane indywidualnie dla pacjenta;

4) 30 dni od daty jej wystawienia dla recepty na środki odurzające, substancje psychotropowe, preparaty zawierające te środki lub substancje oraz prekursory kategorii 1.

7b.W okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii termin realizacji recepty, o którym mowa w ust. 7, może zostać przedłużony o nie więcej niż 150 dni, licząc od dnia jej wystawienia, w zakresie produktów leczniczych określonych w przepisach wydanych na podstawie ust. 7c.

7c. Minister właściwy do spraw zdrowia może określić, w drodze rozporządzenia, wykaz produktów leczniczych, w stosunku do których przedłuża się termin realizacji recepty, o którym mowa w ust. 7, wraz z określeniem okresu przedłużenia, mając na względzie konieczność zapewnienia bezpieczeństwa lekowego pacjentów w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.^[2]

Przechowywanie recept

Papierowe recepty po zrealizowaniu przechowuje się w aptece przez 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiła refundacja. Dla recept pełnopłatnych okres ten jest liczony od końca roku w którym receptę zrealizowano. Recepty i dokumenty z nimi związane należy przechowywać w sposób uporządkowany, pogrupowane według daty realizacji. Przechowując recepty należy zapewnić ochronę danych osobowych pacjentów, osób wystawiających oraz realizujących.

Art. 96a. 9d. Apteka przechowuje recepty przez okres 5 lat, licząc od zakończenia roku kalendarzowego, w którym:

1) nastąpiła refundacja – w przypadku recept na refundowane leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyroby medyczne;

2) zostały one realizowane – w przypadku recept innych niż określone w pkt 1.^[2]

§ 17. 1. Recepty w postaci papierowej, po ich zrealizowaniu, pozostają w aptece, w miejscu ich realizacji, z zastrzeżeniem przypadków, o których mowa w art. 96aa ust. 1 ustawy – Prawo farmaceutyczne oraz w przepisach wydanych na podstawie art. 41 ust. 8 ustawy o refundacji.

2. Recepty wystawione w postaci papierowej oraz wydruki informacyjne o wystawionej recepcie związane z oświadczeniami, o których mowa w art. 96 ust. 1a ustawy – Prawo farmaceutyczne, są przechowywane w aptece w sposób uporządkowany, pogrupowane według daty realizacji recepty.

3. Recepty oraz dokumenty, o których mowa w § 11 ust. 3 i 4, przechowywane w aptece, przechowuje się w sposób zapewniający ochronę danych osobowych pacjentów oraz osób wystawiających i realizujących recepty.^[11]

Zobacz też:Ewidencje w aptece – Kompendium

Piśmiennictwo

1. Ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia Dz.U. 2021.666 tekst jednolity⬏⬏
2. Ustawa z dn. 06.09.2001 r. Prawo farmaceutyczne. Dz.U.2021.1977 tekst jednolity⬏⬏⬏⬏⬏⬏⬏⬏⬏⬏
3. Szkolenie z zakresu e-recepty transgranicznej informacje szczegółowe⬏
4. Komunikat z dnia 08.04.2022 r. w sprawie wykazu państw realizacji, które nie realizują recept transgranicznych wystawianych w postaci elektronicznej w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym pełny tekst⬏
5. Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Dz.U. 2021.790 tekst jednolity⬏
6. Ustawa z dn. 15.07.2011 o zawodach pielęgniarki i położnej. Dz.U.2021.479 pełny tekst⬏
7. Ustawa z dn. 10.12.2020 o zawodzie farmaceuty. Dz.U.2021.97 pełny tekst⬏
8. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 13.04.2018 r. w sprawie recept. Dz.U.2018.745 ze zmianami. pełny tekst⬏
9. Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dn. 08.03 2012 r. w sprawie recept lekarskich. Dz.U.2012.260 ze zmianami. pełny tekst⬏
10. Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dn. 17.06.2021 r. zmieniające rozporządzenie sprawie recept. Dz.U.2021.1114 pełny tekst⬏⬏
11. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 23.12.2020 r. w sprawie recept. Dz.U.2020.2424 pełny tekst⬏⬏⬏⬏⬏
12. Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Dz.U.2021.790 tekst jednolity⬏
13. Ustawa z dn. 20.07.1950 r. o zawodzie felczera tekst jednolity⬏
14. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 11.03.2005 r. w sprawie szczególnych uprawnień zawodowych felczera. Dz.U.2005.434 pełny tekst⬏
15. Ustawa z dn. 15.07.2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej. Dz.U.2021.479 pełny tekst⬏
16. Ustawa z dn. 06.09.2001 r. Prawo farmaceutyczne. Dz.U.2021.974 pełny tekst⬏
17. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 23.12.2020 r. w sprawie recept. Dz.U.2020.2424 pełny tekst ; Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dn. 17.06.2021 r. zmieniające rozporządzenie sprawie recept. Dz.U.2021.1114 pełny tekst⬏⬏
18. Ustawa z dn. 06.09.2001 r. Prawo farmaceutyczne. Dz.U.2021.1977 tekst jednolity⬏
19. Recepta weterynaryjna – Kompendium dostęp on-line⬏
20. Ustawa z dn. 15.07.2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej. Dz.U.2021.479 pełny tekst⬏⬏
21. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 18.01.2018 r. w sprawie wykazu substancji czynnych zawartych w lekach, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyrobów medycznych ordynowanych przez pielęgniarki i położne oraz wykazu badań diagnostycznych, na które mają prawo wystawiać skierowania pielęgniarki i położne pełny tekst⬏⬏
22. Rejestr produktów leczniczych dostęp on-line⬏
23. Recepta weterynaryjna – Kompendium dostęp on-line⬏
24. Ustawa z dn. 06.09.2001 r. Prawo Dz.U.2021.1977 tekst jednolity⬏
25. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 11.09.2006 r. w sprawie środków odurzających, substancji psychotropowych, prekursorów kategorii I i preparatów zawierających te środki lub substancje. Dz.U.2021.166 pełny tekst⬏