Synonimy: Korzeń arktyczny, rhodiola
Różeniec górski to roślina występująca naturalnie na dużych wysokościach w zimnych rejonach Europy i Azji. Jego korzeń jest surowcem stanowiącym składnik suplementów diety, które mają na celu zwiększyć zdolności adaptogenne organizmu.
Działanie i zastosowanie różeńca górskiego
Korzeń różeńca górskiego jest bogatym źródłem wielu związków, m.in. jest fenylopropanoidów (w tym rodiolozydu uważanego za substancję odpowiedzialną za działanie adaptogenne), terpenów i flawonoidów. Zawartość składników czynnych w surowcu zależy od miejsca występowania rośliny oraz czasu, w którym materiał roślinny był zbierany. Badania kliniczne wskazują na pewną skuteczność różeńca w poprawie wyników sportowych, depresji, lęku uogólnionym, redukcji stresu i zmęczenia, niepokoju i przedwczesnym wytrysku, jednak dowody nie są wystarczające, aby jednoznacznie potwierdzić jego skuteczność.
Sprzeczne lub niewystarczające dowody na skuteczność różeńca górskiego
Mimo licznych badań klinicznych z wykorzystaniem preparatów z korzeniem różeńca górskiego nie są one wysokiej jakości i nie pozwalają na jednoznaczne stwierdzenie o jego skuteczności w takich wskazaniach jak:
- Kondycja sportowa – istnieją sprzeczne dowody na skuteczność różeńca górskiego w poprawie wydolności organizmu. Pozytywne wyniki, potwierdzające poprawę wydolności, wydłużenie czasu do wyczerpania fizycznego czy zwiększenie siły, pochodzą z badań z udziałem osób uprawiających sport regularnie oraz zawodowych sportowców. Przyjmowanie ekstraktów z różeńca tuż przed wysiłkiem fizycznym lub na trzy dni przed nim wiązało się z istotną poprawą wydolności. Warto jednak zaznaczyć, że w innych badaniach stosowanie ekstraktu nie wpływało na wzrost siły mięśniowej, skrócenie czasu reakcji ani szybkość ruchu, jednak może przyczynić się do obniżenia poziomu mleczanu we krwi. Mimo że suplementacja może mieć niewielki korzystny wpływ na wydolność, badania nie potwierdziły, żeby miała ona wpływ na szybszą regenerację po wysiłku.[1]
- Depresja i lęk uogólniony – zaślepione i kontrolowane placebo badanie kliniczne z udziałem kobiet i mężczyzn w wieku 18–70 lat wykazało, że stosowanie ekstraktu z różeńca górskiego w ilości 340 lub 680 mg na dobę przez 6 tygodni uspokaja objawy łagodnej lub umiarkowanej depresji, takie jak problemy ze snem i rozchwianie emocjonalne, lecz nie wpływa na samoocenę w porównaniu z grupą otrzymującą placebo.[2] W innym badaniu klinicznym dodanie 600 mg ekstraktu z różeńca do terapii sertraliną przyczyniało się do zmniejszenia objawów depresji u pacjentów w większym stopniu niż dodanie mniejszej ilości ekstraktu (300 mg) lub sama terapia sertraliną.[3] Małe badanie bez grupy kontrolnej wykazało również, że przyjmowanie ekstraktu 170 mg 2 razy dziennie przez 10 tygodni zmniejsza objawy lęku u pacjentów z zespołem lęku uogólnionego.[4]
- Stres i zmęczenie – wyniki badań klinicznych wskazują, że przyjmowanie 200 mg 2 razy dziennie ekstraktu z różeńca górskiego przez 2–12 tygodni zmniejsza poziom stresu, niepokój, złość i zmęczenie w porównaniu z wartością wyjściową. W badaniach brali udział uczestnicy narażeni na nasilone sytuacje stresowe, studenci oraz dorośli zgłaszający uczucie „wypalenia” w związku z pracą.[1] Ponadto wiele badań klinicznych wykazało, że różne dawki ekstraktu z różeńca zmniejszają uczucie zmęczenia u studentów w okresie egzaminów, pracowników zmianowych i wojskowych.
- Niepokój – badanie kliniczne z randomizacją wykazało, że stosowanie ekstraktu z różeńca w ilości 200 mg 2 razy dziennie przez dwa tygodnie wiąże się z obniżeniem poziomu lęku o 11% w porównaniu z wartością wyjściową przed rozpoczęciem suplementacji. Uczestnicy zgłaszali poprawę nastroju, zmniejszenie stresu i redukcję złości, jednak ekstrakt nie wykazał skuteczności w poprawie funkcji poznawczych. Warto jednak zaznaczyć, że badanie nie było kontrolowane placebo.[5]
- Przedwczesny wytrysk – ekstrakt z różeńca był również stosowany u mężczyzn z przedwczesnym wytryskiem w połączeniu z innymi składnikami, m.in. cynkiem i kwasem foliowym, i wykazał skuteczność w poprawie kontroli wytrysku u ok. 60% uczestników (w porównaniu z poziomem wyjściowym) gdy był stosowany przez 90 dni. Zaburzenia wracały jednak, gdy suplementacja została zakończona, a ponadto badanie nie uwzględniało grupy kontrolnej.[6]
Bezpieczeństwo stosowania różeńca górskiego
Różeniec górski był stosowany w badaniach klinicznych w różnych dawkach i nie powodował poważnych działań niepożądanych. Podczas suplementacji u niektórych uczestników badań występowały zawroty głowy i zaburzenia w wydzielaniu śliny, jednak objawy te były rzadkie i zazwyczaj łagodne.
