Pytanie

Czym jest aura towarzysząca migrenie? – Wyjaśniamy!

Krótka odpowiedź

Międzynarodowe Towarzystwo Bólu Głowy definiuje aurę migrenową jako „nawracające zaburzenie objawiające się atakami odwracalnych ogniskowych objawów neurologicznych, które zwykle rozwijają się stopniowo w ciągu 5–20 minut i trwają krócej niż 60 minut”.^[1] Objawy mogą manifestować się jako zaburzenia różnych zmysłów oraz funkcji organizmu, a najczęściej przyjmują postać zaburzeń wzroku (np. zygzakowate cienie w polu widzenia, migoczące plamy, mroczki lub ubytki w polu widzenia).^[2] Rozpoznanie ustala się na podstawie nawracających, trwających kilka minut ataków jednostronnych, całkowicie odwracalnych objawów wzrokowych, czuciowych lub innych objawów ze strony ośrodkowego układu nerwowego, które zwykle rozwijają się stopniowo, którym zwykle towarzyszy ból głowy i towarzyszące mu objawy migreny.^[3]

Wyjaśnienie

Migrena jest samoistnym, pierwotnym bólem głowy o charakterze napadowym, któremu towarzyszą objawy współistniejące.^[4][2] Podstawowym kryterium podziału jest obecność aury (u 15% pacjentów) bądź jej brak (u 85% pacjentów) w trakcie napadu migrenowego.^[2][3]

Typowy napad migrenowy z towarzyszącą aurą przebiega w pięciu fazach:^[2]

1. Faza prodromalna
2. Aura migrenowa
3. Ból głowy
4. Faza ustępowania
5. Faza postdromalna

Aura migrenowa

Aura w ujęciu medycznym jest definiowana przez Słownik Języka Polskiego jako zespół objawów zapowiadających jakąś chorobę.^[5] Aurą migrenową opisuje się objawy neurologiczne poprzedzające ból głowy, które są przemijające i odwracalne, związane z napadem bólu głowy, który następuje po ich wystąpieniu.^[4] Międzynarodowe Towarzystwo Bólu Głowy definiuje aurę migrenową jako „nawracające zaburzenie objawiające się atakami odwracalnych ogniskowych objawów neurologicznych, które zwykle rozwijają się stopniowo w ciągu 5–20 minut i trwają krócej niż 60minut”.^[1] Aura migrenowa może manifestować się jako:

• zaburzenia wzrokowe (zygzakowate cienie w polu widzenia, migoczące plamy, mroczki lub ubytki w polu widzenia)
• zaburzenia czuciowe (drętwienie połowicze twarzy lub kończyn)
• zaburzenia ruchowe (niedowład połowiczy)
• zaburzenia mowy w postaci afazji (trudność z artykulacją i rozumieniem słów)
• objawy podstawne (zawroty głowy, podwójne widzenie i zaburzenia równowagi)

Podczas napadu aury migrenowej może wystąpić jeden lub więcej objawów z wymienionych powyżej. Zazwyczaj aura migrenowa poprzedza ból głowy, jednak u niektórych pacjentów kolejność może być odwrócona.^[6] Najczęstszą postacią migreny z aurą jest postać oczna, która występuje u ponad 90% pacjentów cierpiących na ten typ choroby.^[2] Przykładowe wizualizacje zaburzeń ocznych w aurze migrenowej zostały przedstawione na poniższej grafice, przygotowanej przez Międzynarodowe Towarzystwo Bólu Głowy.^[7]

Leczenie

Nadal nie ma środków umożliwiających doraźne leczenie aury migrenowej. Dostępne środki przeciwbólowe są skuteczne w kontrolowaniu fazy bólu głowy jednak są nieaktywne wobec objawów aury, co można porównać do „tsunami” z krótką fazą nadaktywności neuronów i komórek glejowych, po której następuje dłuższa faza ich niedoczynności. Polskie Towarzystwo Bólów Głowy zaleca przyjęcie NLPZ lub aspiryny tak wcześnie, jak to możliwe w fazie aury, ale nie w celu leczenia jej objawów, ale aby uniknąć lub zmniejszyć fazę bólu głowy. W przypadku, gdy NLPZ lub aspiryna są nieskuteczne, można włączyć leczenie typtanami (sumatryptan jest uznawany za złoty standard w nasilonych napadach migrenowych).^[3] Tryptany powinny być przyjęte dopiero po ustąpieniu objawów aury, a jednocześnie możliwie najszybciej od momentu, kiedy pacjent zaczyna odczuwać ból głowy.^[2] Natomiast gepanty (drobnocząsteczkowi antagoniści receptora CGRP) to nowa generacja leków zalecana przez Polskie Towarzystwo Bólów Głowy w leczeniu migreny z towarzyszącą aurą lub bez, które można przyjmować już w fazie prodromalnej.^[8] Są one uznawane są za bezpieczniejsze dla pacjentów z przeciwwskazaniami do stosowania tryptanów.^[2]

