W raporcie IQVIA przedstawiono proponowany model wdrożenia opieki farmaceutycznej w Polsce. (Patrz: “Jak wdrożyć opiekę farmaceutyczną w Polsce? Raport IQVIA”.) Został on opracowany na podstawie analizy aktualnej sytuacji systemu opieki zdrowotnej (Patrz: “Dlaczego wdrożenie opieki farmaceutycznej w Polsce jest tak ważne?”.) oraz w oparciu o doświadczenia innych państw europejskich (Patrz: “Jak wygląda opieka farmaceutyczna w innych krajach europejskich?”.). Model zakłada wdrożenie opieki farmaceutycznej na trzech poziomach, które charakteryzują się wzrastającym stopniem zaawansowania usług i zaangażowania farmaceuty.
Takie rozwiązanie ma dwie ważne zalety:
- Docelowy zakres usług świadczonych przez aptekę może być wdrażany poprzez stopniowe przejście z niższego poziomu na wyższy.
- Nie wszystkie placówki apteczne muszą dążyć do najwyższego poziomu świadczenia usług, mogą dostosować ich zakres do możliwości kadrowych i lokalizacji.
Poziom I – wsparcie terapii lekowej i podstawowe badania diagnostyczne
Poziom I modelu opieki farmaceutycznej zakłada wprowadzenie usług o zakresie zdefiniowanym w aktualnym projekcie ustawy o zawodzie farmaceuty.[1] Jedną z usług opisanych w projekcie są konsultacje farmaceutyczne, mające na celu sprawdzenie stosowania się pacjenta do zaleceń lekarskich oraz rozwianie jego wątpliwości i obaw odnośnie terapii.
Konsultacje mogą obejmować także instruktaż obsługi sprzętu medycznego, np. pompy insulinowej lub inhalatora. Kolejna usługa – przegląd lekowy umożliwia wykrycie potencjalnych i rzeczywistych problemów lekowych, jak np. nieprawidłowa pora przyjmowania leków, duplikacja grupy terapeutycznej czy nieregularne stosowanie leków przez pacjenta. Identyfikacja i rozwiązanie problemów lekowych przyczynia się do zwiększenia bezpieczeństwa farmakoterapii.
Projekt ustawy o zawodzie farmaceuty przewiduje także możliwość wykonywania w aptece podstawowych badań diagnostycznych w celu oceny skuteczności i bezpieczeństwa stosowanych przez pacjenta leków. Dokładny wykaz badań możliwych do przeprowadzenia przez farmaceutę będzie obwieszczony rozporządzeniem Ministra Zdrowia.
W projekcie ustawy o zawodzie farmaceuty brak wzmianki o roli systemów IT we wsparciu opieki farmaceutycznej. Nie odnosi się on także do kwestii wglądu farmaceuty do dokumentów zawierających zalecenia lekarskie dla pacjenta. Dlatego I poziom modelu opieki farmaceutycznej zakłada brak wykorzystania systemu e-Zdrowie w świadczeniu usług.
Poziom II – apteka jako centrum profilaktyki i usług zdrowotnych
Poziom II modelu opieki farmaceutycznej ma na celu zwiększenie efektywności profilaktyki, poprzez umożliwienie farmaceutom wykonywania bardziej zaawansowanych badań diagnostycznych (w tym również takich, które wymagają pobrania krwi). Celem poziomu II jest także wprowadzenie usług dedykowanych osobom z konkretnym schorzeniem przewlekłym, np. konsultacje dla pacjentów z cukrzycą, nadciśnieniem czy astmą lub rozpoczynającym terapię nowym lekiem.
Poziom II zakłada również rozszerzenie opieki farmaceutycznej o:
- pomoc w walce z uzależnieniami (np. od wyrobów tytoniowych, alkoholu),
- konsultacje odnośnie planu podróży,
- rekomendacje dotyczące szczepień,
- blistrowanie leków.
Dodatkowe usługi, wykraczające poza obszar apteki, to np. wysyłka leków w nagłych przypadkach oraz prowadzenie infolinii dla pacjentów.
