Rozstępy skóry to problem dotykający 50–90% ciężarnych kobiet w ciąży (zazwyczaj w III trymestrze). Istotę tej przypadłości bardzo dobrze oddaje angielski termin określający rozstępy – stretch marks, czyli dosłownie „ślady rozciągania”, ponieważ główną ich przyczyną jest szybkie rozciąganie niewystarczająco elastycznej skóry. Podsumowując, rozstępy powstają w wyniku rozerwania sieci włókien kolagenowych i elastynowych tworzących strukturę skóry na skutek nadmiernego rozciągnięcia osłabionej lub zbyt wiotkiej skóry.[1]
Rozstępy nie są niebezpieczne dla zdrowia, jednak stanowią dla pacjentów istotny problem natury estetycznej. Rozstępy pojawiają się najczęściej na brzuchu, piersiach, pośladkach i udach, czyli w miejscach, które podczas ciąży są najbardziej narażone na zmiany. Bezpośrednim powodem rozciągnięcia skóry jest oczywiście rosnący płód, ale też zmiany hormonalne powodujące wzrost piersi oraz bardzo często ud.[2]
Czytaj też: Opuchlizna nóg i żylaki w ciąży
Rodzaje rozstępów
Rozstępy możemy podzielić na czerwone i białe. Rozstępy czerwone (napigmentowane) są zmianami tymczasowymi – mogą zniknąć lub przejść w rozstępy białe (nienapigmentowane). Oba typy rozstępów można leczyć, a im wcześniej pacjent podejmie próbę leczenia, tym większe szanse na powodzenie terapii.
Preparaty na rozstępy i zapobiegające rozstępom
W obrocie dostępny jest szereg preparatów zapobiegających lub niwelujących widoczność rozstępów. Zdecydowana większość z nich to kosmetyki, które z definicji mają właściwości upiększające, a nie lecznicze czy zapobiegające powstawaniu zmian. Zawarte w nich składniki mogą jednak odżywiać skórę. Przykłady takich preparatów przedstawia poniższa tabela.
| Składnik | Deklarowany mechanizm działania | Przykłady wyrobów medycznych | Przykłady kosmetyków |
|---|---|---|---|
| kwas hialuronowy | nawilżenie | Elasti-Q Original | Mustela Maternite, serum na rozstępy |
| witamina E | działanie przeciwzapalne | Elasti-Q Original | Oillan Mama, koncentrat redukujący rozstępy Mustela Maternite, olejek na rozstępy Pharmaceris M Foliacti, krem zapobiegający rozstępom Palmer’s Cocoa krem przeciw rozstępom |
| wyciąg z Centella asiatica | stymulacja produkcji kolagenu | Rosilimed krem na rozstępy | Palmer’s Cocoa, krem przeciw rozstępom No-Scar, olejek z ekstraktem z pereł Sesderma Estryses, krem przeciw rozstępom Ziaja Mamma Mia, krem przeciw rozstępom od 4 m. ciąży |
| oliwa z oliwek | stymulacja produkcji kolagenu | – | Oillan Mama, koncentrat redukujący rozstępy Mustela Maternite, olejek na rozstępy Pharmaceris M Foliacti, krem zapobiegający rozstępom No-Scar, olejek z ekstraktem z pereł |
| ekstrakt z nasion łubinu | stymulacja produkcji kolagenu | – | Mustela Maternite, olejek na rozstępy |
| mieszanina olejów roślinnych | stymulacja produkcji kolagenu | – | Bio-Oil Lierac Phytolastil Gel, żel zapobiegający rozstępom |
| silikony | stymulacja produkcji kolagenu | Rosilimed olejek na rozstępy Rosilimed krem na rozstępy | – |
| NIA‐114 | zwiększenie produkcji kolagenu | – | StriVectin SD® |
| pantenol | zwiększenie proliferacji komórek | Elasti-Q Original | Oillan Mama, multiaktywny balsam przeciw rozstępom Ziaja Mamma Mia, krem przeciw rozstępom od 4 m. ciąży |
Najczęściej spotykane składniki w produktach na rozstępy, którym producenci przypisują właściwości zmniejszające widoczność i niwelujące powstawanie rozstępów, to:
- witamina E,
- witamina C,
- olejki roślinne,
- kwas hialuronowy,
- wyciąg z wąkroty azjatyckiej (Centella asiatica),
- silikony,
- związek NIA‐114.
