Laktuloza to syntetyczny dwucukier, który składa się fruktozy i galaktozy, dostępny pod postacią roztworu doustnego (syropu) w stężeniach 500-670 mg/ml i stosowany głównie jako lek przeczyszczający.
Laktuloza — Komu można polecać?
Stosowanie laktulozy możesz polecać:
- osobom, które poszukują łagodnie działającego leku przeczyszczającego (Patrz: “Przegląd leków na zaparcia”.),
- osobom, które chorują na przewlekłe zaparcie,[1][2]
- rodzicom, których dzieci chorują na zaparcia (u dzieci poniżej 6 m.ż. laktuloza jest lekiem I rzutu!),[3][4]
- osobom starszym,[1]
- kobietom w ciąży,[5][6]
- kobietom karmiących piersią,[7][6]
- osobom, które nie tolerują makrogoli,[8]
- osobom, u których leczenie z użyciem makrogoli jest nieskuteczne.[8]
Laktuloza jest również stosowana w celu poprawy przebiegu choroby hemoroidalnej poprzez zmiękczenie stolca, natomiast może stanowić jedynie leczenie wspomagające, ponieważ brakuje dowodów na jej skuteczność w tym wskazaniu.[9]
Ponadto, z zalecenia lekarza laktuloza może być zastosowana w zapobieganiu i leczeniu encefalopatii wątrobowej, czyli zaburzeń psychicznych i neurologicznych, które powstają w wyniku upośledzenia funkcji detoksykacyjnej wątroby.[10]
Laktuloza — Jak stosować?
Dawkowanie laktulozy dostosowuje się indywidualnie, w zależności od uzyskanego efektu terapeutycznego lub wystąpienia działań niepożądanych,[6][11] natomiast jako punkt wyjściowy stosuje się poniższe dawki dobowe preparatów laktulozy, które przedstawiliśmy również w przeliczeniu na substancję czynną:
- niemowlęta (1 r.ż.): do 5 ml (do ok. 3 g laktulozy),
- dzieci od 1 do 6 lat: 5-10 ml (ok. 3-7 g laktulozy),
- dzieci od 7 do 13 lat: 10-15 ml (ok. 7-10 g laktulozy),
- młodzież od 14 lat i dorośli: 15-45 ml (ok. 10-30 g laktulozy).
W przypadku dzieci koniecznym do uzyskania efektu może być zastosowanie wyższych dawek, np. 1 ml (ok. 0,7 g laktulozy)/kg masy ciała (max. 30 ml) raz lub dwa razy dziennie, a nawet 1,5-3 ml (ok. 1-2 g laktulozy)/kg masy ciała raz lub dwa razy dziennie.[12][13]
Możesz polecić przyjmowanie dobowej dawki laktulozy w całości raz dziennie lub podzielenie jej na 2-3 dawki w ciągu doby. Laktulozę można przyjmować niezależnie od posiłków. Preparaty można podawać w postaci nierozcieńczonej lub przed użyciem zmieszać z wodą lub innymi płynami, np. sokiem.[6][14]
W trakcie terapii zaleć pacjentowi przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów – około 2 litry na dobę.[15]
Laktuloza jest bezpiecznym lekiem, który można stosować długoterminowo w terapii przewlekłego zaparcia.[1][2]
Zwróć uwagę, że dawkowanie opisane w ChPL może się różnić w zależności od preparatu.
Laktuloza – Jak działa?
Laktuloza to lek przeczyszczający, który przyspiesza przejście treści pokarmowej przez przewód pokarmowy oraz rozmiękcza stolec poprzez zatrzymanie wody w jelicie grubym. Jej efekt przeczyszczający zazwyczaj występuje po 1-3 dniach stosowania w rekomendowanych dawkach i ma stosunkowo łagodny przebieg. Za działanie odpowiadają krótkołańcuchowe kwasy organiczne, które powstają w wyniku rozkładu laktulozy przez florę bakteryjną przewodu pokarmowego.[16][6][1]
Laktuloza – Na co uważać?
Preparaty laktulozy mogą zawierać galaktozę oraz laktozę, dlatego są przeciwwskazane u osób chorujących na galaktozemię (rzadkie genetycznie uwarunkowane upośledzenie przekształcania galaktozy do glukozy) oraz powinny być stosowane ostrożnie u osób nietolerujących laktozy.[6][17][8]
Niektórzy producenci zastrzegają, że ze względu na zawartość węglowodanów (m.in. fruktozy, galaktozy i laktozy) laktulozę należy ostrożnie stosować u pacjentów z cukrzycą,[14] natomiast badania kliniczne z randomizacją wykazały, że jednorazowe przyjęcie 20 g laktulozy (czyli ok. 30 ml syropu o stężeniu 667 mg/ml) nie wpływa na poziom glukozy we krwi zdrowych ochotników.[17] Dlatego laktuloza może być stosowana również u cukrzyków.[1][6]
Niektórzy producenci preparatów z laktulozą często zastrzegają, że ich stosowanie (i ogólnie leków przeczyszczających) u dzieci jest dozwolone tylko w szczególnych przypadkach i pod nadzorem lekarza.[6][18][11][14]
Laktuloza – Na jakie interakcje zwracać uwagę?
W przypadku laktulozy istnieje stosunkowo niewiele informacji dotyczących jej interakcji z innymi lekami.
