fbpx

Paracetamol z kodeiną – Ścieżka rekomendacji

Autor:
mgr farm.
Dodano: 25/03/2024
Aktualizacja: 25/03/2024
Tabletki musujące z paracetamolem i kodeiną
Tabletki musujące z paracetamolem i kodeiną
Paracetamol z kodeiną - komu polecać, jak stosować, jak działa, na jakie interakcje i efekty uboczne zwrócić uwagę?

Paracetamol z kodeiną to połączenie leków o synergistycznym działaniu, dostępne w postaci tabletek, kapsułek i tabletek musujących (również z dodatkiem kofeiny), stosowane w krótkotrwałym leczeniu bólu ostrego o umiarkowanym i średnim nasileniu.

Paracetamol z kodeiną – Komu można polecać?

Preparaty zawierające paracetamol z kodeiną są wskazane u pacjentów powyżej 12. roku życia, którzy:

  • skarżą się na silne dolegliwości bólowe o nagłym początku,
  • stosowali paracetamol, ibuprofen lub inny niesteroidowy lek przeciwzapalny (NLPZ), ale okazały się nieskuteczne,
  • ze względu na nadciśnienie lub chorobę wrzodową nie mogą stosować NLPZ.

Paracetamol z kodeiną możemy polecić w szczególności:

  • pacjentowi z bólem zęba lub po ekstrakcji zęba,[1]
  • pacjentowi z napięciowym bólem głowy,[2]
  • pacjentowi, który prosi coś na ból po złamaniu, skręceniu, stłuczeniu,
  • pacjentce z bólem menstruacyjnym, która nie może stosować NLPZ – leków preferowanych w bólach menstruacyjnych,
  • pacjentce z bólem poporodowym, która nie karmi piersią,
  • pacjentce w II i III trymestrze ciąży, gdy bezpieczniejsze leki przeciwbólowe — paracetamol (przez cały okres ciąży) i ibuprofen (w II trymestrze) nie pomagają.[3][4]

Paracetamol z kodeiną – Jak stosować?

Paracetamol z kodeiną stosuje się:

  • w dawkach podzielonych, co 6-8 godzin, nie przekraczając maksymalnej dobowej dawki paracetamolu 4 g i kodeiny 240 mg,[3][5]
  • między posiłkami – obecność pożywienia w żołądku może opóźniać początek działania paracetamolu,
  • doraźnie i nie dłużej niż przez 3 dni – przewlekłe stosowanie nie jest zalecane, ponieważ zwiększa się ryzyko wystąpienia działań niepożądanych kodeiny.[4]

Paracetamol z kodeiną – Jak działa?

Paracetamol to lek o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym. Kodeina jest opioidem, który w organizmie metabolizuje w ok. 10% do morfiny i to przede wszystkim ona odpowiada za przeciwbólowy efekt kodeiny.

Dwa przeglądy systematyczne (w tym przegląd Cochrane) wykazały, że połączenie paracetamolu z kodeiną działa przeciwbólowo dłużej i skuteczniej w porównaniu do obu tych leków stosowanych w monoterapii.[6][7]

Paracetamol z kodeiną – Na co uważać?

Częściej niż u 1 pacjenta na 100, a w wyższych dawkach nawet u 10% pacjentów mogą wystąpić działania niepożądane kodeiny takie jak:

  • nudności i wymioty
  • zawroty głowy i omdlenia,
  • uspokojenie i senność (rzadziej niż w przypadku silnych opioidów),
  • zaparcie (zwykle przy przewlekłym stosowaniu).[4]

Możemy doradzić pacjentowi, aby w trakcie terapii paracetamolem z kodeiną:

  • pił większe niż zazwyczaj ilości płynów,
  • spożywał produkty bogate w błonnik (na przykład warzywa, owoce, kasze, makarony, otręby),
  • w razie wystąpienia zaparcia zastosował syrop zawierający laktulozę[8] lub makrogole. (Patrz: Laktuloza – Ścieżka rekomendacji”.)

Odradzimy stosowanie preparatów z paracetamolem i kodeiną:

  • dzieciom poniżej 12. roku życia, gdyż metabolizm kodeiny u najmłodszych przebiega szybko i może wystąpić nadmierna sedacja i spowolnienie oddychania,[4]
  • dzieciom między 12. a 18 rokiem życia, jeśli cierpią na zaburzenia układu oddechowego,
  • matkom karmiącym piersią, ponieważ u części kobiet (tzw. szybkich metabolizerów) lek może w krótkim czasie osiągać wysokie stężenie w mleku i wywołać u niemowląt objawy toksycznego działania opioidów: senność, osłabienie, problemy z oddychaniem,[4]
  • pacjentom z ostrym i ciężkim uszkodzeniem wątroby i nerek,
  • kobietom w I trymestrze ciąży.[5]

Jeśli pacjent jest osobą niedożywioną, wychudzoną, odwodnioną, cierpi na ciężką niewydolność wątroby lub nadużywa alkoholu, jest bardziej narażony na toksyczne działanie paracetamolu. Możemy zalecić zredukowanie dobowej dawki preparatu o połowę, aby zmniejszyć ryzyko działań niepożądanych.[9]

Podczas terapii preparatem zawierającym paracetamol z kodeiną prowadzenie samochodu nie jest bezwzględnie przeciwwskazane.[10] Pamiętajmy jednak, że kodeina, szczególnie w większych dawkach (60-90 mg i więcej), może powodować nadmierne uspokojenie, zawroty głowy, zaburzenia koordynacji ruchowej i ostrości widzenia.[4] Jeśli pacjent zaobserwuje któryś z tych objawów, szczególnie po pierwszym zastosowaniu leku oraz przy zwiększaniu jego dawki, powinien zrezygnować z prowadzenia samochodu.