Interakcje różeńca górskiego
Według badań in vitro i na zwierzętach ekstrakty różeńca górskiego mogą obniżać stężenie glukozy we krwi oraz ciśnienie tętnicze, więc teoretycznie mogą nasilać działanie leków przeciwcukrzycowych i hipotensyjnych. Ponadto mogą wpływać na stężenie we krwi losartanu, NLPZ, m.in. ibuprofenu, diklofenaku i meloksykamu, oraz leków przeciwgrzybiczych.
Zobacz też:
Preparaty dostępne na rynku zawierające różeniec górski
Różeniec górski stanowi składnik licznych suplementów, głównie wieloskładnikowych, które zostały przedstawione w tabeli poniżej.
Wybrane suplementy diety zawierające różeniec górski:
| Nazwa preparatu | Zawartość różeńca górskiego w sugerowanej dawce dobowej | Opis producenta |
| Olimp Rhodiola Rosea Premium | 100 mg ekstraktu w tym 4 mg salidrozydu | Suplement diety wspomagający zachować optymalną aktywność umysłową i poznawczą, wspomagający organizm w przystosowaniu się do emocjonalnego stresu i wysiłku fizycznego oraz wpływający korzystnie na trudności ze snem i potencję. |
| Naturell Rhodiola + B | 100 mg ekstraktu w tym 3 mg rozawin
Pozostałe składniki: Niacyna, kwas pantotenowy, ryboflawina, wit. B6, wit. B1 |
Suplement diety wspomagający sprawność umysłową. |
| Doppelherz aktiv Na uspokojenie | 100 mg wyciągu
Pozostałe składniki: Wyciąg z liści melisy, wyciąg z szyszek chmielu, wit. B6, wit. B12 |
Suplement diety zawierający składniki redukujące napięcie nerwowe i stres. |
| Destresan max | 30 mg ekstraktu
Pozostałe składniki: Ekstrakt z liści melisy, magnez, wit. B6 |
Suplement diety zawierający kompozycję ekstraktów roślinnych wspomagających pokonywanie stresu. |
| Olimp Stress Control | 300 mg ekstraktu
Pozostałe składniki: Ekstrakt traganka chińskiego, ashwagandha, ekstrakt żeń-szenia syberyjskiego, ekstrakt korzenia maca, l-teanina, magnez, kwas pantotenowy, wit. B6 |
Suplement diety polecany przede wszystkim dla osób narażonych na stres życia codziennego. |
Piśmiennictwo
- Natural Medicines. (2020). Rhodiola. Aktualizacja: 11.11.2020.⬏⬏
- Darbinyan, V., Aslanyan, G., Amroyan, E., Gabrielyan, E., Malmström, C., Panossian, A. (2007). Clinical trial of Rhodiola rosea L. extract SHR-5 in the treatment of mild to moderate depression. Nordic journal of psychiatry, 61(5), 343–348. https://doi.org/10.1080/08039480701643290⬏
- Gao, L., Wu, C., Liao, Y., Wang, J. (2020). Antidepressants effects of Rhodiola capsule combined with sertraline for major depressive disorder: A randomized double-blind placebo-controlled clinical trial. Journal of affective disorders, 265, 99–103. https://doi.org/10.1016/j.jad.2020.01.065⬏
- Bystritsky, A., Kerwin, L., Feusner, J. D. (2008). A pilot study of Rhodiola rosea (Rhodax) for generalized anxiety disorder (GAD). Journal of alternative and complementary medicine (New York, N.Y.), 14(2), 175–180. https://doi.org/10.1089/acm.2007.7117⬏
- Cropley, M., Banks, A. P., Boyle, J. (2015). The Effects of Rhodiola rosea L. Extract on Anxiety, Stress, Cognition and Other Mood Symptoms. Phytotherapy research : PTR, 29(12), 1934–1939. https://doi.org/10.1002/ptr.5486⬏
- Cai, T., Verze, P., Massenio, P., Tiscione, D., Malossini, G., Cormio, L., Carrieri, G., Mirone, V. (2016). Rhodiola rosea, folic acid, zinc and biotin (EndEP®) is able to improve ejaculatory control in patients affected by lifelong premature ejaculation: Results from a phase I-II study. Experimental and therapeutic medicine, 12(4), 2083–2087. https://doi.org/10.3892/etm.2016.3595⬏
