Zolpidem należy do psychotropowych leków nasennych, działających na ośrodkowy układ nerwowy. Występuje w preparatach: Nasen, Onirex, Apo-Zolpin, Stilnox, ZolpiGen i Hypnogen.
Zolpidem nie leczy bezsenności, ponieważ nie wpływa na jej przyczyny. Znosi tylko same objawy – wybudzenia nocne, zbyt krótki czas snu lub problemy z zasypianiem. Lek wydłuża czas snu i skraca czas zasypiania.
Jakich informacji udzielić o dawkowaniu?
Lek należy przyjmować tuż przed snem, najlepiej będąc już w łóżku, popijając odpowiednią ilością płynu. Powinno się stosować go tylko doraźnie. Zolpidem występuje w tabletkach w dawce 10 mg, ale dla kobiet i dla osób powyżej 65 roku życia, zalecana dawka to 5 mg zolpidemu (czyli pół tabletki!). U dorosłych mężczyzn poniżej 65 roku życia zalecaną dawką jest 10 mg.[1]
Na czym się skupić edukując pacjenta o leku lub chorobie?
Zolpidem to lek nasenny, nie uspokajający – dla wielu pacjentów ta różnica nie jest oczywista – warto zwrócić na to uwagę.
W rozmowie z pacjentem przypomnij mu, że lek działa od razu po podaniu, dlatego po zażyciu leku powinien od razu pójść spać, nie planując już innych czynności np. kolacja czy kąpiel. Poinformuj, że po zażyciu leku, pacjent powinien zarezerwować na sen minimum 8 godzin.[1]
Czy leczenie przynosi efekty?
Zapytaj pacjenta czy odczuwa poprawę. Należy pamiętać, że stosowanie zolpidemu przez dłuższy okres czasu niż kilka tygodni, może osłabić działanie nasenne leku, co może być wyraźnie odczuwalne.
Zapytaj jaką dawkę leku i jak często stosuje pacjent. Jest to ważne, aby wykluczyć możliwość samodzielnego zwiększania dawek, w przypadku gdy pacjent poczuje, że lek z jakiegoś powodu okazał się nieskuteczny. Ostrzeż go o ryzyku uzależnienia.
Jakich działań niepożądanych można się spodziewać?
Zolpidem niesie ze sobą ryzyko uzależnienia.[2] Przypomnij pacjentowi, żeby nigdy nie pożyczał, przepisanych tylko dla niego „tabletek na sen” ani też nie korzystał z leków przepisanych innych osobom.
Lek może powodować zaburzenia równowagi i koordynacji, a w konsekwencji – zaburzać zdolność prowadzenia pojazdów. Największe ryzyko wypadków jest w pierwszych dniach przyjmowania leku. Dopuszcza się prowadzenie pojazdów jedynie, gdy po zażyciu zalecanej dawki pacjent przespał minimum 8 godzin.
Osoby starsze, powyżej 65 roku życia, warto poinformować o możliwości wystąpienia zaburzeń równowagi, szczególnie w pierwszych godzinach po przyjęciu leku.
Po zastosowaniu zolpidemu możliwe jest również wystąpienie parasomnii i lunatyzmu. Poinformuj pacjenta, że podczas przyjmowania leku, w nocy może się zdarzyć wykonywanie przez niego czynności, których nie będzie pamiętał (np. nocne jedzenie). Zwróć szczególną uwagę na osoby starsze, zaleć aby nie rozpoczynały terapii lekiem, jeśli przebywają same w domu.
Inne działania niepożądane to: senność, zmęczenie, ból i zawroty głowy, niepokój ruchowy, pobudzenie czy drażliwość. Długotrwałe stosowanie leku może powodować pogorszenie pamięci i wzrost ryzyka wystąpienia otępienia.[3] Niepamięć następcza może wystąpić zwłaszcza w przypadku braku 7-8 godzin snu po przyjęciu leku.[4]
Ryzyko działań niepożądanych leku wzrasta u pacjentów w wieku powyżej 80 roku życia. Z tej przyczyny nie jest zalecany osobom w wieku podeszłym.[1]
Jak pomóc monitorować leczenie i ryzyko interakcji?
Zolpidem, podawany codziennie, można stosować od kilku dni do dwóch tygodni – jeśli jest taka konieczność, dopuszcza się stosowanie przez 4 tygodnie.[4] Po upływie czterech tygodni należy zrobić przerwę od leku, aby zmniejszyć ryzyko uzależnienia.
Jeśli lek zażywany jest dłużej niż przez 4 tygodnie, co jakiś czas powinno się przeprowadzić próbę odstawienia leku we współpracy z lekarzem.
Zachęć pacjenta, aby podczas wizyty u lekarza, zanim poprosi o przepisanie kolejnego opakowania leku, poinformował lekarza, jak długo już stosuje lek.
Jeśli zauważysz, że lek stosowany jest dłużej niż 6 miesięcy, oznacza to, że pacjent najprawdopodobniej jest od leku uzależniony. Spróbuj wytłumaczyć pacjentowi, że lek, który przyjmuje może działać w ten sposób i skieruj go do lekarza celem uzyskania pomocy przy odstawieniu leku.[5]
Poinformuj, że nie należy stosować leku jednocześnie z alkoholem lub innymi lekami nasennymi, ze względu na nasilenie działania uspokajającego przy jednoczesnym podaniu. Alkohol zwiększa też ryzyko wystąpienia objawów takich jak: pobudzenie psychoruchowe, agresywność lub drażliwość)[4]
Zaproponuj zmiany w stylu życia
Poinformuj pacjenta, że istnieje wiele metod radzenia sobie z bezsennością, które mogą skutecznie mu pomóc zanim sięgnie po leki nasenne. Możesz wydać mu ulotkę na temat higieny snu. Znajdziesz ją TU.
Zobacz też publikacje:
Piśmiennictwo
- Gołda A., Dymek J., Starzykowska M. Zolpidem. Informacja dla pacjentów, którym przepisano lek nasenny. Zakład Farmacji Stosowanej Wydział Farmaceutyczny. Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum. pdf⬏⬏⬏
- Heydari M, Isfeedvajani MS. Zolpidem dependence, abuse and withdrawal: A case report. Journal of Research in Medical Sciences: The Official Journal of Isfahan University of Medical Sciences. 2013;18(11):1006-1007. pełny tekst⬏
- Shih H-I, Lin C-C, Tu Y-F, et al. An Increased Risk of Reversible Dementia May Occur After Zolpidem Derivative Use in the Elderly Population: A Population-Based Case-Control Study. Barkin. R, ed. Medicine. 2015;94(17):e809. pełny tekst⬏
- ChPL Nasen⬏⬏⬏
- Gołda A., Dymek J., Starzykowska M. Zolpidem. Informacja dla pacjentów, którym przepisano lek nasenny. Zakład Farmacji Stosowanej Wydział Farmaceutyczny. Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum. pdf⬏
Bardzo dobry materiał video ostatnio wrzuciliście, fajne zwłaszcza są wskazówki praktyczne. Ja się tylko nie zgodzę z kwestiami dotyczącymi skuteczności zolpidemu. Z-ki nie poprawiają jakości snu, zasypia się szybciej średnio o kilkanaście minut, ale długość snu z tego co kojarzę się nie wydłuża? Wydajność snu (sleep efficiency) się albo nie zmienia albo poprawia o 5% według różnych źródeł (CBT poprawia wydajność o 10%).
Może podrzucę link, żeby każdy wiedział o jakie wskazówki tez chodzi 🙂 https://opieka.farm/wideo/zolpidem-co-warto-przekazac-pacjentowi/