Wdrożenie poziomu II modelu musi zostać poprzedzone nadaniem farmaceutom uprawnień do świadczenia wymienionych usług. Konieczne jest również zapewnienie im dostępu do informacji odnośnie zaleceń lekarskich i potencjalnie także historii choroby pacjenta (np. wyników badań). Od strony technicznej jest to możliwe z użyciem Internetowego Konta Pacjenta w systemie e-Zdrowie, jednak kluczowe jest dodatkowo umożliwienie dostępu od strony regulacyjnej.
Poziom III – współpraca między lekarzami i farmaceutami
Najbardziej zaawansowany poziom III modelu opieki farmaceutycznej zakłada zacieśnienie współpracy pomiędzy lekarzami i farmaceutami, a także rozszerzenie działalności edukacyjnej farmaceutów poza obszar apteki. Te cele mogą zostać osiągnięte poprzez dostarczanie przez farmaceutę lekarzowi prowadzącemu pacjenta rekomendacji odnośnie optymalizacji terapii oraz prowadzenie akcji prozdrowotnych i spotkań edukacyjnych np. w szkołach czy firmach.
Poziom III obejmuje świadczenie zaawansowanych usług farmaceutycznych takich jak szczepienia w aptece (np. przeciwko grypie), pomoc pacjentowi po hospitalizacji oraz konsultacje zdrowotne w zakresie pospolitych schorzeń wraz z wystawianiem recept na odpowiednie leki.
Od strony technicznej wdrożenie poziomu III musi wiązać się z umożliwieniem dodawania rekomendacji przez farmaceutę do Internetowego Konta Pacjenta. Od strony prawnej natomiast prowadzenie konsultacji zdrowotnych wymaga nadania farmaceutom uprawnień do podejmowania decyzji terapeutycznych i wystawiania recept na adekwatne leki.
Podsumowanie – tabela
W tabeli znajdziesz podsumowanie informacji przedstawionych w artykule, czyli najważniejsze usługi dostępne na każdym z poziomów modelu opieki farmaceutycznej oraz regulacje prawne konieczne do ich wdrożenia.
| Poziom I | Poziom II | Poziom III | |
|---|---|---|---|
| Usługi związane z profilaktyką | podstawowe badania diagnostyczne | badania diagnostyczne pod kątem wybranych schorzeń | prowadzenie akcji prozdrowotnych i edukacyjnych poza apteką, szczepienia w aptece |
| Usługi związane ze wsparciem terapii pacjenta | konsultacje farmaceutyczne, przegląd lekowy, indywidualny plan opieki farmaceutycznej, wystawianie recept w ramach kontynuacji leczenia | wsparcie terapii nowym lekiem, blistrowanie leków, udział w substytucyjnej terapii opioidowej, wysyłka leków w nagłych przypadkach, wprowadzenie infolinii dla pacjentów | konsultacje zdrowotne w zakresie popularnych schorzeń, świadczenie wybranych usług poza apteką, wsparcie po hospitalizacji |
| Inne usługi | brak | pomoc w walce z uzależnieniami od tytoniu i alkoholu, porady dotyczące planu podróży, konsultacje w zakresie szczepień | wystawianie recept na leki zalecone podczas konsultacji |
| Wykorzystanie systemu e-Zdrowie | brak | dostęp do danych pacjenta, dokumentacja przeglądów lekowych | rekomendacje dotyczące terapii lekowej wysyłane do lekarza |
| Konieczne regulacje prawne | ustawa o zawodzie farmaceuty | rozporządzenie nadające uprawnienia farmaceutom do świadczenia usług, akt prawny umożliwiający dostęp do danych pacjenta i ich archiwizację | akt prawny nadający farmaceutom uprawnienia do prowadzenia konsultacji zdrowotnych i wystawiania recept na adekwatne leki |
Piśmiennictwo
- sejm.gov.pl: Rządowy projekt ustawy o zawodzie farmaceuty. 2020. pełny tekst .pdf⬏