Zaobserwowano, że przewlekłe stosowanie laktulozy (powyżej 4 tygodni) może nasilać działanie przeciwzakrzepowe acenokumarolu. Dlatego laktulozę należy ostrożnie stosować u pacjentów równocześnie stosujących acenokumarol.[19]
Ponadto u pacjentów równolegle stosujących lit i laktulozę zaobserwowano przypadki zatrucia litem. Podejrzewaną przyczyną wystąpienia toksyczności litu była hipowolemia (zmniejszenie objętości krwi w naczyniach krwionośnych) w konsekwencji działania przeczyszczającego laktulozy.[20] Dlatego należy zwrócić szczególną uwagę na odpowiednią podaż płynów podczas stosowania laktulozy.
Laktuloza – Dodatkowe informacje
Leki zawierające laktulozę są dostępne bez recepty, poniżej zestawiono preparaty dostępne w Polsce:
| Preparat | Postać | Moc | Opakowania | Okres trwałości po otwarciu |
|---|---|---|---|---|
| Duphalac | roztwór doustny | 667 mg/ml | 150 ml, 200 ml, 300 ml | Nie określono |
| Normalac | syrop | 667 mg/ml | 200 ml | Nie określono |
| Lactulosum Hasco | syrop | 2,5 g/5 ml (500 mg/ml) | 150 ml, 500 ml | Nie określono |
| Lactulosum Aflofarm | syrop | 7,5 g/15 ml (500 mg/ml) | 150 ml | 4 tygodnie |
| Lactulosum Takeda Forte | syrop | 667 mg/ml | 150 ml | 1 miesiąc |
| Lactulosum Takeda | syrop | 2,5 g/5 ml (500 mg/ml) | 150 ml | 2 miesiące |
| Lactulosum Polfarmex | syrop | 7,5 g/15 ml (500 mg/ml) | 150 ml | 3 miesiące |
| DuphalacFruit | roztwór doustny | 667 mg/ml | 500 ml | 21 tygodni |
| Lactulose-MIP | syrop | 9,75 g/15 ml (650 mg/ml) | 200 ml, 500 ml, 1000 ml | 6 miesięcy |
| Lactulosum Amara | syrop | 7,5 g/15 ml (500 mg/ml) | 150 ml, 200 ml | 1 rok |
Piśmiennictwo
- Shin J et al.: Guidelines for the Diagnosis and Treatment of Chronic Functional Constipation in Korea, 2015 Revised Edition. J Neurogastroenterol Motil, 2016. abstrakt⬏⬏⬏⬏⬏
- World Gastroenterology Organisation. World Gastroenterology Organisation Global Guidelines. Constipation: a global perspective. 2010. pełny tekst .pdf⬏⬏
- National Institute for Health and Care Excellence: Constipation in children and Young people: diagnosis and management. Clinical Guideline. 2010. pełny tekst .pdf⬏
- Philichi L: Management of Childhood Functional Constipation. J Pediatr Health Care, 2018. pełny tekst⬏
- Trottier M et al. Treating constipation during pregnancy. Can Fam Physician, 2012. pełny tekst⬏
- ChPL Duphalac⬏⬏⬏⬏⬏⬏⬏⬏
- Briggs G, Freeman R: Drugs in Pregnancy and Lactation: A Reference Guide to Fetal and NeonatalRisk, 10th Ed. 2015, 58-60.⬏
- Constipation. British National Formulary 76, 2018.⬏⬏⬏
- Alonso-Coello P et al.: Laxatives for the treatment of hemorrhoids. Cochrane Database Syst Rev, 2005. abstrakt⬏
- Hartleb M et al.: Rekomendacje postępowania u chorych z zaburzeniami czynności wątroby i kamicą dróg żółciowych dla lekarzy POZ. Lekarz POZ, 2017. pełny tekst⬏
- ChPL Normalac⬏⬏
- Sood M et al.: Chronic functional constipation and fecal incontinence in infants and children: Treatment. UpToDate [aktualizacja: 20.11.2020] pełny tekst⬏
- Tabbers M et al.: Evaluation and treatment of functional constipation in infants and children: evidence-based recommendations from ESPGHAN and NASPGHAN. J Pediatr Gastroenterol Nutr., 2014. pełny tekst .pdf⬏
- ChPL Lactulose-MIP⬏⬏⬏
- Daniluk J: Przewlekłe zaparcia — niedoceniany problem kliniczny. Varia Med., 2018. abstrakt⬏
- Brunton L et al.: Goodman & Gilman’s the Pharmacological Basis of Therapeutics, 12th ed., 2011.⬏
- Steudle S. et al. Blood glucose response after oral intake of lactulose in healthy volunteers: A randomized, controlled, cross-over study. World J Gastrointest Pharmacol Ther, 2018. abstrakt⬏⬏
- ChPL Duphalac Fruit⬏
- Preston CL: Stockley’s Drug Interactions, 11th Ed., 2016.⬏
- Bregman A et al. Lactulose-associated lithium toxicity: a case series. J Clin Psychopharmacol, 2014. abstrakt⬏
Warto pamiętać, że laktuloza może wywołać nieprzyjemne objawy (np. bóle brzucha czy wzdęcia) u osób z IBS lub SIBO.
Generalnie zaparciom towarzyszą często wzdęcia, dlatego osobiście zawsze wolę polecić makrogole 🙂