O tym, czym jest stosowanie leku poza wskazaniami, pisaliśmy w osobnym artykule. (Patrz: “Off label, czyli pozarejestracyjne stosowanie leku”.) Przyjrzyjmy się teraz ciekawym przykładom pozarejestracyjnego stosowania leku tą samą drogą podania, lecz w innych wskazaniach, o których nie przeczytasz w ulotce.
Witamina na zatrzymanie laktacji
Suplementacja witaminą B6 stosowana jest m.in. w zespołach złego wchłaniania, neuropatiach i zaburzeniach metabolicznych. Zażywana w wysokich dawkach, witamina B6 stosowana jest off-label do hamowania laktacji (>200mg/dobę przez 5 dni).[1]
Poprawianie jakości nasienia
Klomifen (Clostibegyt) stosowany w leczeniu niepłodności kobiet spowodowanej brakiem owulacji ma również pozarejestracyjne wskazanie: niepłodność męską. Zażywanie klomifenu przez mężczyzn ma poprawiać jakość nasienia. W tym samym celu stosuje się również off-label pentoksyfilinę (Polfilin prolongatum, Agapurin)) i letrozol (Etruzil, Aromek, Lametta). Skuteczność tych terapii jest jednak dyskusyjna.[2][3]
Uporczywa czkawka
Gabapentyna (Neurontin, Gabapentin) stosowana w leczeniu padaczki i bólu neuropatycznego znajduje też zastosowanie w łagodzeniu czkawki,[4] neuropatii cukrzycowej i profilaktyce migren.[5]
Zamykanie przewodu Botalla
Niesteroidowe leki przeciwzapalne takie jak indometacyna (Metindol) i ibuprofen (Ibum, Nurofen) są z powodzeniem stosowane w neonatologii do farmakologicznego zamknięcia przewodu tętniczego Botalla.[6] Między innymi dlatego nie zaleca się stosowania ibuprofenu w III trymestrze ciąży.
Zobacz też: Ibuprofen w ciąży – Wyjaśniamy!
Zespół niespokojnych nóg
Lek obniżający ciśnienie krwi – klonidyna (Iporel) – stosowany jest off label w ADHD, bólach nowotworowych, uderzeniach gorąca, nikotynizmie, odstawianiu opioidów i zespole niespokojnych nóg.[7]
Leczenie bezsenności atypowymi neuroleptykami
Kwetiapina (Kwetaplex, Ketrel, Ketilept) stosowana w leczeniu schizofrenii i choroby afektywnej dwubiegunowej, jest często zalecana off-label jako lek na przewlekłą bezsenność, zwłaszcza u osób starszych. Ze względu na ryzyko wystąpienia działań niepożądanych towarzystwa naukowe odradzają stosowania kwetiapiny w takim wskazaniu. Działania niepożądane atypowych leków przeciwpsychotycznych przewyższają ewentualną korzyść, jaką jest niewielka poprawa jakości snu.[8] Wyjątkiem mogą być pacjenci geriatryczni z objawami psychotycznymi.
Zobacz też: Zapalenie zatok i interakcja z lekiem psychotropowym- [Case study
Choroba wysokościowa
Stosowany w zaburzeniach erekcji u mężczyzn sildenafil (Viagra, Maxigra) znajduje też następujące pozarejestracyjne zastosowania: nadciśnienie płucne u dzieci, zespół Raynauda, choroba wysokościowa. Sildenafil może obniżyć ciśnienie w tętnicy płucnej na dużych wysokościach i poprawić zdolność do ćwiczeń w warunkach niskiego poziomu tlenu.[9]
Hazard, kleptomania i zachowania autodestrukcyjne
Naltrekson (Adepend) wskazany do stosowania u dorosłych pacjentów uzależnionych od alkoholu jako środek wspomagający abstynencję, używany jest również we wskazaniach pozarejestracyjnych takich, jak: zachowania autodestrukcyjne, trichotillomania (niepohamowane wyrywanie włosów), kleptomania czy nałogowy hazard.[7]
Prawdziwa pigułka poronna
Mizoprostol (Cytotec), syntetyczny analog prostaglandyny E1 wskazany w chorobie wrzodowej żołądka, stosowany jest w ginekologii do farmakologicznego wywoływania porodu. Stosowany doustnie lub miejscowo przyspiesza dojrzewanie szyjki macicy.[10]
Zobacz też: Czym różni się tabletka wczesnoporonna od antykoncepcji po stosunku? – Wyjaśniamy!
Szczelina odbytu
Nitrogliceryna (Nitrocard maść) zarejestrowana do uśmierzania bólów w dusznicy piersiowej, stosowana jest również w leczeniu szczelin odbytu. Aplikowana doodbytniczo zmniejsza napięcie zwieracza wewnętrznego odbytu, poprawia ukrwienie i przyspiesza gojenie.[11] Dużo bezpieczniejszy jest jednak diltiazem (Oxycardil) który stosuje się w recepturze do sporządzania doodbytniczej maści.
Piśmiennictwo
- Hello Motherhood: The Safest Amount of B-6 to Take When Drying Up Breast Milk. 18.12.2018. pełny tekst⬏
- On-label and off-label drugs used in the treatment of male infertility.Fertil Steril. 2015 Mar;103(3):595-604 abstrakt⬏
- A controlled comparison of the efficacy of clomiphene citrate in male infertility. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0015028216598987⬏
- Gabapentin in the Treatment of Persistent Hiccups in Advanced Malignancy. Indian J Palliat Care. 2012 May-Aug; 18(2): 138–140. pełny tekst⬏
- Examination of the evidence for off-label use of gabapentin. J Manag Care Pharm. 2003 Nov-Dec;9(6):559-68. abstrakt⬏
- Briggs, G. G., Freeman, R. K., Towers, C. V., Forinash, A. B. (2017). Drugs in pregnancy and lactation: a reference guide to fetal and neonatal risk. Eleventh edition. Lippincott Williams & Wilkins.⬏
- Pharmacy Times: 10 Surprising Off-Label Uses for Prescription Medications. 05.01.2016. pełny tekst⬏⬏
- Park SH. Off-label use of atypical antipsychotics: lack of evidence for their use in primary insomnia. Modern Medicine Network. November 8, 2013. pełny tekst⬏
- Viagra’s Other Uses, July 30, 2007. pełny tekst⬏
- Induction of labour Guideline pełny tekst .PDF⬏
- dr n. med. Jerzy Lubikowski: Szczelina odbytu [dostęp 20.09.2016] pełny tekst⬏
Bardzo ciekawy temat:) Ze swojej strony dodam, że dopochwowe zastosowanie mizoprostolu w oczyszczaniu macicy jest równie skuteczne jak zastosowanie doustne. Dodatkowo taki sposób podania leku jest lepiej tolerowany przez pacjentki.
A dziękuję, artykuł stary, ale widzę, że się ciągle czyta 😉
Jeden z tych nieśmiertelnych artykułów z początków istnienia portalu, o dziwo nawet tak bardzo się nie zdezaktualizował. Pozdrawiam! 🙂
Ja również serdecznie pozdrawiam! 😉