Pacjentki ciężarne skarżące się na dolegliwości bólowe mogą pytać o bezpieczne leki przeciwbólowe. Jednym z najpowszechniej stosowanych leków przeciwbólowych dostępnych bez recepty jest ibuprofen. Czy może być rekomendowany do stosowania w czasie ciąży?
Krótka odpowiedź
W przypadku ibuprofenu do podania doustnego możesz polecić go jedynie w II trymestrze ciąży. W przypadku podania miejscowego na małe powierzchnie skóry dopuszcza się też możliwość podania także w I i III trymestrze.
Wyjaśnienie
Ibuprofen jest bezpieczną alternatywą dla paracetamolu w leczeniu bólu i kobiet w ciąży. Jest preferowanym NLPZ u kobiet ciężarnych. W odróżnieniu do paracetamolu ibuprofen do podania doustnego możesz polecić tylko pacjentce w II trymestrze ciąży. W przypadku podania miejscowego na małe powierzchnie skóry dopuszcza się też możliwość podania także w I i III trymestrze.[1] Niektóre źródła wskazują, że ibuprofen do podania doustnego jest bezpieczny do 28. tygodnia ciąży.[2] NLPZ nie powinny być jednak lekami z wyboru w leczeniu bólu u kobiet w ciąży ze względu na możliwe działania niepożądane u matki i płodu w I i III trymestrze ciąży.
Klasyfikacja Briggs’a
Ibuprofen jest przeciwwskazany w I i III trymestrze ciąży, ze względu na jego działanie hamujące syntezę prostaglandyn. W I trymestrze może prowadzić do zmniejszenia czynności skurczowej macicy i utrudniać zagnieżdżanie się zarodka, a przez to zwiększać ryzyko poronienia. Natomiast w III trymestrze ibuprofen może spowodować przedwczesne zamknięcie przewodu tętniczego Botalla, co może doprowadzić do niewydolności krążenia płodu.[1] Przewód tętniczy Botalla jest elementem krążenia płodowego, który w pierwszych dniach po urodzeniu powinien ulec spontanicznemu zamknięciu. Niezamknięcie przewodu Botalla po urodzeniu, czyli przetrwały przewód tętniczy prowadzi do lewo-prawego przecieku, czego skutkiem jest rozwój wad krążenia u dziecka. NLPZ, w tym ibuprofen, są stosowane do farmakologicznego zamykania przewodu Botalla.
Zobacz też: Dawkowanie ibuprofenu
Klasyfikacja FDA
Według nieobowiązującej już klasyfikacji FDA ibuprofen w I i II trymestrze należał do kategorii B, co oznaczało, że badania na zwierzętach nie wskazują na istnienie ryzyka dla płodu, ale nie przeprowadzono badań z grupą kontrolną u ludzi lub badania na zwierzętach wykazały działanie niepożądane na płód, ale badania w grupie kobiet ciężarnych nie potwierdziły istnienia ryzyka dla płodu. Ibuprofen w III trymestrze należał do kategorii D, co oznacza, że istnieje udokumentowane ryzyko szkodliwego działania na płód, a leki z tej kategorii mogą być stosowane u kobiet ciężarnych w stanach zagrożenia życia matki, gdy leki z kategorii A, B i C są nieskuteczne.
Zobacz też: Interakcja kwasu acetylosalicylowego z ibuprofenem – Case study
Bezpieczeństwo według ChPL
Według informacji zawartych w wybranych ChPL leków z ibuprofenem:
- Ibuprom. „Nie zaleca się stosowania produktu leczniczego w pierwszych dwóch trymestrach ciąży z powodu braku danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania ibuprofenu w tym okresie.
Produktu leczniczego nie należy stosować w III trymestrze ciąży, gdyż ibuprofen hamuje czynność skurczową macicy i może spowodować opóźnienie akcji porodowej oraz przedłużenie jej trwania, przedwczesne zamknięcie przewodu tętniczego Botalla. Produkt leczniczy może być stosowany u kobiet w ciąży tylko wtedy, gdy jest to bezwzględnie konieczne. W nielicznych badaniach wykazano, iż ibuprofen przenika do mleka kobiet karmiących piersią w bardzo małej ilości (0,0008% zastosowanej dawki). Ponieważ jak dotąd nie ma doniesień o szkodliwym wpływie produktu leczniczego na niemowlęta, przerwanie karmienia piersią nie jest koniecznie w trakcie krótkotrwałego leczenia ibuprofenem w dawkach stosowanych w leczeniu bólu i gorączki”.[3] - Ibum. „Brak wystarczających danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania ibuprofenu u kobiet w ciąży. Ponieważ wpływ zahamowania syntezy prostaglandyn na płód ludzki jest nieznany, nie zaleca się stosowania ibuprofenu w pierwszym i drugim trymestrze ciąży. W ostatnim trymestrze ciąży stosowanie ibuprofenu jest przeciwwskazane ze względu na zmniejszenie czynności skurczowej macicy, przedwczesne zamknięcie przewodu tętniczego Botalla i wywoływanie nadciśnienia płucnego u noworodka, zwiększone ryzyko przedłużenia krwawienia u matki i dziecka oraz powstanie obrzęków u matki.”[4]
- Ibum żel. „Należy unikać stosowania produktu u kobiet w ciąży. Chociaż nie obserwowano działania teratogennego ibuprofenu, nie powinien on być stosowany podczas ciąży, ze względu na ryzyko opóźnienia porodu oraz wydłużenia czasu trwania porodu”.[5]
- Nurofen. „W pierwszym i drugim trymestrze ciąży nie należy stosować ibuprofenu bez zdecydowanej konieczności. Jeśli ibuprofen stosowany jest u kobiety planującej ciążę lub w pierwszym bądź drugim trymestrze ciąży, należy stosować jak najmniejszą dawkę przez jak najkrótszy możliwy okres. W trzecim trymestrze ciąży, podanie inhibitorów syntezy prostaglandyn może narażać płód na:
– działanie toksyczne na układ krążenia i oddechowy (z przedwczesnym zamknięciem przewodu tętniczego i nadciśnieniem płucnym);
– zaburzenia czynności nerek, mogące przekształcać się w niewydolność nerek z małowodziem;
matkę i noworodka, pod koniec ciąży, na:
– możliwe wydłużenie czasu krwawienia, działanie antyagregacyjne mogące ujawnić się nawet po bardzo małych dawkach;
– zahamowanie skurczów macicy, powodujące opóźnienie lub wydłużenie porodu.
W związku z powyższym, ibuprofen jest przeciwwskazany w trzecim trymestrze ciąży”.[6]
Zobacz też:
Piśmiennictwo
- Briggs, G. G., Freeman, R. K., Towers, C. V., Forinash, A. B. (2017). Drugs in pregnancy and lactation: a reference guide to fetal and neonatal risk. Eleventh edition. Lippincott Williams & Wilkins.⬏⬏
- Schaefer, C., Peters, P. W. J., Miller, R. K. (2014). Drugs During Pregnancy and Lactation. Treatment Options and Risk Assessment. Third edition. Academic Press.⬏
- US Pharmacia Sp. z o. o. (2013). ChPL Ibuprom. Pobrano z: https://rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl⬏
- Hasco-Lek. (2012). ChPL Ibum. Pobrano z: https://rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl⬏
- Hasco-Lek. (2014). ChPL Ibum. Pobrano z: https://rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl⬏
- Reckitt Benckiser. (2012). ChPL Nurofen. Pobrano z: https://rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl⬏
