Pytanie
Zdarza się, że pacjenci pytają w aptece, czy mogą podzielić czopek w celu uzyskania niższej dawki leku (dotyczy to w szczególności czopków o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym przeznaczonych dla dzieci). Dlaczego należy odradzić takie postępowanie?
Krótka odpowiedź
Czopki są jednodawkową postacią leku – substancja czynna może nie być rozmieszczona równomiernie w całej objętości czopka, dlatego po jego podzieleniu, nie wiadomo dokładnie, jaką jej ilość podajemy lub czy podajemy wszystkie substancje czynne (w przypadku, gdy lek zawiera więcej niż jedną). Ponadto w praktyce trudno jest o precyzyjny podział czopka ze względu na jego kształt i konsystencję.
Wyjaśnienie
W 2005 r. przeprowadzono badanie, które miało na celu określenie, czy czopki z paracetamolem po podziale zawierają równą zawartość substancji czynnej. W tym celu wybrano po 2 próbki czopków od trzech różnych producentów zawierających różna dawki paracetamolu (80, 120 i 325 mg) i podzielono je wzdłuż płaszczyzny poziomej, pionowej, oraz na 3 części. Wykazano, że podzielone części czopków zawierają zbliżone ilości substancji czynnej, co sugeruje jej równomierne rozmieszczenie w całej objętości czopka. Zbadano także precyzję podziału czopków przez dziesięciu lekarzy anestezjologów pediatrycznych (dowolną, zazwyczaj stosowaną metodą) i okazało się, że w praktyce trudno o uzyskanie żądanej dawki substancji czynnej (połowy lub 2/3 dawki zawartej w czopku), dlatego autorzy badania sugerują, żeby aplikować czopki w całości.[1]
Inne badanie przeprowadzone w 2017 r. również potwierdziło równomierne rozmieszczenie paracetamolu w czopkach i w tym przypadku autorzy wskazują, że ich dzielenie na równe części jest możliwe.[2]
W większości ChPL oraz ulotek dla pacjenta dotyczących leków w postaci czopków brakuje informacji o możliwości (lub jej braku) podzielenia czopka na równe dawki. Jedynie producenci czopków z diklofenakiem jednoznacznie informują w ulotce dla pacjenta, że nie należy dzielić leku.[3][4]
Czytaj też: Jak dawkować czopki glicerynowe u niemowląt? – Pytanie do redakcji
W przypadku braku danych od producentów dotyczących równomiernego rozmieszczenia substancji czynnej w czopkach najlepiej odradzić pacjentowi ich podział, aby zapobiec podaniu niewłaściwych lub nieregularnych dawek leku.
Piśmiennictwo
- Kim, T. W., Rognerud, C. L., Ou, C.-N. (2005). Accuracy in the Alteration of Acetaminophen Suppositories. Anesthesia and Analgesia, 100(5), 1303–1305. Doi:10.1213/01.ane.0000149602.852⬏
- Bellieni, C.V., Dreassi, E., Cornacchione, S., Tei, M., Coccina, F., Buonocore, G. (2017). Accuracy in the Division of Acetaminophen Suppositories. Exploratory Research and Hypothesis in Medicine, 2(2), 38-40. Doi: 10.14218/ERHM.2017.00003.⬏
- GSK. (b.d.). Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Diclofenac GSK.⬏
- Sandoz. (b.d.). Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Diclac 100.⬏
Mój wniosek z tego jest taki, że problemem nie jest nierównomierne rozmieszczenie substancji czynnej, lecz trudność z precyzyjnym podzieleniem czopka. Na studiach na chemii leków badaliśmy zawartość paracetamolu w czopku podzielonym wzdłuż i wszerz. Zawartość wyszła prawie identyczna. Wniosek z doświadczenia był taki, że wolno dzielić czopki. Co zatem myśleć? 😁