Wąkrota azjatycka a rozstępy
Istnieją przesłanki, że miejscowe stosowanie produktów zawierających wyciąg z wąkroty azjatyckiej, a także stosowanie preparatów mających właściwości nawilżające i odżywiające skórę w połączeniu z codziennym masażem może znacznie obniżyć liczbę rozstępów.[3] Stosowanie ręcznych masażerów na uda, pośladki czy nawet okolicę piersi jest więc uzasadnione. Masaż skóry na brzuchu najlepiej wykonywać dłońmi, wykorzystując kremy z kwasem hialuronowym, witaminami czy olejami roślinnymi.
Stosowanie retinoidów w leczeniu rozstępów
Retinoidy są pochodnymi witaminy A, stosowane miejscowo działają złuszczająco i stymulują podziały mitotyczne komórek warstwy podstawnej skóry. Dodatkowo pobudzają aktywność fibroblastów do produkcji nowych włókien kolagenowych i elastynowych, a także zwiększają syntezę proteoglikanów.
W badaniu z 1998 r. oceniano skuteczność działania 0,1% tretynoiny stosowanej miejscowo (raz dziennie przez 6 miesięcy) na rozstępy czerwone u 22 pacjentów. Wykazano w nim znaczącą poprawę wyglądu rozstępów po 2 miesiącach stosowania leku.[4] Obecnie jednak tretynoina nie jest dostępna w żadnym preparacie do stosowania miejscowego. Uważa się, że działanie izomeru substancji jest zbliżone do działania samej tretynoiny. Izotretynoina jest dostępna w postaci żelu (Izotziaja) dostępnego na receptę.
Zwróć jednak uwagę, że retinoidy są przeciwwskazane u kobiet w ciąży.
Leczenie niefarmakologiczne
Poza preparatami do stosowania miejscowego pacjentom borykającym się z problemami rozstępów możemy polecić szereg zabiegów niefarmakologicznych. Najpopularniejsze i dające najbardziej obiecujące efekty to:[3]
- zabiegi laserowe – polegające na złuszczaniu warstwy naskórka oraz zamknięciu naczyń, w efekcie czego tkankę bliznowatą zastępuje nowa, zdrowa skóra.
- terapia światłem – w zależności od rodzaju światła wyróżniamy:
- metodę IPL (intense pulse light), która nie nadaje się do leczenia zmian z przebarwieniami pozapalnymi,
- metodę UV, wykorzystującą kombinację fal UVA i UVB, niedającą trwałych efektów, a stosowaną na zmiany nienapigmentowane,
- metodę światła podczerwonego, która przynosi trwałe i widoczne rezultaty już po czterech zabiegach i jest odpowiednia do leczenia nienapigmentowanych, białych zmian,
- terapia falami radiowymi – ciepło powodowane działaniem fal radiowych stymuluje odnowę włókien kolagenowych, a więc zmniejsza widoczność zmian na skórze,
- mikrodermabrazja – można ją stosować zarówno w trakcie powstawania, jak i na już istniejące zmiany. Zabieg polega na ścieraniu warstwy rogowej naskórka przez strumień mikrokryształków skierowanych z dużą prędkością na skórę, a to z kolei powoduje pobudzenie syntezy kolagenu i elastyny. Podobnie, choć oczywiście na mniejszą skalę i ze słabszym efektem, działa peeling wykonywany samodzielnie w domu.
Przygotowano na podstawie książki “Leki i ciąża. Bezpieczna farmakoterapia i suplementacja kobiety ciężarnej WYDANIE II“
Piśmiennictwo
- Al-Himdani, S., Ud-Din, S., Gilmore, S., Bayat, A. (2014). Striae distensae: a comprehensive review and evidence-based evaluation of prophylaxis and treatment. The British journal of dermatology, 170(3), 527–547. https://doi.org/10.1111/bjd.12681⬏
- Wollina, U., Goldman, A. (2017). Management of stretch marks (with a focus on striae rubrae). Journal of cutaneous and aesthetic surgery, 10(3), 124–129. https://doi.org/10.4103/JCAS.JCAS_118_17.⬏
- Farahnik, B., Park, K., Kroumpouzos, G., Murase, J. (2016). Striae gravidarum: Risk factors, prevention, and management. International journal of women’s dermatology, 3(2), 77–85. https://doi.org/10.1016/j.ijwd.2016.11.001.⬏⬏
- Kang S. (1998). Topical tretinoin therapy for management of early striae. Journal of the American Academy of Dermatology, 39(2 Pt 3), S90–S92. https://doi.org/10.1016/s0190-9622(98)70453-0⬏
