Pytanie
Na receptach zawierających statyny zazwyczaj podane jest dawkowanie na wieczór, ale nie zawsze. Czy pora dnia jest istotna przy terapii statynami?
Krótka odpowiedź
Cholesterol produkowany jest endogennie podczas snu, dlatego stosowanie statyn krótko działających wieczorem przed snem może zwiększać skuteczność terapii. Pora dnia przy stosowaniu statyn długo działających nie jest istotna.
Czytaj też: Równoważne dawki statyn [Case #2]
Wyjaśnienie
Statyny są lekami pierwszego wyboru w hipercholesterolemii. Ich mechanizm działania opiera się na hamowaniu jednego z początkowych etapów biosyntezy cholesterolu. Podkreślić trzeba, że choć cholesterol przyjmujemy wraz z jedzeniem, znaczna jego część produkowana jest w naszym organizmie. Synteza ta odbywa się głównie w nocy, podczas snu i prawdopodobnie wynika z dłuższego okresu niejedzenia.[1]
Wydaje się, że przyjmowanie krótko działających statyn przed snem może zwiększyć efektywność leczenia. Wyniki badań nie są jednak jednoznaczne.
Według przeglądu systematycznego Cochrane z 2016 r. nie wykazano, by pora dnia przyjmowania statyn wpływała na poziom lipidów.[2] Autorzy przeglądu zaznaczają jednak, że uwzględnione badania były niskiej jakości i krótkoterminowe. Inne wnioski zawarte są w przeglądzie systematycznym z metaanalizą z 2017 r.[3] W przeglądzie tym zaobserwowano, że obniżenie cholesterolu LDL i trójglicerydów było istotnie większe, jeśli pacjenci przyjmowali krótko działające statyny w dawce wieczornej, a nie porannej. Poza niewielkim wpływem na cholesterol LDL skuteczność długo działających statyn była równoważna dla wieczornego i rannego schematu podawania leków. Autorzy uznali, że długo działające statyny należy podawać w czasie, który najlepiej pomoże w przestrzeganiu zaleceń, a statyny krótko działające należy podawać wieczorem.
Do krótko działających statyn należy lowastatyna, simwastatyna, fluwastatyna i prawastatyna, których okres półtrwania wynosi około 1 do 3 godz. Długi okres półtrwania posiadają:[4] pitawastatyna (12 godz.), atorwastatyna (14 godz., wraz z aktywnymi metabolitami 20-30 godz.) oraz rosuwastatyna (19 godz.). Sugerowany czas podania statyn zawiera tabela 1.
Statyna | Sugerowany czas podania |
---|---|
lowastatyna (Liprox, Lovasterol, suplementy diety z monakoliną K) | Z wieczornym posiłkiem Gdy dawka dobowa >20 mg, zalecać w dwóch dawkach podzielonych podczas rannego i wieczornego posiłku |
simwastatyna (Zocor, Simvacard, Vasilip) | Wieczorem |
fluwastatyna (Lescol, Lescol XL obecnie niedostępny) | Wieczorem (XL – dowolna pora) |
prawastatyna (Pravator) | Wieczorem |
atorwastatyna (Atoris, Atrox, Corator, Sortis) | Dowolna pora |
rosuwastatyna (Coroswera, Crestor, Romazic, Roswera) | Dowolna pora |
pitawastatyna (Pitamet) | Dowolna pora |
Wchłanianie lowastatyny zwiększone jest przy podaniu podczas posiłku (Rosenson, 2021).
Piśmiennictwo
- Rosenson, R.S. (2021). Statins: Actions, side effects, and administration. UpToDate. Aktualizacja: 22.07.2021⬏
- Izquierdo-Palomares, J. M., Fernandez-Tabera, J. M., Plana, M. N., Añino Alba, A., Gómez Álvarez, P., Fernandez-Esteban, I., Saiz, L. C., Martin-Carrillo, P., & Pinar López, Ó. (2016). Chronotherapy versus conventional statins therapy for the treatment of hyperlipidaemia. The Cochrane database of systematic reviews, 11(11), CD009462. https://doi.org/10.1002/14651858.CD009462.pub2⬏
- Awad, K., Serban, M. C., Penson, P., Mikhailidis, D. P., Toth, P. P., Jones, S. R., Rizzo, M., Howard, G., Lip, G., Banach, M., & Lipid and Blood Pressure Meta-analysis Collaboration (LBPMC) Group (2017). Effects of morning vs evening statin administration on lipid profile: A syst https://ptlr.org/wp-content/uploudsKonsensus-Antyseptyka.pdf f clinical lipidology, 11(4), 972–985.e9. https://doi.org/10.1016/j.jacl.2017.06.001⬏
- AHSP (2021). AHFS Clinical Drug Information. HMG-CoA Reductase Inhibitors General Statment.⬏
- Rosenson, R.S. (2021). Statins: Actions, side effects, and administration. UpToDate. Aktualizacja: 22.07.2021⬏
Też ze względu na ograniczenie działań niepożądanych takich jak bóle mięśni i inne miopatie, warto zażywać wieczorem statyny, szczególnie krótko działające.