Kodeina ze względu na łatwą dostępność bez recepty bywa stosowana w celach rekreacyjnych, jednorazowe dawki są wtedy kilkukrotnie wyższe niż te lecznicze (>120 mg) i mogą wywoływać efekt odprężenia, euforii, a nawet omamy wzrokowe.[11] (Patrz: Czy kodeina uzależnia?”.)

Paracetamol z kodeiną – Na jakie interakcje zwracać uwagę?

Pacjentom stosującym połączenie paracetamolu z kodeiną zwracamy uwagę na interakcje z:

  • antagonistami witaminy K – warfaryną (Warfin) i acenokumarolem (Acenokumarol WZF, Sintrom) – paracetamol może nasilać ich działanie, zwiększając tym samym ryzyko krwawień, możemy doradzić pacjentowi częstszą kontrolę wskaźnika INR i stosowanie paracetamolu tylko doraźnie, w dawkach do 2 g na dobę,[12]
  • alkoholem – może nasilać efekt sedatywny kodeiny oraz zwiększać ryzyko uszkodzenia wątroby w połączeniu z dużymi dawkami paracetamolu, dlatego spożywanie alkoholu w czasie terapii paracetamolem z kodeiną jest przeciwwskazane,[13][14]
  • lekami uspokajającymi, benzodiazepinami, fenobarbitalem lub neuroleptykami – mogą nasilać sedatywne działanie kodeiny i w efekcie powodować senność, zawroty głowy i zaburzenia koncentracji,[3]
  • inhibitorami MAO – moklobemidem (Aurorix, Moclar), rasagiliną (Asanix), selegiliną (Segan) – w połączeniu z opioidami istnieje ryzyko wystąpienia zagrażającego życiu zespołu serotoninowego, zastosowanie kodeiny u pacjentów leczonych inhibitorami MAO jest dozwolone, ale rekomendujemy zalecać rozpoczęcie terapii od najmniejszych dawek i stopniowe ich zwiększanie.[15]

Paracetamol z kodeiną – Dodatkowe informacje

Zarejestrowane w Polsce preparaty zawierające paracetamol z kodeiną zestawiono poniżej:

Kat.PreparatPostaćDawka - KodeinaDawka - ParacetamolDawka - Kofeina
OTCAntidoltabletki15 mg500 mg-
OTCSolpadeinekapsułki, tabletki, tabletki musujące8 mg500 mg30 mg
OTCSolpadeine Maxtabletki musujące12,8 mg500 mg30 mg
RpEfferalgan Codeinetabletki musujące30 mg500 mg-
RpParamax-Codtabletki30 mg500 mg-
RpTalvosilentabletki20 mg500 mg-
RpTalvosilen fortekapsułki30 mg500 mg-
RpUltracodtabletki30 mg500 mg-

Pamiętaj, że na jeden paragon (przy jednej transakcji) możesz wydać preparaty bez recepty zawierające łącznie maksymalnie 240 mg kodeiny.

O paracetamolu i kodeinie pisano również w innych opracowaniach:

Piśmiennictwo:

  1. Single dose oral paracetamol (acetaminophen) with codeine for postoperative pain in adults. Cochrane Database Syst Rev. 2009. pełny tekst
  2. Gatoulis S.C. et al.: Assessment of the Efficacy and Safety Profiles of Aspirin and Acetaminophen With Codeine: Results From 2 Randomized, Controlled Trials in Individuals With Tension-Type Headache and Postoperative Dental Pain. Clin Ther. 2012. abstrakt
  3. ChPL Antidol
  4. Martindale: Codeine. 2019.[dostęp: 04.08.2019]
  5. ChPL Talvosilen
  6. Single dose oral paracetamol (acetaminophen) with codeine for postoperative pain in adults. Cochrane Database Syst Rev. 2009. pełny tekst
  7. Analgesic efficacy and safety of paracetamol-codeine combinations versus paracetamol alone: a systematic review. BMJ. 1996.pełny tekst
  8. Portenoy R: Prevention and management of side effects in patients receiving opioids for chronic pain. UpToDate 2019 [dostęp: 04.08.2019]pełny tekst
  9. Prescott LF. Paracetamol, alcohol and the liver. Br J Clin Pharmacol. 2000.pełny tekst
  10. Rudisill T.M. et al.: Medication use and the risk of motor vehicle collisions among licensed drivers: A systematic review. Accid Anal Prev. 2016. pełny tekst
  11. Zawilska J. et al.: Bezpieczne leki OTC? Pozamedyczne wykorzystanie kodeiny. Farm Pol.2016 abstrakt
  12. Bertolini A. et al.: Paracetamol: New vistas of an old drug. CNS Drug Rev. 2006.pełny tekst
  13. Martindale: Codeine. 2019.[dostęp: 04.08.2019]
  14. Martindale: Paracetamol
  15. SPS: What is the risk of interaction between opioids and monoamine oxidase inhibitors (MAOIs)? 2018 [dostęp: 04.08.2019] pełny tekst

Czy ten materiał był przydatny?
Czy przedstawiony materiał był przydatny?
Hidden
Podziel się:
Subskrybuj
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments

Przeczytaj najnowszy numer Gońca Aptecznego:

0
Wyraź swoje zdanie i dodaj komentarz :)x
Scroll to Top

Zaloguj się

Zgłoś problem/błąd

Przepraszam. Musisz być zalogowany, aby zobaczyć ten formularz.