Makrogole to liniowe polimery glikolu polietylenowego o dużej masie cząsteczkowej. W produktach leczniczych i wyrobach medycznych występują najczęściej pod nazwą PEG 4000 lub PEG 3350. Są stosowane w leczeniu zaparć oraz przed badaniami diagnostycznymi.

Makrogole – Komu polecać?

Produkty lecznicze (np. Forlax) lub wyroby medyczne (np. Xenna Balance, Dicopeg, Dulcosoft) zawierające makrogole można polecać:

• pacjentom skarżącym się na przewlekłe zaparcia,
• osobom starszym, stosującym długotrwale preparaty zawierające laktulozę,
• pacjentkom w ciąży proszącym o lek na zaparcia,
• kobietom karmiącym piersią,
• rodzicom, którzy szukają „czegoś na zaparcia” dla małych dzieci (w przypadku wyrobów medycznych producent dopuszcza stosowanie u dzieci od 6. m.ż.) – problem przewlekłych zaparć u dzieci ma często podłoże psychologiczne, związane np. z pobytem w przedszkolu, zmianą miejsca zamieszkania,
• opiekunom osób z chorobami OUN, np. chorobą Parkinsona, neurogennym porażeniem jelit, z uwagi na fakt, że ich skuteczność w tych wskazaniach potwierdził przegląd Cochrane.^[1]

Leki o kategorii Rp zawierające makrogole, wydawane są w celu oczyszczenia jelita grubego przed:

• endoskopowym badaniem diagnostycznym, np. kolonoskopią,^[2]
• badaniem radiologicznym jelita,^[3]
• zabiegiem chirurgicznym na okrężnicy.

Czytaj też:

Leki zobojętniające

Rektoskopia – co musisz wiedzieć? [Ulotka dla pacjenta]

Leki stosowane w leczeniu zespołu jelita drażliwego (IBS)

Makrogole – Jak stosować?

W przypadku leku Forlax oraz wyrobów medycznych np. Xenna Balance, Dicopeg zalecaj przyjmowanie 1 saszetki proszku rozpuszczonej w szklance wody, 1 do 2 razy dziennie, najlepiej rano.^[4]

Wyroby medyczne w postaci roztworu doustnego (np. Dulcosoft, Dulcosoft Junior) należy podawać za pomocą dołączonej miarki, rozcieńczając preparat w wodzie, herbacie lub soku. Ważne, aby dostosować dawkę roztworu doustnego do wieku pacjenta:

• 20-40 ml dla dzieci powyżej 8. r.ż. i dorosłych
• 16-32 ml dla dzieci od 4. do 7. r.ż.
• 8-16 ml dla dzieci od 2. do 3. r.ż.^[5]

W celu właściwego przygotowania do badania diagnostycznego lub zabiegu chirurgicznego wytłumacz pacjentowi sposób podawania leków wydawanych z przepisu lekarza. Zwróć uwagę na określone pory przyjmowania roztworu i powstrzymanie się od pokarmu podczas przyjmowania leku.

Makrogole – Jak działają?

Makrogole zaliczane są do klasy osmotycznych środków przeczyszczających. Mechanizm działania opiera się na zatrzymywaniu cząsteczek wody, co doprowadza do zwiększenia objętości płynów w jelicie. Następuje pobudzenie ruchów perystaltycznych oraz zmiękczenie mas kałowych, co ułatwia wypróżnienie.^[6]

Makrogole zaliczane są do łagodnych środków przeczyszczających. Działają słabiej niż leki bezpośrednio pobudzające jelito grube, m.in. bisakodyl (Dulcobis), sennozydy (Xenna Extra). Uprzedź pacjenta, że efektu terapeutycznego można spodziewać się dopiero po 1-2 dniach.

Poinformuj go, aby leczenie kontynuował przez minimum 2 tygodnie. W przypadku pacjentów cierpiących na przewlekłe zaparcia nie ma specjalnych wskazań dotyczących czasu stosowania. Natomiast terapia dzieci i młodzieży nie powinna trwać dłużej niż 3 miesiące.^[4]

Przeglądy systematyczne z 2011 r. i 2014 r. dowodzą skuteczności preparatów zawierających glikole polietylenowe w leczeniu zaparć. Jednocześnie wskazują na wysokie bezpieczeństwo ich stosowania, zarówno u dzieci jak i u dorosłych.^[7][8]

W przeglądzie systematycznym z 2011 r. porównano skuteczność laktulozy i glikolu polietylenowego w terapii przewlekłych zaparć. Wyniki tej pracy wskazują na wyższą efektywność makrogoli, w zakresie częstotliwości wypróżnień na tydzień, konsystencji stolca, eliminacji bólu w nadbrzuszu czy potrzebie stosowania dodatkowych leków.^[9]

Badania z randomizacją z 2005 r. i 2014 r. porównujące skuteczność i bezpieczeństwo PEG oraz laktulozy, w terapii zaparć u dzieci w  wieku od 6 miesięcy do 3 lat, potwierdzają większą skuteczność makrogoli oraz ich lepszą tolerancję.^[10][11]

Ponadto według przeglądu systematycznego z 2011 r. makrogole lepiej eliminują ból w nadbrzuszu u dzieci niż syropy zawierające laktulozę, często wybierane jako lek 1. rzutu w tej grupie wiekowej.^[9]

Na temat właściwej rekomendacji preparatów zawierających laktulozę powstało osobne opracowanie. (Patrz: “Laktuloza – Ścieżka rekomendacji”.)