Środki pierwszego wyboru zalecane przez Polskie Towarzystwo Bólów Głowy w leczeniu migreny zostały omówione w poniższej tabeli.^[2]

Polskie Towarzystwo Bólów Głowy opracowało także zasady skutecznej farmakoterapii migreny, które zostały przytoczone poniżej:^[9]

1. Farmakoterapia powinna być rozpoczęta natychmiast po wystąpieniu ataku migreny.
2. Leki powinny być stosowane w odpowiednich dawkach.
3. W ciężkich i średniociężkich napadach lekami z wyboru są tryptany (leczenie tryptanami i ergotaminą należy rozpocząć po ustąpieniu aury).
4. Napady o umiarkowanym nasileniu można leczyć NLPZ, najlepiej w formie musującej.
5. Należy unikać środków doustnych, gdy wystąpią wymioty.
6. Pacjenci z ciężkimi napadami migreny powinni otrzymać dodatkowy środek przeciwbólowy (oprócz tryptanu lub ergotaminy).
7. Podczas napadu pacjent nie powinien przyjmować dawek większych niż maksymalna przepisana dawka jednego leku.
8. Farmakoterapia powinna być ograniczona do dwóch dni w tygodniu i do dziewięciu dni w miesiącu.
9. Należy monitorować działania niepożądane leków.
10. Skuteczność leczenia należy ocenić po dwóch napadach leczonych tym samym lekiem.

Kluczowe w łagodzeniu objawów migreny z aurą jest przyjęcie leku przeciwbólowego możliwie najszybciej po zauważeniu pierwszych objawów oraz zapewnienie sobie miejsca do odpoczynku, pozbawionego drażniących bodźców. Pamiętaj, że jeśli pacjent stosuje leki z grupy tryptanów to powinny być one przyjęte dopiero po ustąpieniu objawów aury, a jednocześnie możliwie najszybciej od momentu, kiedy pacjent zaczyna odczuwać ból głowy.^[2] Pacjenci powinni monitorować ilość przyjmowanych leków przeciwbólowych (np. prowadząc dzienniczek), aby uniknąć polekowych bólów głowy.

Czytaj też: Migrena – dawkowanie preparatów OTC

Piśmiennictwo

1. Headache Classification Committee of the International Headache Society (IHS) the International Classification of Headache Disorders. (2018) 3rd ed. Cephalalgia, 38, 1–211 ⬏⬏
2. Stępień, A. i in. (2021). Migraine treatment recommendations developed by an Expert Group of the Polish Headache Society, the Headache Section of the Polish Neurological Society, and the Polish Pain Society. Polish Journal of Neurology and Neurosurgery, 55(1), 33–51. https://journals.viamedica.pl/neurologia_neurochirurgia_polska/article/view/71354 ⬏⬏⬏⬏⬏⬏⬏⬏⬏
3. Lucas, C. (2021). Migraine with aura. Revue Neurologique, 177(7), 779–784. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0035378721006214 ⬏⬏⬏
4. Wójcik-Drączkowska, H. i in. (2007). Migrena-rozpoznanie i leczenie. Forum Medycyny Rodzinnej, 1(2), 109–114 ⬏⬏
5. PWN. Słownik języka polskiego. https://sjp.pwn.pl/slowniki/aura.html Data dostępu: 04.09.2024⬏
6. Cutrer, F. i in. (2007). Migraine aura. The neurologist, 13(3), 118–125. https://doi.org/10.1097/01.nrl.0000252943.82792.38⬏
7. International Hedache Society. (2024).Visual aura table.https://ihs-headache.org/en/resources/visual-aura-table/ Dostęp: 21.08.2024⬏
8. Dodock, D. i in. (2023). Ubrogepant for the treatment of migraine attacks during the prodrome: a phase 3, multicentre, randomised, double-blind, placebo-controlled, crossover trial in the USA. The Lancet, 402(10419) 2307-2316. https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(23)01683-5/abstract ⬏
9. Stępień, A. i in. (2021). Migraine treatment recommendations developed by an Expert Group of the Polish Headache Society, the Headache Section of the Polish Neurological Society, and the Polish Pain Society. Polish Journal of Neurology and Neurosurgery, 55(1), 33–51. https://journals.viamedica.pl/neurologia_neurochirurgia_polska/article/view/71354 ⬏