Czytaj też:

Suplementy diety na wzrok – porównanie preparatów dostępnych na rynku

Przegląd preparatów na afty

Biegunka: co może polecić farmaceuta? [edukacja pacjenta]

Makrogole – Na co uważać?

Z uwagi na brak wchłaniania makrogoli z przewodu pokarmowego, nie są konieczne żadne specjalne środki ostrożności. Istnieją doniesienia, że wysokie dawki makrogoli (powyżej 34 g/dzień) mogą spowodować, szczególnie u starszych pacjentów, szereg nieprzyjemnych objawów:

• skurcze w nadbrzuszu,
• nadmierną ilość gazów w jelitach,
• wzdęcia.^[12]

Makrogole – Na jakie interakcje zwracać uwagę?

Nie zaobserwowano istotnych klinicznie interakcji związanych ze stosowaniem leków zawierających makrogole.

Makrogole – Dodatkowe informacje

Jedynym lekiem OTC dostępnym w obrocie, zawierającym makrogol 4000, jest Forlax w postaci saszetek po 10 g proszku, zarejestrowany dla dzieci od 8. roku życia i dorosłych.^[4]

Producenci wyrobów medycznych: Dicopeg Junior i Xenna Balance Junior umożliwiają stosowanie ich u dzieci już od 6. m.ż. Składnikiem tych preparatów jest makrogol 3350.

Producent wyrobu medycznego Xenna Balance, oprócz makrogolu 4000, deklaruje zawartość jonów sodu i potasu w postaci chlorków i wodorowęglanu. Takie połączenie składników nie zostało jednak umieszczone w żadnych rekomendacjach. Co więcej, według przeglądu systematycznego z 2016 r., dodatek elektrolitów do glikolu polietylenowego nie zwiększa skuteczności leczenia zaparcia.^[13]

Więcej na temat preparatów przeczyszczających pisaliśmy w osobnym artykule. (Patrz: “Leki przeczyszczające”.)

Piśmiennictwo

1. Coggrave, M., Norton, C., i Cody, J. D. (2014). Management of faecal incontinence and constipation in adults with central neurological diseases. The Cochrane database of systematic reviews, (1), CD002115. pełny tekst⬏
2. IPSEN. 2012. ChPL. Fortrans. Pełny tekst⬏
3. Norgine BV. 2011. ChPL. Moviprep. Pełny tekst⬏
4. IPSEN. 2011. ChPL. Forlax. Pełny tekst⬏⬏⬏
5. Sanofi-Aventis Sp. z o.o. 2017. Ulotka. Dulcosoft. Pełny tekst⬏
6. U.S. National Library of Medicine (2016). Polyethylene Glycol 3350. Aktualizacja: 15.03.2016. Pełny tekst⬏
7. Ford, A. C., i Suares, N. C. (2011). Effect of laxatives and pharmacological therapies in chronic idiopathic constipation: systematic review and meta-analysis. Gut, 60(2), 209–218. Pełny tekst⬏
8. Paré, P., i Fedorak, R. N. (2014). Systematic review of stimulant and nonstimulant laxatives for the treatment of functional constipation. Canadian journal of gastroenterology & hepatology, 28(10), 549–557. Pełny tekst⬏
9. Lee-Robichaud, H., Thomas, K., Morgan, J., i Nelson, R. L. (2010). Lactulose versus Polyethylene Glycol for Chronic Constipation. The Cochrane database of systematic reviews, (7), CD007570. Pełny tekst⬏⬏
10. Dupont, C et al. (2005). Double-blind randomized evaluation of clinical and biological tolerance of polyethylene glycol 4000 versus lactulose in constipated children. Journal of pediatric gastroenterology and nutrition, 41(5), 625–633. Pełny tekst⬏
11. Treepongkaruna, S et al. (2014). A randomised, double-blind study of polyethylene glycol 4000 and lactulose in the treatment of constipation in children. BMC pediatrics, 14, 153. Pełny tekst⬏
12. Satish SC Rao et al. (2021). Constipation in the older adult. UpToDate. Aktualizacja: 02.2021. Pełny tekst⬏
13. Katelaris, P. et al. (2016). Comparison of the effectiveness of polyethylene glycol with and without electrolytes in constipation: a systematic review and network meta-analysis. BMC gastroenterology, 16, 42. Pełny tekst⬏